10. CRIMINALITEIT IN DE VERVOERSBRANCHE:
CAO-FRAUDE EN WURGCONSTRUCTIES

Wanneer de legale oplossingen een noodlijdend bedrijf geen uitkomst meer bieden, kunnen minder legale werkwijzen worden aangewend om het hoofd boven water te houden. Men kan natuurlijk ook gewoon uit zijn op het maken van - oneerlijke winst. Hiervoor kunnen de volgende methoden worden gebruikt: wurgconstructies, CAO-fraude, Euro-fraude en smokkel. De eerste twee vormen van criminaliteit komen hieronder aan de orde, de laatstgenoemde methoden worden in de twee volgende hoofdstukken besproken. Bedrijven die in de klem zitten, besteden steeds vaker het minder winstgevende vervoer uit aan kleine bedrijfjes, meestal aan eigen rijders. Deze bedrijfjes worden in toenemende mate afhankelijk van de grotere bedrijven. Dit kan uitmonden in een wurgconstructie: de ene ondernemer helpt de andere ondernemer met de

financiering van vrachtwagens, onderhoudskosten en vrachten. Dat kan doorgaan tot de tweede ondernemer totaal afhankelijk van de eerste is geworden; hij rijdt diens transporten maar verdient niets, want hij is de eerste ondernemer geld schuldig. Zo wordt hij langzaam gewurgd. Dit gebeurt ook met buitenlandse werkmaatschappijtjes die aan bijvoorbeeld Turkse of Poolse kleine ondernemers verkocht en vervolgens leeggeknepen worden. Ondernemers wier vergunning is ingetrokken, kunnen een financieel noodlijdende ondernemer dwingen voor hen te rijden (FNV, 1986).

CAO-fraude is een andere manier om op illegale wijze de kostprijs omlaag te brengen. Ondernemers kunnen de belastingdienst bedotten door onjuiste opgave van het aantal werknemers en werkuren binnen hun bedrijf. De FNV-vervoersbond schatte in 1985 dat transportondernemingen op die manier voor 73 miljoen aan zwart geld creeren. Veertig procent van de vervoersondernemingen leeft de CAO niet na. Dat gebeurt op vier verschillende manieren: door diensturen te schrappen, de chauffeurs te laag in te schalen, de rijders geheel of gedeeltelijk zwart uit te betalen of door zwartwerkers in te huren. De chauffeurs klikken zelden, want dan raken ze hun baan kwijt. Het hoge aantal bellers naar de in 1994 ingestelde klachtenlijn van de FNV-vervoersbond wijst op het grote aantal CAO-ontduikingen n de angst van chauffeurs om de vuile was buiten te hangen; deze kliklijn biedt immers de mogelijkheid tot anonieme aangifte (FNV, 1986).

Iets anders is het zogeheten postiljon-systeem: buiten de EU, wanneer de meest grondige controlegrenspost is gepasseerd (meestal na Itali of Oostenrijk) stapt de Nederlandse chauffeur van de wagen af. De wacht wordt gewisseld door een chauffeur van het (lage lonen-)land van bestemming, zoals een Turk en/of Pool. Deze rijdt veel goedkoper dan zijn Nederlandse collega, maar de werkwijze is illegaal omdat de trucker niet op de loonlijst van het Nederlandse bedrijf staat. De Nederlandse chauffeur stapt vervolgens op de eerstvolgende truck terug naar Nederland, daarnaar toe gereden door een chauffeur uit het lage-lonenland. Het postiljon-rijden gebeurt onder directie van de transportondernemer, maar er is ook een variant bekend waarbij alleen de chauffeur de overtreding begaat en hiervan profiteert. Een van de genterviewde ondernemers ontdekte dit bij toeval toen zijn chauffeur in Turkije bij een ernstig ongeluk betrokken raakte en in het
ziekenhuis belandde. De eigenaar van de wagen vloog naar het land om zijn trucker te bezoeken, maar daar aangekomen trof hij een wildvreemde chauffeur in het ziekbed aan. De echte chauffeur zat elders in het land op familiebezoek (ook hij was van Turkse afkomst, maar stond op de Nederlandse loonlijst) en was zich van geen kwaad bewust. Hij had de vrachtwagen aan de grens doorgegeven aan een bevriende Turkse chauffeur, die de binnenlandse rit tegen een lage prijs voor hem reed. De chauffeur nam dus een - betaalde - vakantie. Bij nader onderzoek door de transportondernemer bleek dat dit systeem door meer van zijn chauffeurs werd toegepast. Na deze bevinding besloot de ondernemer een nevenvestiging in Turkije op te zetten teneinde het systeem te legaliseren en zo de opbrengst in eigen zak te houden.


vorige         volgende         inhoudsopgave en zoeken