De notaris is een openbaar ambtenaar wiens tussenkomst dwingend is voorgeschreven; de notaris heeft door zijn ministerieplicht veel minder speelruimte om clinten of diensten te weigeren dan bijvoorbeeld de advocaat. Het takenpakket van de notaris is in de afgelopen periode uitgebreid. Hij verleent in toenemende mate advieswerkzaamheden voor clinten. In de uitoefening van deze werkzaamheden is de notaris partijdig.
De aangetroffen voorvallen van verwijtbare betrokkenheid hebben nagenoeg alle betrekking op de klassieke taakuitoefening. Van de diensten van de notaris wordt zowel gebruik gemaakt vanwege de parafernalia van het ambt als voor handelingen waarbij zijn tussenkomst wettelijk is voorgeschreven zoals de verkoop van onroerend goed en de oprichting van rechtspersonen. Binnen de beroepsgroep bestaat naar mijn mening weinig inzicht in elkaars werkwijzen. Evenmin als bij de advocatuur het geval is, heeft de tuchtrechtspraak in voldoende mate een corrigerende functie op de misstanden in de uitoefening van het notarisambt. Er zijn weinig ambtshalve ingestelde klachten tegen notarissen; ook is er weinig voeding vanuit de accountantscontrole, waaraan notariskantoren periodiek worden onderworpen. Een fundamenteel probleem is dat er in het algemeen betrekkelijk weinig concrete richtsnoeren zijn voor notarissen hoe te handelen bij verdachte verzoeken om dienstverlening. In hoeverre mag de notaris afgaan op de juistheid van de door de clint verstrekte informatie, wanneer begint zijn rechercheplicht en hoe ver dient deze te gaan? De KNB heeft in de afgelopen tijd initiatieven genomen om hierin meer duidelijk te brengen.
In 1995 is de dienstweigeringsgrond door de KNB aangescherpt. Aan de bestaande gronden (strijd met wet) van dienstweigering is toegevoegd dat er ook diensten geweigerd moeten worden als er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de clint ongeoorloofde bedoelingen heeft met zijn transacties. Voorts ligt het in het voornemen van de KNB om nog dit jaar de vertrouwensnotaris in te voeren. Aan de vertrouwensnotaris kunnen gevallen van dienstweigering worden gemeld. In samenspraak kan dan worden bepaald of de zaak aan de overheid zal worden gemeld. Bovendien kunnen de betrokken gegevens aan de overige notariskantoren worden doorgegeven. Ten behoeve van het instituut vertrouwensnotaris zullen criminaliteitsindicatoren voor dienstweigering en melding worden ontwikkeld. In de ontwerpwet op het Notarisambt wordt het toezicht op de beroepsuitoefening versterkt. De voorzitter van de kamer van toezicht krijgt onder meer de bevoegdheid om inzage te verlangen in de kantoor- en priv-administratie en om een onderzoek te doen instellen door het bureau financieel toezicht (art. 92). Dit nieuwe bureau zal een grote mate van zelfstandigheid krijgen, waarbij het onder andere de bevoegdheid krijgt de minister uit eigen beweging te adviseren (art. 105). De toegang tot de tuchtrechter zal worden verbreed doordat de KNB in de nieuwe notariswet de mogelijkheid krijgt om zefstandig tuchtzaken aanhangig te maken.