Zoals eerder is aangegeven, is het wezenlijke onderscheid tussen de levering van illegale goederen/diensten (zoals drugs) en het illegale optreden op legale markten dat de eerste vorm van activiteiten zich per definitie afspeelt in de ondergrondeconomie, terwijl bij de tweede categorie de overgang tussen de onderwereld en de bovenwereld veel vloeiender is. Dit onderscheid is niet alleen van belang voor de organisatie-opbouw, modus operandi en afscherming van de criminele groepen, maar ook voor de wijze waarop de criminele winsten worden ge(her)nvesteerd. Grosso modo kan worden gesteld dat fraudeurs gemakkelijker hun wederrechtelijk verkregen voordeel in de reguliere economie kunnen investeren dan drughandelaren. De laatsten moeten immers uit de ondergrondeconomie naar boven klauteren, terwijl de eersten daar van origine al zitten. De bedrijfsvormen die criminele groepen aanwenden om de fraudeconstructie vorm te geven, kunnen met andere woorden evenzeer gebruikt worden om de criminele inkomsten te verdoezelen c.q. een schijnbaar wettige herkomst mee te geven.
De bovenstaande bevinding is in het bijzonder van toepassing op criminele groepen die beschikken over zowel een legale als een illegale bedrijfstak. In een dergelijke constellatie is het vrij eenvoudig het wederrechtelijk verkregen voordeel op te doen gaan in het rechtmatig behaalde bedrijfsresultaat. Een voorbeeld hiervan is te vinden in casus 5. CASUS 5
Behalve in een luxe leven en dure automobielen investeerden de Nederlandse hoofdverdachten, beiden via een eigen beheersmaatschappij, in een zestal wettige firma's. Een van die bedrijven vormde de legale tak van de illegale verkooporganisatie van de beleggingsfraude. Deze firma, gespecialiseerd in telemarketing, was werkzaam voor enkele gerenommeerde multinationals. Een andere onderneming hield zich bezig met het reinigen van bierpompen. Ook de andere bedrijven laadden vanwege hun alledaagse activiteiten niet bepaald de verdenking op zich dat zij werden gevoed door wederrechtelijk verkregen vermogen. Om te kunnen handelen zoals de verdachten uit bovenstaand voorbeeld, heeft men niet alleen de beschikking nodig over specifieke vaardigheden en contacten, maar moet de wijze van investeren ook passen in de eigen belevingswereld. White collar zakenlieden die zich hebben ingelaten met vormen van georganiseerde criminaliteit, zullen zich in dit opzicht meer als een vis in het water voelen dan blue collar gewoontefraudeurs. De laatsten zijn minder vertrouwd met de cultuur van het bedrijfsleven en zoeken de investeringsmogelijkheden liever dichter bij huis, zoals in het financieren van een dure hobby, het kopen van onroerend goed en, zeker niet het minst belangrijke, de aanschaf van luxegoederen (zoals dure auto's en sieraden) en het leiden van een extravagante levensstijl. Voor de meeste van de hier besproken fraudeurs behoort baden in weelde tot de primaire behoeften, zoals blijkt uit het bestedingsbedrag van een hoofdverdachte uit casus 1.
CASUS 1
Uit een ingesteld bankrekeningenonderzoek blijkt dat de hoofdverdachte en zijn concubine de
beschikking hebben (gehad) over tegoeden op 18 bankrekeningen in Nederland. Ook beschikt
de hoofdverdachte samen met een kompaan over een bankrekening in Luxemburg. Over de
omvang van de tegoeden was bij het schrijven van dit deelrapport nog geen informatie
beschikbaar.
De hoofdverdachte en zijn vriendin houden van luxe en een extravagante levensstijl: ze gooien het geld in de priv-sfeer, naar verluidt, over de balk. Bij het kadaster zijn verder 4 panden bekend die in eigendom aan de hoofdverdachte (1) en zijn concubine (3) toebehoren. De laatste heeft een uitkering. Een van de panden wordt door het tweetal bewoond. Deze woning zou zeer riant zijn ingericht.
De hoofdverdachte in de bovenstaande zaak bleek naast bovengenoemde uitgaven ook een paar ton genvesteerd te hebben in een hasjtransport. Dit geval is vrij uitzonderlijk, want uit de casustiek komen verder geen harde gegevens naar voren over fraudeurs die hun wederrechtelijk verkregen voordeel hebben aangewend voor de financiering van de levering van illegale goederen. Deze bevinding onderstreept de conclusie uit hoofdstuk 4 dat mengvormen van drughandel en georganiseerde fraude betrekkelijk zeldzaam zijn.
Ook van het leveren van illegale diensten met behulp van uit fraude gegenereerde inkomsten is slechts n voorbeeld voorhanden. In casu ging het om het opzetten van een illegale loterij. CASUS 3
P slaat nog steeds alles stuk: ton in de zak, morgen weg, zoals de opsporingsambtenaren zijn bestedingsgedrag omschrijven. Voor zover bekend, gooide P in het verleden met bevriende koppelbazen het geld ook al over de balk. In een weekendje London werd er gerust f.250.000 doorheen gejaagd. Niettemin lijkt hij met het verstrijken der jaren iets rustiger te zijn geworden en zo nu en dan legt hij zelfs iets van zijn hoge winsten opzij. Zo heeft hij een huis gekocht op Aruba. Voorts organiseert P via een sportvereniging een illegale lotto. Het prijzengeld bestaat vermoedelijk deels uit de criminele winsten van P. In het kader van de loterij worden jonge jongens geronseld voor de lotenverkoop. P haalt zelf het geld op en keert ook zelf uit. De jongeren groeien op met geslaagde criminele rolvoorbeelden en worden al bij diverse criminele activiteiten ingeschakeld.
In de laatste casus komt een element naar voren dat ook in een aantal andere fraudezaken is aangetroffen, namelijk de neiging van een aantal verdachten tot het doen van investeringen in de sportwereld. Verschillende fraudeurs lijken hun voorliefde voor een bepaalde tak van sport met een bijdrage in pecunia te willen onderstrepen. Voorbeelden hiervan zijn onder andere het kopen van een vip-lounge bij een voetbalvereniging, het sponsoren van een raceteam en het organiseren van een motorcross. Ook in andere vormen van vrijetijdsbesteding zijn voorbeelden aangetroffen van het investeren van criminele winsten. Zo belegde n verdachte een deel van zijn vermogen in een (buitenlands) vakantiepark; een ander stak zijn geld goeddeels in het door hem opgezette campingnetwerk.