In ons land is de bouwnijverheid een economische sector waar veel geld in omgaat. Er is vrijwel altijd behoefte aan bouwactiviteiten. Criminele groepen zouden indien gewenst met racketeering een vaste bron van inkomen kunnen krijgen. Het bouwproces is en blijft kwetsbaar in Nederland. Standaardiseren in de bouwnijverheid is vrijwel onmogelijk. Er moet ter plekke worden gebouwd. Bovendien is het bouwproces uiterst arbeidsintensief waardoor de kosten per produktie-eenheid erg hoog liggen. Personeel moet altijd naar de bouwplaats worden gebracht in tegenstelling tot andere bedrijfstakken die hun produktie naar gebieden met de goedkoopste arbeidskrachten kunnen verplaatsen. Die kwetsbaarheid wordt verhoogd door de grote onderlinge concurrentie. Bouwondernemers moeten onder grote tijdsdruk het produktieproces uitvoeren. De bouwnijverheid is zeer gefragmenteerd en flexibel. Het grote aantal bouwbedrijven biedt aan ruim 330.000 mensen werk. De meeste bedrijven hebben nauwelijks zelf personeel in dienst en bestaan relatief kort. Dit korte bestaan wordt mede in de hand gewerkt door de snelheid waarmee kan worden teruggekeerd in de bouwnijverheid. Het is in Nederland vrij eenvoudig als nieuwe onderneming tot de bouwnijverheid toe te treden (personeel, kennis en kapitaalgoederen zijn makkelijk in te huren of via een katvanger te koop). Het aantal faillissementen in de bouwnijverheid is groter dan in andere bedrijfstakken. Als gevolg van te weinig kapitaal en te gering eigen vermogen lopen veel bedrijven het risico van faillissement.
Bouwondernemers zijn afhankelijk van het aanbod van opdrachten. Om die te verwerven, moeten zij zich onderwerpen aan een openbare aanbestedingsprocedure die een scherpe calculatie van de kosten vereist. Discontinuteit in bouwopdrachten houdt telkens weer een gevaar in voor het voortbestaan van een bouwbedrijf. Juist in een periode tussen twee opdrachten is een bedrijf kwetsbaar. Er is de laatste jaren nogal wat te doen geweest over mogelijke corruptie bij politici en ambtenaren tijdens aanbestedingen in Nederland. Door journalisten is de aandacht gevestigd op dubieuze praktijken die zich in Limburg zouden hebben afgespeeld. Over andere gebieden, zoals Brabant wordt geregeld hetzelfde beweerd. Maar er bestaat, en wij beperken ons hier tot de bouwnijverheid, geen goed overzicht van feitelijke gevallen. De vrijspraak van een burgemeester uit Limburg die corrupt zou zijn geweest in zijn contacten met een baggeraar, maakt nogmaals duidelijk dat geruchten en de juridische werkelijkheid ver van elkaar verwijderd zijn. Het is een van de redenen waarom in deze studie het onderwerp van corruptie door publieke personen in de bouwnijverheid met grote terughoudendheid is behandeld. Er bestaat geen goede officieel geregisteerde informatie, ook geen goede vertrouwelijke, over de aard en het voorkomen van corruptie in de bouw. Wij moeten ons kunnen baseren op het feitelijk voorkomen van dat soort gedrag en niet op geruchten en allerlei vormen van kwaadsprekerij. Eenzelfde opmerking kan worden gemaakt over het lekken van bouwplannen waardoor handige zakenlui en projectontwikkelaars grond voordelig opkopen en vervolgens later met flinke winst verkopen. Ook hier is vaak sprake van geruchten en verdachtmakingen en soms wel heel toevallige gebeurtenissen. Echter, feitelijke kennis op grond waarvan een onderscheid kan aangebracht tussen handig koopmansgedrag en corruptie door ambtenaren en politici bestaat er niet.
In hoeverre de georganiseerde misdaad zich in Nederland heeft genesteld in de bouwnijverheid is in dit rapport als volgt beantwoord. Op grond van indicatoren die afkomstig zijn uit buitenlandse literatuur op dit gebied is stap voor stap nagegaan of criminele groepen aan- of afwezig zijn in de bouwnijverheid. Op grond van het ontbreken van slachtofferschap van afpersing, brandstichting, bommeldingen en bomaanslagen, van systematische diefstallen van bouwmaterialen en -gereedschappen, van geweld tegen aannemers en het niet voorkomen van ontvoeringen en liquidaties kan worden aangenomen dat criminele groepen niet in de bouwnijverheid in Nederland actief zijn. Deze conclusie wordt verder ondersteund door het ontbreken van het betalen van protectiegelden en ook door het feit dat geen sporen van bekende buitenlandse en allochtone criminele groepen in de bouwnijverheid zijn aangetroffen. Koppelbazen zijn wel actief, maar uitsluitend op de Duitse markt georinteerd. Tenslotte wijst het ontbreken van infiltratie en afpersing van vakbonden in de bouwnijverheid in dezelfde richting.
Deze conclusie laat de kwetsbaarheid van de bouwnijverheid voor criminele groepen onverlet. Zoals de
algemene schets van de bouwnijverheid laat zien, deelt de bouw een groot aantal kenmerken met die van New
York waar criminele groepen deze bedrijfstak vrijwel volledig onder controle hebben. Die kenmerken bepalen in
hoge mate (1) de mogelijkheden voor organisatiecriminaliteit, die zoals wij hebben gezien vaker voorkomt dan
de officile cijfers aangeven; (2) de gelegenheid voor criminele groepen zich op de bouwnijverheid te werpen.
Want, waarom zouden buitenlandse groepen die zo'n lange ervaring hebben in het leegplunderen van de
bouwnijverheid aan de Nederlandse bouw voorbijgaan? De Italiaanse mafia lijkt haar werkgebied niet alleen
tot de Zuiditaliaanse gebieden te beperken. In Frankrijk en Belgi zijn deze groepen al in de bouw
gesignaleerd.