2.4 Onderzoek georganiseerde criminaliteit

De commissie heeft de vier hoogleraren gevraagd onderzoek te doen naar drie onderdelen:

De eerste twee vragen zijn beantwoord in het eindrapport van de onderzoeksgroep Fijnaut. Ter beantwoording van de derde vraag stonden de navolgende vragen centraal:
Om deze vragen te kunnen beantwoorden is gebruik gemaakt van verschillende bronnen en methoden. De onderzoeksgroep heeft de openbare literatuur en rapporten over de thematiek geanalyseerd. Daarnaast zijn vele gesprekken gevoerd met politie- en justitiefunctionarissen en vertegenwoordigers van branches, allochtone groepen en vrije beroepsbeoefenaren, die een schat aan informatie opleverden over de georganiseerde criminaliteit in Nederland. Op basis van de bevoegdheden van de commissie heeft de onderzoeksgroep inzage gekregen in een breed scala aan documenten. Noot Een groot deel van deze documenten is vertrouwelijk. Het gaat hierbij deels om vertrouwelijke rapporten over concrete strafrechtelijke onderzoeken en deels om informatie van de criminele inlichtingendiensten. Dit betreft voornamelijk analyses van specifieke criminele groeperingen die door een CID of een tactische recherche-eenheid waren vervaardigd. Noot Het gebruik van politiebronnen, en meer specifiek van CID-gegevens, herbergt verschillende risico's. Het is onduidelijk in hoeverre de verzamelde gegevens met de werkelijkheid overeenstemmen. Het gaat namelijk vaak om gegevens waarvan de juistheid door nader onderzoek nog niet definitief is vastgesteld. Sommige politiegegevens geven een meer vaststaand beeld weer. Bovendien is het beeld dat ontstaat door een analyse van politiebronnen per definitie vertekend. De onderzoekers zien datgene waaraan de politie de afgelopen jaren aandacht heeft besteed. Criminaliteit waaraan de politie een geringe prioriteit heeft gegeven of milieus waarin zij geen informanten heeft, blijven al vlug buiten het beeld van de politie. Het feit dat de politie pas in de jaren tachtig aandacht heeft besteed aan de georganiseerde criminaliteit betekent dat slechts een beperkt beeld beschikbaar is. De kwaliteit van de rapporten en analyses is daarenboven zeer verschillend naar omvattendheid en inhoud. De analyses richten zich primair op die aspecten die strafrechtelijk van belang zijn en dat zijn niet altijd de aspecten die van belang zijn voor een goed beeld van de georganiseerde criminaliteit. De onderzoekers konden echter op deze manier beschikken over gegevens van politie-onderzoeken waaraan veel tijd en aandacht is besteed. De beschikbare politie-onderzoeken gaven een grondig onderzocht beeld van een deel van de georganiseerde criminaliteit.

De voorzitter:
Heeft u een goede afweging kunnen maken van de waarde van de gegevens van de politie ten opzichte van andere gegevens? Ik kan mij voorstellen dat er ten aanzien van sommige groepen veel meer gegevens zijn dan ten aanzien van andere of dat er ten aanzien van sommige activiteiten veel meer bekend is dan ten aanzien van andere.
De heer Fijnaut:
Die onevenwichtigheid, kwantitatief en kwalitatief, in de politiedocumentatie maakt het zeer moeilijk om vanuit een algemeen stramien een evenwichtig, afgewogen beeld van de situatie te schetsen. Wij hebben geprobeerd om de drie bronnen van de politie, de algemene verslagen, rapportages en politie-informatie, op elkaar te betrekken en om nooit op n bron af te gaan, om op die wijze, wat betrouwbaarheid betreft, een zo goed mogelijk beeld te krijgen. Het feit dat over bepaalde groepen in Nederland heel weinig bekend is, gewoon omdat er niet systematisch onderzoek naar is verricht door politie en justitie of door anderen, heeft ons genoopt tot een rapport ten aanzien waarvan wij zeggen dat wij op een

aantal terreinen vrij goed zijn ingeschoten en een beeld kunnen voorzetten dat naar onze smaak deugt, maar dat wij op andere terreinen moeten erkennen dat wij veel minder of heel weinig weten. Noot Een en ander impliceert dat op onderdelen de nodige voorzichtigheid geboden is bij de interpretatie van de gegevens. Desalniettemin is de commissie van oordeel dat de onderzoeksgroep Fijnaut door de combinatie van bronnen en de wijze waarop in het onderzoek is omgegaan met vertrouwelijke informatie, een uniek beeld geeft van de georganiseerde criminaliteit in Nederland. Het beeld dat in dit rapport wordt geschetst, is het best mogelijke beeld op dit moment.

De voorzitter:
Maar als uw eindrapportage klaar is, mogen wij er dan van uitgaan dat de enqutecommissie, en daarmee hoop ik ook Nederland, toch beter weet hoe de werkelijkheid in elkaar steekt?
De heer Fijnaut:
Ja, daar ben ik van overtuigd. Anders had ik dit onderzoek nooit aangenomen. Ik denk dat de meerwaarde van dit project op twee manieren in elkaar zit. Als je er dag en nacht aan werkt, vraag je je ook wel eens af waar je mee bezig bent en of het de moeite loont. Mijn idee is dat de meerwaarde, en daarmee de betekenis, in tweerlei opzichten verduidelijkt kan worden. In de eerste plaats is volgens mij de meerwaarde gelegen in de aanpak, de methode. Wij hebben geprobeerd om zo systematisch mogelijk te werken, naar illegale activiteiten, branches, nationaal en lokaal, met een zo breed mogelijke systematische raadpleging van de beschikbare bronnen. Dat geeft in elk geval een stuk minder onzekerheid over wat in Nederland de problemen zijn. In de tweede plaats durven wij, als je naar de resultaten kijkt, in een aantal opzichten te zeggen dat ons beeld beter, scherper en nuttiger is, ook met het oog op de normeringsproblemen. Noot
In de onderstaande paragrafen worden de belangrijkste bevindingen uit de rapportages van de onderzoeksgroep Fijnaut weergegeven. Deze bevindingen vormden voor de commissie de uitgangspunten voor haar oordeel over de ernst van de georganiseerde criminaliteit. Nadat de commissie over de onderscheiden onderdelen een oordeel heeft geformuleerd over de ernst van de problematiek, volgt in de laatste paragraaf van dit hoofdstuk een omvattend oordeel over de aard, omvang en ernst van de georganiseerde criminaliteit in Nederland. Het is wezenlijk per onderdeel een oordeel te vormen aangezien de omvang, aard en ernst van de georganiseerde criminaliteit variren per type groep en type criminaliteit.

vorige         volgende         inhoudsopgave en zoeken