In de zomer van 1995 werden kort na elkaar de twee onbetwiste leiders van het zogenaamde Cali-kartel
gearresteerd: de broeders Gilberto en Miguel Rodriguez Orejuela en in hun kielzog nog vier of vijf personen in
de top. Op 2 december 1993 was de absolute voorman van het kartel van Medelln, Pablo Escobar, op de
vlucht uit zijn huis doodgeschoten door een combinatie van Amerikaanse en Colombiaanse militairen en
politiemensen die een speciale opsporingsgroep (Bloque de busqueda) hadden gevormd. Andere topfiguren
van het Medelln-kartel (de broers Ochoa, Calos Lehder en anderen) waren al eerder gearresteerd. Met de
arrestatie in Rome van de topman van het Pereira-kartel in 1992, Tony Duran, was het snelst groeiende nieuwe
kartel in zijn opkomst gesmoord. De politie-strategie van de jarenlang volgehouden speuracties heeft gewerkt,
de grootste kartels zijn onthoofd en ontdaan van hun grootste organisatorische talenten. Het graf van Don
Pablo (Escobar) wordt dagelijks door tientallen mensen bezocht en in dat opzicht leeft deze voorbeeldfiguur
voor de armen nog steeds, maar overigens symboliseert dit dat zijn concrete organisatie echt voorbij is. Is
daarmee een einde gekomen aan de wereldomspannende handel in cocane en de herone die in
toenemende mate ook uit Colombia komt? Waarschijnlijker is dat zich een verplaatsingseffect zal voordoen. De
oude Colombiaanse organisaties van Bogot, Medelln, Cali en Pereira zullen zich hergroeperen en nieuwe
talenten komen op. Binnen Colombia zal het zwaartepunt worden verlegd naar nieuwe hoofdsteden van de
cocane waar de autoriteiten nu nog weinig zicht op hebben. Er zijn kartels gesignaleerd in de regio's van de
noordelijke kustvlakte en in de bergen. Voorts is het waarschijnlijk dat andere landen in betekenis toenemen.
Nu al waren de Colombiaanse kartels druk doende hun activiteiten te spreiden over meer Zuidamerikaanse
landen teneinde de risico's te verkleinen en hun invloedssfeer te vergroten. Thans lijkt Mexico een goede
kandidaat om de leidende rol van Colombia over te nemen. Ook hier bestaan machtige kartels en Mexico heeft
boven andere landen het voordeel van een tweeduizend kilometer lange grens met de Verenigde Staten, die
belangrijke consument, die zich niet laat bewaken. Het zou van naveteit getuigen te veronderstellen dat de
onthoofdingsstrategie werkelijk effect heeft op de omvang van de internationale handel in drugs. De arrestatie
van kopstukken heeft een morele boodschap voor zover het alles wat met drugs te maken heeft in een kwaad
daglicht stelt. De wandaden en de door en door slechte karakters van de druglords worden in de media en in de
fictie daarom heen (vergelijk de nieuwe filmtrend waarin de eenzame Amerikaanse held het opneemt tegen de
almachtige kartelorganisaties) breed uitgemeten en het publiek leert dat de opsporingsinstanties wel degelijk in
staat zijn om ze ook op het hoogste niveau nog schurken te pakken. Maar deze ingrepen zullen weinig anders
doen dan de topografie van het landschap veranderen, de economische geografie blijft bestaan. De Verenigde
Staten vormen een markt van vele miljoenen consumenten, Canada en Australi zijn daar bijgekomen en de
markt in Europa is potentieel nog groter dan eerste drie bij elkaar. In Colombia en ook andere Zuidamerikaanse
landen zijn alles samengenomen naar schatting van het Amerikaanse Ministerie van Justitie tussen de 800.000
en anderhalf miljoen mensen van de produktie van drugs voor hun levensonderhoud afhankelijk en deze
economie heeft een hele nieuwe welvarende klasse van mensen naar voren gebracht. De bronlanden vormen
hele of halve narco-staten waarin (individuele personen in) politiek en bestuur belang hebben bij de
continuering van deze economie. Op dit ogenblik is Colombia ongetwijfeld het belangrijkste
cocane-exporterende land en de handelaren zijn uitgezwermd over alle landen waar koopkrachtige vraag
bestaat naar het produkt. Dat neemt niet weg dat ook Brazilianen, Peruanen, Chilenen, Bolivianen en
Venezolanen in deze sector worden aangetroffen. Op dit moment in de geschiedenis nemen Colombianen
echter nog steeds veruit de meest vooraanstaande posities in. Dat geldt ook voor Nederland en daarom
besteden we in dit hoofdstuk speciaal aandacht aan deze groep.