3.3. De economische situatie van de afvalverwerkingsbranche

In de afvalbranche bestaan grote verschillen tussen de hoeveelheid aangeboden soorten afval en de verwerkingscapaciteit van de afvalverwerkingsbranche (VROM, 1995, 20). In deze vrij jonge economische sector is er ook nog geen evenwicht tussen vraag en aanbod. Enerzijds leiden deze verschillen tot fricties in de markt die illegale verwerking van afval in de hand werken, anderzijds tot grotere winstmogelijkheden voor bedrijven die van die fricties handig gebruik weten te maken. Zo sluit de verwijderingscapaciteit nog steeds niet aan op het afvalaanbod, waardoor niet altijd de meest geigende wijze van verwijdering wordt of kan worden toegepast. Als gevolg daarvan moeten ook grote hoeveelheden afval worden gexporteerd naar het buitenland. Maar het omgekeerde is ook het geval. De capaciteit voor het schoonmaken van verontreinigende grond is groter dan het binnenlandse aanbod vervuilde grond. Deze frictie leidt derhalve tot de invoer van verontreinigende grond uit het buitenland. Een overcapaciteit van stort in de afvalbranche en een tekort aan reinigingsinstallaties kan leiden tot een grotere stort in plaats van een noodzakelijke verbranding of destillatie. Als laatste kan worden genoemd dat voor diverse soorten afval niet of nauwelijks verwerkingstechnieken operationeel zijn (batterijen) waardoor noodgedwongen naar een andere, minder geschikte verwerkingstechniek moet worden uitgezien. Zo wordt vliegas verwerkt in beton of asfalt, maar omdat het aanbod de vraag overtreft blijft stort als enig alternatief over. De afvalmarkt is sterk in beweging. De kleinere, van oudsher familiebedrijven zullen steeds grotere concurrentie gaan ondervinden van kapitaalkrachtige bedrijven, die proberen monopolieposities in de afvalketen te krijgen (zie ook .5.8). Hoe meer onderdelen van die afvalketen een bedrijf in bezit heeft, des te groter zijn de winstkansen voor het bedrijf en des te moeilijker dat bedrijf door de overheid is te controleren. De grote bedrijven zullen de kleinere na verloop van tijd uit de markt drukken omdat de afvalverwerking aan steeds hogere milieu-eisen moet voldoen. En die eisen in de milieuwetgeving hebben tot gevolg dat grotere investeringen nodig zijn om verwerkingsinstallaties te laten bouwen. De overheid kan daaraan tegemoet komen door via allerlei subsidies te verstrekken de kleinere bedrijven te steunen, maar deze praktijk zal als gevolg van de TCR/TCA-affaire in de toekomst vermoedelijk minder vaak voorkomen.

Voorts zal de internationale concurrentie sterker worden. Vele afvalverwerkingsbedrijven zullen zich op internationale afvalmarkten begeven om daar hun graantje mee te pikken. Dus ook buitenlandse bedrijven zullen in Nederland actief worden, al was het alleen maar om reden dat in Nederland in vergelijking met andere Europese landen per hoofd van de bevolking het meeste afval wordt geproduceerd en in ons land de wetgeving de meeste mogelijkheden biedt om zich hier te vestigen als bedrijf. De prijsverschillen tussen landen en tussen de regio's binnen landen houden in dat afval over grotere afstanden worden vervoerd en in grotere hoeveelheden tegelijkertijd.

De totale hoeveelheid afval zal echter in toekomst afnemen zoals de AOO in april van dit jaar heeft voorspeld. Maar dat afval is wel veel moeilijker te verwerken. De prijzen zullen in ieder geval sterk stijgen omdat de eisen van de overheid aan afvalverwerking scherper zullen worden en het afval in de toekomst niet of nauwelijks meer mag worden gestort, omdat stort de grootste vervuiling oplevert. Dit betekent dat meer afvalverwerkingsbedrijven op termijn in de financile moeilijkheden zullen komen. De druk van de overheid om schoner te werken neemt verder toe, terwijl de verwerkingscapaciteit nog niet aanwezig is, de noodzakelijke technologien (nog) niet altijd toepasbaar zijn en slechts met zeer hoge investeringen kunnen worden aangelegd en ontwikkeld. Kleinere ondernemingen kunnen deze investeringen vermoedelijk niet opbrengen. De keerzijde van deze druk is dat een aantal afvalverwerkingsbedrijven meer winstmogelijkheden ziet door op een illegale wijze dat afval te verwerken.


vorige         volgende         inhoudsopgave en zoeken