Witwassen, zo werd in hoofdstuk 9 gesteld, is het omzetten van de verborgen, niet te verantwoorden herkomst van inkomsten in een wel te verantwoorden herkomst. In het vorige hoofdstuk is duidelijk geworden dat misdaadgeld in een land zonder financile, fiscale of strafrechtelijke controle op de herkomst van geld, gemakkelijk genvesteerd kan worden in de legale economie. Wanneer een criminele organisatie misdaadgeld dat in Nederland is verdiend, wil investeren in een dergelijk land is het voldoende dat het geld verplaatst wordt. Aangezien veel misdaadgeld wordt verdiend met de handel in herone en cocane door Turkse en Zuidamerikaanse organisaties (zie het rapport over de allochtone groepen), die nauwelijks in ons land investeren, komt het verplaatsen van misdaadgeld veel vaker voor dan de andere fasen in het witwasproces.
Van witwassen zou in dergelijke gevallen sprake zijn als misdaadgeld uit Turkije naar Nederland wordt teruggeboekt en uiteindelijk in de reguliere Nederlandse economie wordt gentegreerd. Witwasactiviteiten kunnen derhalve vooral worden verwacht van Nederlandse groepen die in Nederland willen investeren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het opsporingsonderzoek dat tot dusverre de meeste witwasconstructies aan het licht bracht, betrekking had op de XTC-groep, een Nederlandse groep die deels in Nederland investeerde.
Het is bijzonder moeilijk om een goed beeld te krijgen van de omvang van witwassen van misdaadgeld en van de omvang van investeringen in de legale economie. In veel opsporingsonderzoeken richt men zich op de grondfeiten en legt men de financile nasleep terzijde. Hierdoor is geen verantwoord kwantitatief beeld van witwassen te geven. Wanneer allerlei concrete onderzoekervaringen bij elkaar worden gesprokkeld, ontstaat evenwel een goed zicht op de verschillende vormen van witwassen. Alle voorbeelden die in dit hoofdstuk (en overigens ook in de beide voorgaande) worden genoemd, zijn ontleend aan
opsporingsonderzoeken uit eigen land.
Alle voorbeelden van witwassen komen altijd neer op - populair gezegd - de twee volgende
basispatronen lenen van jezelf en fingeren van winst. Op deze wijze kan misdaadgeld
gelegitimeerd worden als normaal vermogen ten opzichte van politie en fiscus. Je hebt het
aanwezige misdaadgeld eerlijk geleend of eerlijk verdiend.
Wij zullen bij het presenteren van de witwastechnieken aansluiten bij de gebruikelijke terminologie en indelingen. In de legale economie kan op drie manieren geld worden verworven, namelijk inkomsten uit arbeid, vermogensstijging en vermogensoverdracht. De technieken van het witwassen sluiten aan bij deze normale manieren waarop geld kan worden verkregen. Wij zullen deze drie verschillende manieren van witwassen in de komende drie paragrafen beschrijven.
Vervolgens wordt beschreven hoe de beschreven patronen zich kunnen manifesteren op markten. Er kan daarbij sprake zijn van het gebruik maken van de activiteiten op de markten om gelden wit te wassen (een rechtvaardigingsgrond te geven) of van markten waarop genvesteerd wordt nadat het misdaadgeld is witgewassen. Twee markten worden beschreven: de effectenhandel (11.5) en de onroerend-goedmarkt (11.6).