Hallo! Wat zijn we daar aan het doen ?! De stem van agent Smits schalt door de straat, daar stond ik dan op heterdaad betrapt met een emmertje witkalk in mijn handen. Het is inmiddels meer dan 30 jaar geleden, maar toch denk ik er nog vaak aan, aan die roerige tijden. Want toen gebeurde het natuurlijk allemaal: de wereld stond op zn kop, er werden krenten uitgedeeld en ik deed, amper 20 jaar oud, een poging om een vredesteken te schilderen op de School met den Bijbel, als ik het me nog goed herinner.
Ik zal eerlijk bekennen dat de angst me behoorlijk te pakken had toen agent Smits op me af kwam lopen. Ik zag mijn toekomst al in duigen vallen: ouders in tranen, rechtenstudie naar zn mallemoer, een teleurgestelde hoogleraar, een geknakte carriere. Om over de ongetwijfeld verontwaardigde blikken van mijn dorpsgenoten nog maar te zwijgen. Gelukkig was agent Smits zijn tijd ver vooruit. Bars weliswaar, maar toch een hele fidele kerel. Hij had al snel door dat ik me ook maar wat had laten opjutten door mijn medestudenten in de grote stad. Tranen van opluchting rolden over mijn wangen toen hij, in overleg met mijn ouders, besloot om geen werk van de zaak te maken. Het liep allemaal met een sisser af, maar ik had mijn lesje wel geleerd: doe het niet, het kan misgaan!
Daarom vind ik dit boek ook een geweldig initiatief, had ik 30 jaar geleden maar zon handzaam werkje tot mijn beschikking gehad, dan was ik wel wijzer geweest en gewoon thuisgebleven. Ik heb grote bewondering voor de heldere en toch afschrikwekkende wijze waarop de vele risicos van het actievoeren uiteen worden gezet. Want het liegt er natuurlijk niet om: arrestaties, veroordelingen, de bemoeienis van inlichtingendiensten, de schier eindeloze mogelijkheden van het politieapparaat, de steeds scherpere wetgeving Mijn eigen suggestie voor een titel was dan ook: “Van overmoed tot overleg. Lessen uit het provotijdperk”. Helaas is deze suggestie niet overgenomen en daarom heeft het boek, wellicht onbedoeld, toch nog iets te veel een wat waaghalzerige uitstraling. Menigmaal wordt de suggestie gewekt dat het mogelijk is om, ondanks de enorme risicos, toch nog actie te ondernemen. Door op deze manier te proberen de kool en de geit te sparen, raakt de belangrijkste boodschap uit dit boek ondergesneeuwd: Doe het niet! Blijf thuis! Actievoeren is de afgelopen 30 jaar tenslotte alleen maar riskanter geworden, en daar komt bij dat het rendement meestal hoogst onduidelijk is. Wie wat wil veranderen in de maatschappij heeft tegenwoordig immers de beschikking over talloze platforms, forums, gesprekskringen en overlegorganen waar hij (en tegenwoordig ook zij) zijn ideeën te berde kan brengen. Mijn boodschap aan de jongere generatie is dan ook: neem het risico van die actie niet, gebruik je jeugdige energie liever voor een frisse, positieve bijdrage aan onze rijke discussiecultuur. See you!
Hans Bartels,
Ex-provo en Manager Kwaliteitsverbetering bij de Stuurgroep Probleemcumulatiegebieden van het Ministerie van Justitie.