Afval en de verwerking daarvan zijn vanzelfsprekend niet een typisch Nederlands probleem. Alle welvarende landen worstelen met dezelfde problematiek en zoeken naar aanvaardbare oplossingen voor hun afval. Nu bestaan er aanzienlijke verschillen tussen landen wat betreft hun wetgeving op het gebied van het milieu en de handhaving daarvan. Zo worden afval, afvalverwerking en afvalrecycling in elk land anders gedefinieerd. Die afwijkende interpretaties leveren speelruimte op om internationaal met afval geld te verdienen. Ook zijn er verschillen wat betreft verwerkingscapaciteit van afval en wijken de prijzen voor afvalverwerking sterk van elkaar af. Om de kosten te drukken zijn Nederlandse afvalverwerkingsbedrijven en internationaal opererende afvalmakelaars altijd geneigd te zoeken naar plaatsen waar de verwerking van het afval de minste kosten met zich meebrengt. Het openstellen van de grenzen tussen EU-landen en Oosteuropese landen heeft geleid tot een grote vervoersbeweging van afval naar en door die landen. De export van Nederlands afval is weliswaar aan vergunningen gebonden maar dat blijkt in de praktijk nauwelijks beperkingen met zich mee te brengen. Dit komt doordat in de landen waar het afval zijn bestemming vindt, meestal geen of nauwelijks serieuze controles worden uitgevoerd. Zonder die controles is het papier van de vergunningaanvraag geduldig en kan een makelaar zonder risico zo'n exportvergunning aanvragen. Wat eigenlijk gebeurt is dat afvalproblemen van landen met een strengere wetgeving worden verplaatst naar landen met een minder strenge wetgeving. De milieuproblemen nemen in de ontvangende landen toe omdat zij vaak niet de beschikking hebben over voldoende verwerkingscapaciteit of kwalitatief toereikende verwerkingsinstallaties. Aan ontdoeners wordt wel de Nederlandse verwerkingsprijs per ton afval in rekening gebracht, maar in Oost-Europa zijn de gemaakte kosten slechts een fractie daarvan. De winst is voor de makelaar. Het volgende voorbeeld illustreert de gevolgen van een internationale context van afvalverwerking.Een afvalmakelaar wil een partij zinkafval via de haven Rotterdam naar Polen en Brazili brengen onder het mom van recycling. Beide landen deelden officieel mee dat verwerking van zinkafval daar onmogelijk was of milieuhyginisch niet verantwoord kon worden verwerkt: er bleef namelijk te veel giftig afval over na recycling. De afvalmakelaar rekende de ontdoeners van het zinkafval f.230,- per ton, betaalde het Poolse bedrijf f.80,- per ton en nam het herwonnen zink voor eenzelfde bedrag terug. Met de verkoop hiervan verdiende de makelaar in Nederland f.1000,- per ton. Uiteindelijk was Polen de dupe. Allerlei uiterst giftige stoffen als cadmium en zware metalen lagen her en der verspreid op stortplaatsen in Polen en de opbrengst was laag.
De internationale afvalbranche maakt vanzelfsprekend gebruik van de havenfaciliteiten in Nederland om afval naar elders te laten overbrengen. Afval wordt per containers (die meestal verzegeld zijn) via de haven van Rotterdam naar diverse bestemmingen afgevoerd. In de veerboot Harold of Free Enterprise bleken onverwachts allerlei verzegelde zeecontainers met chemisch afval te zitten. Het kan niet anders dan dat scheepsmakelaars en cargadoors weet hebben van de internationale legale en illegale zeevaart in afval uit en naar Nederland. Controles worden uitsluitend op de bill of lading uitgevoerd en vrijwel nooit fysiek. De kosten van het stilleggen van de overslag van containers zijn zo hoog dat alleen bij zeer ernstige bedenkingen zeecontainers bij uitvoer worden opengemaakt (zie ook het rapport over de havens).
Nederland importeert ook afval wanneer de verwerkingsfaciliteiten in het buitenland ontoereikend zijn. Zo wordt Duits plastic dat in het uiterst prestigieuze Grne Punkt programma van onze buren afzonderlijk is ingezameld, in Nederland verwerkt. Ook wordt Duitse compost illegaal naar Groningen afgevoerd. Het ontbreken van controle aan de grenzen de laatste jaren en een zeer fraudegevoelig internationaal meldingssysteem hebben de gelegenheid tot illegale afvalverwerking in internationale context aanzienlijk vergroot. De rol van afvalmakelaars wordt steeds groter en dat kan, zoals wij eerder hebben gezien, de kans op milieucriminaliteit aanzienlijk doen toenemen.