Opsporing is volgens de commissie het verzamelen, registreren en verwerken van gegevens en informatie door bevoegde ambtenaren omtrent vermoedelijk gepleegde strafbare feiten of te plegen zeer ernstige strafbare feiten in enig georganiseerd verband met het doel te komen tot een strafrechtelijke sanctie. Dat het gaat om opsporingshandelingen houdt in dat de gegevensverzameling en/of -verwerking wordt benut voor een strafprocesrechtelijke afdoening door de justitile autoriteiten of de strafrechter. Dit hoofdstuk betreft de juridische achtergronden van de navolgende opsporingsmethoden: a. observatie; b. runnen van informanten; c. infiltratie; d. andere wijzen van informatie-inwinning, waaronder misdaadanalyse, fenomeenonderzoek en financieel rechercheren. Deze onderwerpen omvatten tal van deelonderwerpen die elk op zich ook als opsporingsmethoden worden aangemerkt.
In het hoofdstuk over observatie is bij uitzondering tevens ingegaan op reeds in de wet geregelde opsporingsmethoden zoals de telefoontap en het onderscheppen van poststukken. Deze laatstgenoemde methoden zijn strikt genomen geen bijzondere opsporingsmethoden daar zij reeds in de wet zijn geregeld. Voor de commissie schuilt een deel van het bijzondere karakter van de onderzochte methoden in het gegeven dat ze niet - althans slechts door de jurisprudentie en soms door enkele regels van anderen dan de formele wetgever - in de wet zijn geregeld. De telefoontap en de postvang moeten echter alleen al hierom in dit onderzoek worden betrokken, omdat deze een bijzonder karakter hebben: in de eerste plaats moet de toepassing ervan (tenminste tijdelijk) geheim blijven, in de tweede plaats hebben deze middelen - sterker dan andere in het Wetboek geregelde dwangmiddelen - betekenis met het oog op toekomstige strafbare feiten en ten derde hebben de resultaten ervan dikwijls betekenis voor onderzoek dat een ander subject betreft. De meeste behandelde opsporingsmethoden worden ook gebruikt in de zogenaamde pro-actieve fase. Met die term wordt door de commissie uitsluitend (tenzij uitdrukkelijk anders vermeld) gedoeld op de fase waarin niet of onvoldoende vaststaat dat een strafbaar feit is of wordt gepleegd en dus ook nog niet een verdachte als bedoeld in artikel 27 Sv aanwijsbaar is. Noot In het (politile) spraakgebruik wordt de term soms ruimer gehanteerd voor alle geheime onderzoekswerkzaamheden. Het komt voor dat iemands gangen heimelijk worden geobserveerd voordat een verdenking jegens hem bestaat, maar het komt ook voor dat de gangen van een verdachte heimelijk worden geobserveerd - zodra de verdachte van de observatie zou weten, zou de methode geen vruchten afwerpen. Hetzelfde geheime karakter kenmerkt het runnen van informanten, het begeleiden van infiltranten en in feite ook - zij het minder noodzakelijk - het opvragen van inlichtingen bij derden.
In dit hoofdstuk wordt slechts ingegaan op enkele algemene juridische achtergrondgegevens die de onderzochte methoden gemeen hebben. Daarbij komen in 2.2 mogelijke juridische gronden aan de orde, alsmede of en zo ja in hoeverre de onderzochte opsporingsmethoden een wettelijke regeling behoeven. De rechtspolitieke overwegingen om al dan niet tot aanbevelingen terzake over te gaan, worden uitsluitend in het eindrapport vermeld. Voorts wordt in 2.3 in algemene zin ingegaan op de voorwaarden voor de inzet van de opsporingsmethoden. In die paragraaf wordt tevens toegelicht waarom een aantal punten de gevallen waarin, de gronden/doelen waartoe, de vormvoorschriften en/of termijnen waarmee en de functionarissen door wie de methoden kunnen worden toegepast - in de navolgende hoofdstukken systematisch de revue passeren. Daarbij wordt in dit hoofdstuk, evenmin als in de rest van deze bijlage minder uitgebreid dan mogelijk is, ingegaan op de controle op de toepassing. Deze komt uitgebreider aan de orde in bijlage 6 over de organisatie. In de navolgende hoofdstukken wordt nader ingegaan op de juridische kaders waarbinnen tot op heden van de betreffende methoden wordt gebruik gemaakt.