• Buro Jansen & Janssen is een onderzoeksburo dat politie, justitie, inlichtingendiensten, de overheid in Nederland en Europa kritisch volgt. Een grond-rechten kollektief dat al 30 jaar publiceert over uitbreiding van repressieve wetgeving, publiek-private samenwerking, bevoegdheden, overheids-optreden en andere staatsaangelegenheden.
    Buro Jansen & Janssen Postbus 10591, 1001EN Amsterdam, 020-6123202, 06-34339533, signal +31684065516, info@burojansen.nl (pgp)
    Steun Buro Jansen & Janssen. Word donateur, NL43 ASNB 0856 9868 52 of NL56 INGB 0000 6039 04 ten name van Stichting Res Publica, Postbus 11556, 1001 GN Amsterdam.
  • Publicaties

  • Migratie

  • Politieklachten

  • De snuffelstaat, een pleidooi voor radicaal denken

    datum: 23 oktober 2006

    Jansen & Janssen in de pers :
    De snuffelstaat, een pleidooi voor radicaal denken
    Tegenlicht, VPRO

    Tegenlicht

    23 oktober 2006

    In de jaren zeventig verliest kritisch links terrein; niemand gelooft meer in de revolutie. In plaats van partijgebonden groepen als Maoïsten, Leninisten en Marxisten ontstaan nieuwe activistische bewegingen die opkomen voor vrouwenrechten, homo’s, dieren, huisvesting en de Derde Wereld. Ze vechten tegen kernenergie en voor een beter milieu. Met succes bestrijden tientallen actiegroepen sociale misstanden. Ze slagen erin om een aantal wezenlijke veranderingen in de maatschappij door te voeren. Er kwamen geen kruisraketten, bont werd afkeurenswaardig, vrouwen kregen het recht op abortus, homo’s mogen huwen en Zuid-Afrika werd verlost van het apartheidsregime.

    lees meer

    Observant #16, november 2002

    Nieuw:

    snuffel2

    Buro Jansen & Janssen
    Uitgeverij Fagel

    isbn: 9059141210
    prijs: € 15,95
    te koop in de boekhandel
    te bestellen door overmaking van € 18,20
    op girorek 603904 t.n.v. Stichting Res Publica te Amsterdam
    vermeld bij girotel altijd adres!

    Vrijwel onopgemerkt heeft Nederland een nieuwe wet op de inlichtingendiensten gekregen. De BVD heet sinds 1 juni jl. plotseling AIVD. Maar wat is er nog meer veranderd? In Snuffelstaat brengen we in kaart hoe de dienst infiltreert in bonafide milieu-organisaties, hoe ze zich mengt onder hooligans, zich bemoeit met taxi-chauffeurs, met moskeeën en georganiseerde misdaad.
    Hoe gaat de dienst daarbij te werk? Hoe zit het precies met de vaak discutabele samenwerking met de politie? Is er na 11 september 2001 nog wel sprake van enige democratische controle? De AIVD denkt iedereen ongestraft te kunnen beloeren.
    Wij loeren terug.

    Snuffelstaat


    Al geruime tijd wordt er in de Europese Unie onderhandelt over een wijziging van het Europol Verdrag. Er is een compromisvoorstel in zicht. Europol kan dan landen verzoeken onderzoeken te gaan verrichten ende dienst kan gaan deelnemen aan joint teams. Zie onze pagina over Europol na Tampere.


    De beveiliging van Eurotoppen blijft hoog op de agenda staan in de Europese Unie. Nederland stelde op 12 september jl. voor om ‘toe te werken naar een algemeen strategisch kader voor het politieoptreden’.

    Inhoudsopgave Snuffelstaat, Nederland en de BVD

    snuffel2

    Inhoud
    Inleiding
    1 Een nieuwe wet
    2 Verboden vruchten
    3 Geheime consultancy
    4 Handhaving van de openbare orde
    5 Actievoerders en ballonnenblazers
    6 De islam in Nederland
    7 Inlichtingen zonder grenzen
    8 Economische spionage in het buitenland
    9 Asielzoekers
    10 Op terroristenjacht
    Conclusie

    lees meer

    Inleiding Snuffelstaat

    Volledige inhoudsopgave

    Sinds 29 mei 2002 is de Binnenlandse Veiligheidsdienst
    omgevormd tot Algemene Inlichtingen-en Veiligheidsdienst
    (AIVD). Ruim vijftig jaar is deze dienst de bekendste en belang-rijkste
    geheime dienst in Nederland. Zijn taak is om de
    Nederlandse samenleving te beschermen tegen bedreigingen
    van de democratische rechtsorde, van de veiligheid of van
    gewichtige belangen van de staat. Tot 1989 was dat een over-zichtelijke
    taak: Nederland moest beschermd worden tegen de
    communistische vijand. Met het einde van de koude oorlog
    was de relatieve rust en duidelijkheid voor de BVD ten einde.
    De klassieke vijand was verdwenen.

    lees meer

    1 Een nieuwe wet

    Volledige inhoudsopgave

    16 juni 1994 is een dag die geschiedenis maakte in de wereld
    van de Nederlandse inlichtingendiensten. Die dag werd een
    barstje geschoten in de dikke muren van het bolwerk van de
    Binnenlandse Veiligheidsdienst. Dankzij een uitspraak van de
    Raad van State werd het mogelijk om, onder voorwaarden,
    inzage te krijgen in gegevens die de BVD verzameld had. De
    uitspraak was gebaseerd op een uitspraak van het Europees
    Hof van de Rechten van de Mens uit 1993, die niet alleen
    zorgde voor de mogelijkheid tot inzage, maar ook eisen stelde
    aan de democratische controle op inlichtingendiensten en
    harde voorwaarden stelde aan het toepassen van speciale
    onderzoeksmethoden. Het was inlichtingendiensten hierdoor
    niet langer mogelijk om ongecontroleerd hun gang te gaan,
    zoals de praktijk tot op dat moment was.

    lees meer

    2 Verboden vruchten

    Volledige inhoudsopgave

    Politie en inlichtingendiensten hebben duidelijk verschillende
    taken en daaraan gekoppeld bevoegdheden. De politie is de
    leidende opsporingsdienst en heeft zich te houden aan een
    beperkt aantal bevoegdheden. Er zijn duidelijke richtlijnen
    voor het gebruik van observeren, afluisteren en dergelijke.
    Hoe ernstiger het misdrijf, des te meer middelen de politie in
    mag zetten om verdachten op te sporen. Tijdens het proces
    controleren rechter en advocaat de ingezette methoden.
    De inlichtingendiensten zijn er ter bescherming van de
    nationale veiligheid. Dit is een veel ruimere taak en met veel
    ruimere bevoegdheden dan de politie. Methoden, middelen,
    werkwijze, operationele gegevens, alles wat deze diensten
    betreft is geheim. Zeker een individuele burger heeft geen
    zicht op mogelijke activiteiten van zo’n dienst tegen hem
    of haar.

    lees meer

    3 Geheime consultancy

    Volledige inhoudsopgave

    Bewaking van de onkreukbaarheid bij de overheid werd na de
    val van de muur een van de nieuwe taken van de BVD.
    Inmiddels zijn tal van ministeries, provincies en gemeenten
    onder een ‘integriteitsvergrootglas’ gelegd.
    Het is echter de vraag of een inlichtingendienst wel de
    integriteit van zijn eigen overheid moet bewaken. Was de integriteitsaantasting
    begin jaren negentig wel zo groot dat BVD bemoeienis
    gerechtvaardigd was? Is deze instelling wel de
    juiste partner op dit terrein? Achteraf blijkt het ook de BVD zelf
    geweest te zijn die zich dit terrein toegeigend heeft.
    In.ltratie van de overheid
    Integriteit, onkreukbaarheid, betrouwbaarheid, onaantastbaarheid.
    Woorden die begin jaren negentig jaren werden uitgesproken
    door de minister van Binnenlandse Zaken Ien
    Dales. Het waren jaren waarin het spook van de georganiseerde
    misdaad welig tierde.

    lees meer

    4 Handhaving van de openbare orde

    Volledige inhoudsopgave

    Belangrijke veldwerkers voor de BVD zijn de medewerkers van
    de Regionale Inlichtingendiensten. Ieder regionaal politiekorps
    kent zo’n inlichtingendienst. rid’ers zijn zogeheten
    artikel 60 functionarissen: artikel 60 van de Wet op de
    Inlichtingenen Veiligheidsdiensten (wiv) draagt deze politieambtenaren
    op werkzaamheden te verrichten voor de BVD.
    Een van deze activiteiten is de informatievergaring in het
    kader van de openbare orde.
    Vreemd genoeg is er over dit onderwerp niet erg veel gepubliceerd,
    ofschoon de inlichtingendienst van de politie al veel
    langer, deels politieke, informatie verzamelt dan welke geheime
    dienst in Nederland ook. Wie literatuur zoekt over dit
    onderwerp vindt met name twee afstudeerscripties van voormalige
    medewerkers van dergelijke inlichtingendiensten. In
    beide gevallen betreft het medewerkers van de Plaatselijke,
    later Regionale, Inlichtingendienst (pid/rid) van de politie in
    Nijmegen. In 1988 studeerde inlichtingenrechercheur Th.
    Mulder op het onderwerp af aan de Nederlandse Politie
    Academie voor de cursus inspecteur der rijksrecherche. 1 In
    1997 deed R. Paulis dat ook, maar dan aan de Katholieke
    Universiteit Nijmegen in het kader van de opleiding
    Nederlands Recht.
    Mulder buigt zich in zijn scriptie over de noodzaak tot en
    de wijze van informatievergaring. Paulis bekommert zich om
    de normering van een en ander: waar liggen de bevoegdheden,
    wie mag welke inlichtingenmiddelen gebruiken.

    lees meer

    5 Actievoerders en ballonnenblazers

    Volledige inhoudsopgave

    Een van de onderwerpen waar de BVD zich mee bezighoudt, is
    ‘politiek (gewelddadig) activisme’, actievoerders dus. Na de
    roerige jaren tachtig concludeert de BVD met name in het
    begin van de jaren negentig dat er van ‘de Beweging’ weinig
    over is. ‘De crisis waarin de Beweging al enige tijd verkeert,
    heeft zich het afgelopen jaar verder verdiept’, schrijft de BVD
    in zijn jaarverslag over 1991. ‘Geringe actiebereidheid’ en
    ‘Geen opleving in de Beweging’ zijn conclusies die de jaren
    daarna getrokken worden. Slechts de aanslagen van rara
    mogen nog op serieuze aandacht van de BVD rekenen.
    Vanaf 1996 komt er volgens de BVD weer wat meer fut in
    de actiebeweging en krijgen met name milieuactivisten een
    vermelding in de jaarverslagen. Aan het aantal benaderingspogingen
    door de BVD of zijn plaatselijke variant, de rid, is
    ook te zien dat men uit de hoek van milieuactivisten een toenemend
    aantal acties verwacht. Zo worden er in 1996 mensen
    benaderd voor het geven van informatie in onder andere
    Groningen, Nijmegen en Arnhem. Ook komt men tot de conclusie
    dat er zich een radicalere stroming ontwikkelt binnen
    de milieubeweging.

    lees meer

    6 De islam in Nederland

    Volledige inhoudsopgave

    Met de val van de muur verdween de oude doelgroep van de
    BVD en daarmee zijn belangrijkste bestaansrecht. Er lijkt de
    laatste tien jaar echter een nieuwe grote vijand te zijn: de
    islam. Met name sinds de aanslagen op 11 september 2001 op
    het World Trade Center en het Pentagon lijkt een nieuw
    koudeoorlogsdenken sterk aan populariteit te winnen. In
    hoeverre maakt de BVD zich druk over de activiteiten van aanhangers
    van deze religie, waarom doet de dienst dit en wat
    zijn hiervan de consequenties?

    lees meer

    7 Inlichtingen zonder grenzen

    Volledige inhoudsopgave
    De kwestie-calan leidde een paar jaar geleden tot een heuse soap tussen de europese inlichtingendiensten. De uitgeweken leider van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) probeerde in verschillende EU-lidstaten asiel aan te vragen. Geruchten over arrestatie, asielverlening en uitlevering aan Turkije wisselden elkaar in hoog tempo af. Abdullah calan probeerde ook Nederland te bereiken, maar werd nog in de lucht tot persona non grata verklaard. Toen calan in februari 1999 uiteindelijk door een Turks commando werd gekidnapt, werden in heel Europa ambassades bezet.
    Op hoog politiek niveau werd nadien de vraag gesteld
    waarom de europese veiligheidsen inlichtingendiensten zo
    slecht op de hoogte waren van de bewegingen van de PKK-leider
    en elkaar niet informeerden. Zo zou Griekenland de
    overige Europese landen niet hebben verteld dat het calan
    tijdelijk onderdak bood. Ook het plotsklaps intrekken van een
    Duits uitleveringsverzoek aan Itali, toen de Koerdenleider
    daar op het vliegveld was gearresteerd, leidde tot opgetrokken
    wenkbrauwen. Over deze affaire was volgens minister van
    Binnenlandse Zaken Bram Peper heel veel te zeggen, maar
    niet in het openbaar.
    de europese lidstaten spraken tijdens een topontmoeting
    in Duitsland af hun inlichtingenen veiligheidsdiensten
    (IVD’s) beter te laten samenwerken.

    lees meer

    8 Economische spionage in het buitenland

    Volledige inhoudsopgave

    De Inlichtingendienst Buitenland

    Het is niet voor het eerst dat er sprake is van activiteiten van
    de BVD in het buitenland. Dat heeft te maken met het moeizame
    bestaan van de Buitenlandse Inlichtingendienst (BID), sinds
    1971 tot zijn opheffing in 1994 Inlichtingendienst Buitenland
    (IDB) geheten. Deze is altijd klein gebleven en kort gehouden
    door de afnemers van zijn producten, de ministeries van
    Algemene Zaken (het departement van de premier),
    Buitenlandse Zaken, Defensie en Economische Zaken. Al in de
    jaren zestig kwam het rond deze dienst tot een crisis. Zoals Dirk
    Engelen het in zijn onderzoek naar de dienst uitdrukt: de BID
    verzamelde inlichtingen waar niemand op zat te wachten en
    wist geen inlichtingen te leveren waaraan wel behoefte bestond.

    lees meer

    9 Asielzoekers

    Volledige inhoudsopgave

    Na de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde
    Staten krijgt de BVD een grote rol in de strijd tegen het terrorisme.
    De inspanningen zullen zich in Nederland hoofdzakelijk
    richten op asielzoekers en migranten. Intensiever dan
    in de afgelopen jaren zal de BVD mensen uit deze groepen
    werven. In eerste instantie om informatie in te winnen, maar
    wellicht ook om te in.ltreren. Maar wat zijn nu eigenlijk de
    gevolgen voor asielzoekers en migranten van een grotere BVD-bemoeienis?
    Gaat de BVD wel netjes en eerlijk te werk? Maakt
    de dienst geen misbruik van de afhankelijke positie waarin
    mensen verkeren? Zjn er wel regels waar de BVD zich aan
    moet houden? En wordt de BVD hierin gecontroleerd?
    Nu de roep om bestrijding van terrorisme luid klinkt, zijn
    dit niet de vragen die in de politiek gesteld worden. Maar wanneer
    wij niet willen dat iedere asielzoeker of migrant bij voorbaat
    verdacht is van betrokkenheid bij terrorisme, moet er wel
    degelijk gekeken worden naar de gevolgen van de inzet van de
    BVD op dit terrein. In de asielprocedure worden asielzoekers
    reeds doorgelicht door de Immigratieen Naturalisatiedienst.
    Wanneer hier ook nog een ondoorzichtige BVD omheen cirkelt,
    blijken de gevolgen niet altijd te overzien.

    lees meer

    10 Op terroristenjacht

    Volledige inhoudsopgave

    De aanslagen op de WTC-torens in New York en het Pentagon
    in Washington van 11 september 2001 hebben de wereld
    geschokt. De Verenigde Staten reageerden met een alomvattende
    strategie. Leger, politie, inlichtingendiensten, politiek
    en diplomatie, alles en iedereen werd ingezet in de nieuwe
    oorlog tegen het terrorisme.
    De vijand kreeg al snel een gezicht: Osama bin Laden en
    zijn Al Qaedanetwerk zouden achter de aanslagen zitten.
    Maar de ‘nieuwe oorlog tegen het terrorisme’ zou zich niet tot
    dit netwerk moeten beperken. Ook terroristen in Indonesi,
    de Filipijnen, Jemen, en de landen die ze ondersteunen, zoals
    Syri, Soedan en Irak, worden door de VS als doel in de nieuwe
    oorlog beschouwd.

    lees meer

    Slot: nut en nadeel van inlichtingendiensten

    Volledige inhoudsopgave

    De wereld is na 11 september 2001 niet meer dezelfde als
    voorheen, concludeerde menigeen na de aanslagen in de
    Verenigde Staten. Deze wijsheid geldt onder andere voor de
    wereld van inlichtingen-en veiligheidsdiensten. Aan de ene
    kant was er wereldwijde verbazing en verontwaardiging dat
    met name de Amerikaanse inlichtingendiensten de aanslagen
    niet hadden weten te voorkomen, aan de andere kant werd er
    vooral richting inlichtingendiensten gekeken om dergelijke
    aanslagen in de toekomst juist wel te voorkomen.
    Publiekelijk werd de vraag gesteld of de Nederlandse
    inlichtingendiensten bij machte zouden zijn een grote ter-reuraanval
    tegen te gaan. Zonder deze vraag op een zinnige
    manier te beantwoorden wordt de BVD aangemerkt als de
    instantie die ons moet beschermen tegen (islamitisch) ter-rorisme
    en daarvoor vele miljoenen extra krijgt toegeworpen.

    lees meer

    << oudere artikelen