V.1. De georganiseerde criminaliteit in Hong Kong

V.1.1. Het verhaal van de triades

Het probleem van de Chinese georganiseerde criminaliteit wordt nogal gemakkelijk op een lijn gesteld met het probleem van de triades. Maar net zoals de kwestie van de georganiseerde criminaliteit in Itali niet kan worden gelijkgesteld aan die van de mafia en haar vier geledingen, zo mag ook in dit geval de georganiseerde criminaliteit niet op n en dezelfde hoop worden gegooid. De triades - ook in hun eigentijdse uitmonstering - vormen slechts een deel van het probleem. En juist om ook dat andere deel goed te kunnen begrijpen, is het van belang dat het verhaal van de triades wordt verteld.

Algemeen wordt aangenomen dat de triades oorspronkelijk geheime genootschappen waren die in de 17e eeuw in China door monniken werden opgericht om op een clandestiene manier de Manchu Ch'ing te bestrijden. De groei van deze oppositionele, nogal nationalistische, verzetsbeweging bracht met zich mee dat zij in vijf afzonderlijke afdelingen werd opgesplitst, waaronder n voor de zuidelijke provincies van het rijk, inclusief het latere Hong Kong. Toen in 1911-1912 het politieke doel van deze beweging werd bereikt: de stichting van de Nationalistische Republiek China, hieven de triades zichzelf niet op. Een deel bleef voortbestaan in de vorm van genootschappen die hun leden op een eerbare manier allerlei diensten en goederen aanboden - een soort van welzijnsinstellingen dus. Een ander deel ontwikkelde zich echter meer en meer in de richting van criminele organisaties die voor zichzelf profijt haalden uit alle mogelijke illegale praktijken: koppelbazerij, prostitutie en illegaal gokken.

Deze laatste ontwikkeling had zich veel eerder al gemanifesteerd in Hong Kong. Bij het verdrag van Nanking van 1842 was dit eiland in handen gekomen van de Engelsen. Dezen beschouwden de triades echter al vlug als een bedreiging voor hun maatschappij en verklaarden ze in 1845 tot verboden vereniging. De triades gingen toen ook hier ondergronds en slaagden er wonderwel in dit verbod te overleven. De voornaamste reden hiervan was dat de Chinese bevolking, ook uit afkeer van het Engelse bestuur, uit alle macht de triades bleef steunen. De machtspositie die deze zo konden opbouwen, leidde er niet alleen toe dat zich onophoudelijke splitsingen in bestaande triades voordeden, maar werkte ook in de hand dat een aantal genootschappen hun idele doelstellingen opgaven en zich, ook in de ogen van Chinezen zelf, ontpopten als criminele verenigingen waarvan het voortbestaan berustte op de brutale exploitatie van arbeiders, vaklui en
middenstanders. En veel van de organisaties die deze groepen vervolgens oprichtten om hun nering tegen die criminele groepen te beschermen, verkeerden - oh ironie! - vroeg of laat in hun tegendeel: voor deze bescherming moest worden betaald, goedschiks of kwaadschiks.

Vr de Tweede Wereldoorlog bestonden er in Hong Kong naar schatting 300 triades en soortgelijke organisaties. Na deze oorlog, en vooral na de nederlaag van de nationalistische regering tegen de communisten in 1949, werden hun gelederen door triade-leden en gewone misdadigers uit het huidige China aangevuld. Mede als gevolg daarvan ontbrandden er in het begin van de jaren vijftig complete straatgevechten tussen triades om de macht in zowel legale bedrijvigheden als in illegale sectoren. Deze gevechten gaven vervolgens voedsel aan de gedachte dat juist ook de triades de hand hadden in de zware rellen, die in 1956 bij de viering van de Dag van het Nationalisme uitbraken, en waarbij 59 doden en 500 gewonden te betreuren waren. Achteraf is uit onderzoek gebleken dat deze gedachte vermoedelijk niet juist was, maar de consequentie die het Engelse bestuur er nog in 1956 aan verbond was er niet minder om: meer dan 10.000 personen, verdacht van lidmaatschap van of binding met triades, werden in hechtenis genomen, ruim 600 leidinggevende triade-figuren werden verbannen, althans hiermee bedreigd. Het (onbedoelde) gevolg was een zekere verbreiding van de triades naar andere belangrijke centra in Zuid-Oost-Azi: Singapore, Taiwan, Bangkok etcetera. Verder werd binnen de politie een speciaal bureau opgericht om de bestrijding van de triades ter hand te nemen (Morgan, 1989).

Wat bij dit alles niet uit het oog mag worden verloren, is dat China in 1928 niet alleen de produktie en distributie van opium, maar ook het gebruik daarvan verbood. Het Britse bestuur van Hong Kong vaardigde in 1948 eenzelfde verbod uit. Hierdoor schiepen beide landen opnieuw een enorme kans voor vele triades om zich op een illegale manier te verrijken, aanvankelijk alleen op regionale schaal, al vlug ook op internationaal niveau. En dit temeer omdat zij na de terugtocht van een aantal verslagen nationalistische militair-politieke formaties uit China, in 1949, naar Birma, Laos en het noorden van Thailand, hun welhaast natuurlijke bondgenoten werden bij de distributie van het verdovende middel dat deze legertjes in de Gouden Driehoek met steun van de Amerikaanse regering begonnen te fabriceren om te kunnen overleven: opium, en zijn beruchte derivaat herone. Om de rijkdom die zij met de wereldhandel in opium/herone vergaarden veilig te stellen, gingen de triades bovendien over tot grootschalige corrumpering van de overheid in Hong Kong, en in het bijzonder van de politie. In het begin van de jaren zeventig werd gezegd dat zo'n 35% van alle (Chinese) leden van de politie in Hong Kong corrupt was. Dat hun corruptieve relaties moeten worden gezien tegen de achtergrond van de sociale, economische en culturele functies die vele triades in Hong Kong toen reeds decennia-lang in de Chinese gemeenschap hadden vervuld, ligt voor de hand. In 1978 telde het speciale bureau voor de bestrijding van de triades 552 man.

Tenslotte is het ook voor Nederland van belang om erop te wijzen dat in de jaren zestig en zeventig een aantal (gewezen) leden van het Rode Leger uitweek naar Hong Kong. Hier verenigden zij zich in een beweging die de Grote Cirkel werd genoemd. Onder de naam van Tai Huen Chai ontwikkelde deze beweging zich meer en meer tot een criminele organisatie die, zoals in de inleiding reeds werd aangegeven, in de jaren tachtig ook in Nederland actief werd (Booth, 1990; Posner, 1988; Krger, 1980).

V.1.2. De huidige situatie: triades en gangs

Het is niet zo eenvoudig om in de wirwar van triades te ontdekken hoe de onderlinge machtsverhoudingen liggen. Volgens de bestaande literatuur schat de politie dat er tussen de 50 en 60 triades in Hong Kong functioneren. Ze zijn lang niet allemaal hevig genvolveerd in illegale activiteiten. Dat zijn er maar een stuk of 15 tot 20. De meeste van deze triades behoren tot 4 belangrijke groepen: de 14K (met 20.000 aanhangers), de Chiu Chao groep met als voornaamste organisatie de Sun Yee On (30.000 aanhangers), de Wo groep (25.000 man) met als belangrijke triades onder andere de Wo Shing Wo en de Wo On Lok, en de Big Four groep waarvan bijvoorbeeld de Tang Yee en de Leun Ying Society deel uitmaken. De 14K (in 1947 gevormd door een generaal van de Kwomingtang uit militaire eenheden en Zuidchinese triade-groepen) wordt algemeen als de gevaarlijkste van deze vier triade-groepen beschouwd. Andere bekende triades zijn de Chung Wo Tong, de Hip Sing Tong en de On Leon Tong. De rol van de Tai Huen Chai is - volgens sommige auteurs althans - sinds 1987 ver uitgespeeld, zowel in Hong Kong als in het buitenland. In dat jaar zou er in Londen een vergadering tussen de leiders van de grote gevestigde triades plaats hebben gevonden met als doel laatstgenoemde triade uit te rangeren in de internationale heronemarkt. In hoeverre zij hierin geslaagd zijn, is niet duidelijk. Van n grote samenhangende organisatie schijnt sindsdien evenwel geen sprake meer te zijn (Chin, 1990; Weggel, 1994; Che, 1990).

Het vorenstaande zou de indruk kunnen wekken dat triades of in elk geval de criminele organisaties die zich met deze naam blijven tooien, grote, hirarchische, centraal aangestuurde organisaties vormen. Deze indruk is echter verkeerd. Het overgrote deel van de tegenwoordige triades bestaat niet meer uit een hele trits van ambtsdragers met bloemrijke bijnamen die allerlei afdelingen (financin, interne en externe relaties,
welzijnszorg en andere) leiden, maar nog slechts uit twee of drie centrale figuren, bijgestaan door een stuk of wat belangrijke medestanders (met het symbolische nummer 426), en omringd door een aantal groepen en groepjes bestaande uit zogenaamde erkende leden (nummer 49-leden) aan het hoofd. En zelfs deze voorstelling van zaken is nog bedrieglijk. De criminele groepen en groepjes die de harde kern van een triade omringen, maken op zichzelf veelal helemaal geen deel uit van de desbetreffende triade. Het gaat hier hoofdzakelijk om jeugdbendes (met leden van 12-18 jaar) en vaker nog straatbendes (met leden van 16-25 jaar), waarvan hooguit de leiders gewone leden of hoger-geplaatste medestanders van een triade vormen. De functie die deze bendes in dit verband hebben, komt neer op het verlenen van de sterke arm bij de uitvoering van de illegale activiteiten die de triades ondernemen: afpersing van de middenstand, bescherming van onroerend goed, controle op prostitues, distributie van verdovende middelen (Main, 1991). Overigens zijn er aanwijzingen dat sommige triades zich de laatste jaren ook hebben toegelegd op de mensenhandel, vooral vanuit China naar het Westen. Dit zou alles te maken hebben met het feit dat zij zich in de voorbije jaren meer en meer hebben kunnen vertakken in het Zuiden van dit kolossale land. Heel wat Chinezen hebben er veel voor over om na zoveel decennia dictatuur een nieuw en ander bestaan op te bouwen in het Westen.

Waar tenslotte de gigantische financile middelen blijven, die de triades met de drugshandel verdienen, is een duistere kwestie. Het vermoeden bestaat dat ze all over the world worden genvesteerd in (andere) illegale activiteiten, maar ook in onroerend goed en in legale bedrijven. Wel staat het vast dat het bankwezen in Hong Kong - geruggesteund door een streng bankgeheim en een mild overheidsoptreden - functioneert als een van de belangrijkste witwasmachines voor uit de drugshandel verkregen gelden (Gaylord, 1994).


vorige         volgende         inhoudsopgave en zoeken