For now, law enforcement has trouble monitoring Gmail communications in real time
Despite the pervasiveness of law enforcement surveillance of digital communication, the FBI still has a difficult time monitoring Gmail, Google Voice, and Dropbox in real time. But that may change soon, because the bureau says it has made gaining more powers to wiretap all forms of Internet conversation and cloud storage a “top priority” this year.
Last week, during a talk for the American Bar Association in Washington, D.C., FBI general counsel Andrew Weissmann discussed some of the pressing surveillance and national security issues facing the bureau. He gave a few updates on the FBI’s efforts to address what it calls the “going dark” problem—how the rise in popularity of email and social networks has stifled its ability to monitor communications as they are being transmitted. It’s no secret that under the Electronic Communications Privacy Act, the feds can easily obtain archive copies of emails. When it comes to spying on emails or Gchat in real time, however, it’s a different story.
That’s because a 1994 surveillance law called the Communications Assistance for Law Enforcement Act only allows the government to force Internet providers and phone companies to install surveillance equipment within their networks. But it doesn’t cover email, cloud services, or online chat providers like Skype. Weissmann said that the FBI wants the power to mandate real-time surveillance of everything from Dropbox and online games (“the chat feature in Scrabble”) to Gmail and Google Voice. “Those communications are being used for criminal conversations,” he said.
While it is true that CALEA can only be used to compel Internet and phone providers to build in surveillance capabilities into their networks, the feds do have some existing powers to request surveillance of other services. Authorities can use a “Title III” order under the “Wiretap Act” to ask email and online chat providers furnish the government with “technical assistance necessary to accomplish the interception.” However, the FBI claims this is not sufficient because mandating that providers help with “technical assistance” is not the same thing as forcing them to “effectuate” a wiretap. In 2011, then-FBI general counsel Valerie Caproni—Weissmann’s predecessor—stated that Title III orders did not provide the bureau with an “effective lever” to “encourage providers” to set up live surveillance quickly and efficiently. In other words, the FBI believes it doesn’t have enough power under current legislation to strong-arm companies into providing real-time wiretaps of communications.
Because Gmail is sent between a user’s computer and Google’s servers using SSL encryption, for instance, the FBI can’t intercept it as it is flowing across networks and relies on the company to provide it with access. Google spokesman Chris Gaither hinted that it is already possible for the company to set up live surveillance under some circumstances. “CALEA doesn’t apply to Gmail but an order under the Wiretap Act may,” Gaither told me in an email. “At some point we may expand our transparency report to cover this topic in more depth, but until then I’m not able to provide additional information.”
Either way, the FBI is not happy with the current arrangement and is on a crusade for more surveillance authority. According to Weissmann, the bureau is working with “members of intelligence community” to craft a proposal for new Internet spy powers as “a top priority this year.” Citing security concerns, he declined to reveal any specifics. “It’s a very hard thing to talk about publicly,” he said, though acknowledged that “it’s something that there should be a public debate about.”
Ryan Gallagher is a journalist who reports from the intersection of surveillance, national security, and privacy for Slate’s Future Tense blog. He is also a Future Tense fellow at the New America Foundation.
By Ryan Gallagher
Find this story at 26 March 2013
© 2013 The Slate Group, LLC.

From the ‘Uncle Sam is Watching’ files:
Lots of concern and talk in the last couple of days over the Washington Post’s leaked government story on PRISM.
The TL;dr version is that PRISM was/is an NSA operation that routes American’s private information to the NSA where it can be analyzed in the interest of national security.
While the revelation about NSA PRISM is new – the fact that the U.S. Government has active programs to surveil the Internet for email and otherwise is not.
Back in 2005 it was revealed that the FBI had to abandon it’s own Internet surveillance effort known as Carnivore. With Carnivore, the FBI was quite literally injesting email and Internet content en masse from the U.S .
Officially known as the Digital Collection System 1000 (DCS-1000), Carnivore captures data traffic that flows through an Internet service provider (ISP). The system prompted a flurry of criticism from privacy advocates when it was announced in 2000 during the Clinton administration.
At the time that Carnivore was shut down, the Electronic Privacy Information Center (EPIC) speculated that, “FBI’s need for Carnivore-like Internet surveillance tools is decreasing, likely because ISPs are providing Internet traffic information directly to the government.”
Eight years later, it looks like EPIC was right – since it would appear based on the WaPo report that the NSA has been getting info directly from providers.
I saw the head of the NSA, General Alexander speak at Defcon last year and he’s slotted to speak as a keynote at Black Hat this year. I wonder if he’ll actually show up now given the revelation of PRISM.
By Sean Michael Kerner | June 06, 2013
Find this story at 6 June 2013
Copyright 2013 QuinStreet Inc.

FBI surveillance experts have put their once-controversial Carnivore Internet surveillance tool out to pasture, preferring instead to use commercial products to eavesdrop on network traffic, according to documents released Friday.
Two reports to Congress obtained by the Washington-based Electronic Privacy Information Center under the Freedom of Information Act reveal that the FBI didn’t use Carnivore, or its rebranded version “DCS-1000,” at all during the 2002 and 2003 fiscal years. Instead, the bureau turned to unnamed commercially-available products to conduct Internet surveillance thirteen times in criminal investigations in that period.
Carnivore became a hot topic among civil libertarians, some network operators and many lawmakers in 2000, when an ISP’s legal challenge brought the surveillance tool’s existence to light. One controversy revolved around the FBI’s legally-murky use of the device to obtain e-mail headers and other information without a wiretap warrant — an issue Congress resolved by explicitly legalizing the practice in the 2001 USA PATRIOT Act.
Under section 216 of the act, the FBI can conduct a limited form of Internet surveillance without first visiting a judge and establishing probable cause that the target has committed a crime. In such cases the FBI is authorized to capture routing information like e-mail addresses or IP addresses, but not the contents of the communications.
According to the released reports, the bureau used that power three times in 2002 and six times in 2003 in cases in which it brought its own Internet surveillance gear to the job. Each of those surveillance operations lasted sixty days or less, except for one investigation into alleged extortion, arson and “teaching of others how to make and use destructive devices” that ran over eight months from January 10th to August 26th, 2002.
Other cases investigated under section 216 involved alleged mail fraud, controlled substance sales, providing material support to terrorism, and making obscene or harassing telephone calls within the District of Columbia. The surveillance targets’ names are not listed in the reports.
In four additional cases, twice each in 2002 and 2003, the FBI obtained a full-blown Internet wiretap warrant from a judge, permitting them to capture the contents of a target’s Internet communications in real time. No more information on those cases is provided in the reports because they involved “sensitive investigations,” according to the bureau.
The new documents only enumerate criminal investigations in which the FBI deployed a government-owned surveillance tool, not those in which an ISP used its own equipment to facilitate the spying. Cases involving foreign espionage or international terrorism are also omitted.
Developed by a contractor, Carnivore was a customizable packet sniffer that, in conjunction with other FBI tools, could capture e-mail messages, and reconstruct Web pages exactly as a surveillance target saw them while surfing the Web. FBI agents lugged it with them to ISPs that lacked their own spying capability.
Kevin Poulsen, SecurityFocus 2005-01-14
Find this story at 14 January 2005
Copyright 2010, SecurityFocus

One of the nation’s largest Internet-service providers, EarthLink Inc., has refused toinstall a new Federal Bureau of Investigation electronic surveillance device on its network, saying technical adjustments required to use the device caused disruptions for customers.
The FBI has used Carnivore, as the surveillance device is called, in a number of criminal investigations. But EarthLink is the first ISP to offer a public account of an actual experience with Carnivore. The FBI has claimed that Carnivore won’t interfere with an ISP’s operations.
“It has the potential to hurt our network, to bring pieces of it down,” Steve Dougherty, EarthLink’s director of technology acquisition, said of Carnivore. “It could impact thousands of people.”
While EarthLink executives said they would continue to work with authorities in criminal investigations, they vowed not to allow the FBI to install Carnivore on the company’s network. The company also has substantial privacy concerns.
EarthLink has already voiced its concerns in court. The ISP is the plaintiff in a legal fight launched against Carnivore earlier this year with the help of attorney Robert Corn-Revere, according to people close to the case. Previously, the identity of the plaintiff in the case, which is under seal, wasn’t known. A federal magistrate ruled against EarthLink in the case early this year, forcing it to give the FBI access to its system. Mr. Corn-Revere declined to comment.
EarthLink’s problems with Carnivore began earlier this year, when the FBI installed a Carnivore device on its network at a hub site in Pasadena, Calif. The FBI had a court order that allowed it to install the equipment as part of a criminal investigation.
The FBI connected Carnivore, a small computer box loaded with sophisticated software for monitoring e-mail messages and other online communications, to EarthLink’s remote access servers, a set of networking equipment that answers incoming modem calls from customers. But Carnivore wasn’t compatible with the operating system software on the remote access servers. So EarthLink had to install an older version of the system software that would work with Carnivore, according to Mr. Dougherty.
EarthLink says the older version of the software caused its remote access servers to crash, which in turn knocked out access for a number of its customers. Mr. Dougherty declined to specify how many, saying only that “many” people were affected.
EarthLink executives said they were also concerned about privacy. The company said it had no way of knowing whether Carnivore was limiting its surveillance to the criminal investigation at hand or trolling more broadly. Other ISPs have said there could be serious liability issues for them if the privacy of individuals not connected to an investigation is compromised.
“There ought to be some transparency to the methods and tools that law enforcement is using to search-and-seize communications,” said John R. LoGalbo, vice president of public policy at PSINet Inc., an ISP in Ashburn, Va.
EarthLink executives declined to say whether the company has received court orders for information about other customers since the disruption earlier this year. EarthLink said it would help authorities in criminal investigations using techniques other than Carnivore.
The FBI insists that Carnivore doesn’t affect the performance or stability of an ISP’s existing networks. The bureau says Carnivore passively monitors traffic, recording only information that is relevant to FBI investigations.
In some cases, the FBI said, the ISP is equipped to turn over data without the use of Carnivore. This is common in cases where only e-mail messages are sought because that type of data can easily be obtained through less-intrusive means.
Attorney General Janet Reno said Thursday that she was putting the system under review. She said the Justice Department would investigate Carnivore’s constitutional implications and make sure that the FBI was using it in “a consistent and balanced way.”
Write to Nick Wingfield at nick.wingfield@wsj.com , Ted Bridis at ted.bridis@wsj.com and Neil King Jr. at neil.king@wsj.com
By NICK WINGFIELD, TED BRIDIS and
NEIL KING JR. | Staff Reporters of
THE WALL STREET JOURNAL
Find this story at 14 July 2000
Copyright ©2013 Dow Jones & Company, Inc.

On July 11, 2000, the existence of an FBI Internet monitoring system called “Carnivore” was widely reported. Although the public details were sketchy, reports indicated that the Carnivore system is installed at the facilities of an Internet Service Provider (ISP) and can monitor all traffic moving through that ISP. The FBI claims that Carnivore “filters” data traffic and delivers to investigators only those “packets” that they are lawfully authorized to obtain. Because the details remain secret, the public is left to trust the FBI’s characterization of the system and — more significantly — the FBI’s compliance with legal requirements.
One day after the initial disclosures, EPIC filed a Freedom of Information Act (FOIA) request seeking the public release of all FBI records concerning Carnivore, including the source code, other technical details, and legal analyses addressing the potential privacy implications of the technology. On July 18, 2000, after Carnivore had become a major issue of public concern, EPIC asked the Justice Department to expedite the processing of its request. When DOJ failed to respond within the statutory deadline, EPIC filed suit in U.S. District Court seeking the immediate release of all information concerning Carnivore.
At an emergency hearing held on August 2, 2000, U.S. District Judge James Robertson ordered the FBI to report back to the court by August 16 and to identify the amount of material at issue and the Bureau’s schedule for releasing it. The FBI subsequently reported that 3000 pages of responsive material were located, but it refused to commit to a date for the completion of processing.
In late January 2001, the FBI completed its processing of EPIC’s FOIA request. The Bureau revised its earlier estimate and reported that there were 1756 pages of responsive material; 1502 were released in part and 254 were withheld in their entirety (see link below for sample scanned documents).
On August 1, 2001, the FBI moved for summary judgment, asserting that it fully met its obligations under FOIA. On August 9, 2001, EPIC filed a motion to stay further proceedings pending discovery, on the grounds that the FBI has failed to conduct an adequate search for responsive documents.
On March 25, 2002, the court issued an order directing the FBI to initiate a new search for responsive documents. The new search was to be conducted in the offices of General Counsel and Congressional & Public Affairs, and be completed no later than May 24, 2002. The documents listed above were located and released as a result of that court-ordered search.
Find this story at 11 July 2000
Find the FOIA documents at
And here

A web spying capability, multi-million dollar price tag, and a secret Carnivore ancestor are some of the details to poke through heavy FBI editing.
“ Carnivore is remarkably tolerant of network aberration, such a speed change, data corruption and targeted smurf type attacks. ”
FBI report
WASHINGTON–The FBI’s Carnivore surveillance tool monitors more than just email. Newly declassified documents obtained by Electronic Privacy Information Center (EPIC) under the Freedom of Information Act reveal that Carnivore can monitor all of a target user’s Internet traffic, and, in conjunction with other FBI tools, can reconstruct web pages exactly as a surveillance target saw them while surfing the web. The capability is one of the new details to emerge from some six-hundred pages of heavily redacted documents given to the Washington-based nonprofit group this week, and reviewed by SecurityFocus Wednesday. The documents confirm that Carnivore grew from an earlier FBI project called Omnivore, but reveal for the first time that Omnivore itself replaced a still older tool. The name of that project was carefully blacked out of the documents, and remains classified “secret.” The older surveillance system had “deficiencies that rendered the design solution unacceptable.” The project was eventually shut down. Development of Omnivore began in February 1997, and the first prototypes were delivered on October 31st of that year. The FBI’s eagerness to use the system may have slowed its development: one report notes that it became “difficult to maintain the schedule,” because the Bureau deployed the nascent surveillance tool for “several emergency situations” while it was still in beta release. “The field deployments used development team personnel to support the technical challenges surrounding the insertion of the OMNIVORE device,” reads the report. The ‘Phiple Troenix’ Project In September 1998, the FBI network surveillance lab in Quantico launched a project to move Omnivore from Sun’s Solaris operating system to a Windows NT platform. “This will facilitate the miniaturization of the system and support a wide range of personal computer (PC) equipment,” notes the project’s Statement of Need. (Other reasons for the switch were redacted from the documents.) The project was called “Phiple Troenix”–apparently a spoonerism of “Triple Phoenix,” a type of palm tree–and its result was dubbed “Carnivore.” Phiple Troenix’s estimated price tag of $800,000 included training for personnel at the Bureau’s Washington-based National Infrastructure Protection Center (NIPC). Meanwhile, the Omnivore project was formally closed down in June 1999, with a final cost of $900,000. Carnivore came out of beta with version 1.2, released in September 1999. As of May 2000, it was in version 1.3.4. At that time it underwent an exhaustive series of carefully prescribed tests under a variety of conditions. The results, according to a memo from the FBI lab, were positive. “Carnivore is remarkably tolerant of network aberration, such a speed change, data corruption and targeted smurf type attacks.
RELATED STORIES
Corporate Carnivore Available
Forty-five days of the Carnivore
Carnivore: Just Say No?
Carnivore in Court
“We call ours ‘Sniffy.'”
FBI Defends Carnivore
The FBI can
configure the tool to store all traffic to or from a particular Internet IP address, while monitoring DHCP and RADIUS protocols to track a particular user. In “pen mode,” in which it implements a limited type of surveillance not requiring a wiretap warrant, Carnivore can capture all packet header information for a targeted user, or zero in on email addresses or FTP login data. Web Surveillance Version 2.0 will include the ability to display captured Internet traffic directly from Carnivore. For now, the tool only stores data as raw packets, and another application called “Packeteer” is later used to process those packets. A third program called “CoolMiner” uses Packeteer’s output to display and organize the intercepted data. Collectively, the three applications, Carnivore, Packeteer and CoolMiner, are referred to by the FBI lab as the “DragonWare suite.” The documents show that in tests, CoolMiner was able to reconstruct HTTP traffic captured by Carnivore into coherent web pages, a capability that would allow FBI agents to see the pages exactly as the user saw them while surfing the web. Justice Department and FBI officials have testified that Carnivore is used almost exclusively to monitor email, but noted that it was capable of monitoring messages sent over web-based email services like Hotmail. An “Enhanced Carnivore” contract began in November 1999, the papers show, and will run out in January of next year at a total cost of $650,000. Some of the documents show that the FBI plans to add yet more features to version 2.0 and 3.0 of the surveillance tool, but the details are almost entirely redacted. A document subject to particularly heavy editing shows that the FBI was interested in voice over IP technology, and was in particular looking at protocols used by Net2Phone and FreeTel. EPIC attorney David Sobel said the organization intends to challenge the FBI’s editing of the released documents. In the meantime, EPIC is hurriedly scanning in the pages and putting them on the web, “so that the official technical review is not the only one,” explained Sobel. “We want an unofficial review with as wide a range of participants as possible.” The FBI’s next release of documents is scheduled for mid-November.
Kevin Poulsen, SecurityFocus 2000-10-04
Find this story at 4 October 2000
Copyright 2010, SecurityFocus

Agent Thomas gave a demonstration of both Carnivore 1.34 (the currently
deployed version) and Carnivore 2.0 (the development version) as well as
some of the other DragonWare tools.
Most of this information isn’t new, but it demonstrates that the
DragonWare tools can be used to massively analyze all network traffic
accessible to a Carnivore box.
The configuration screen of Carnivore shows that protocol information can
be captured in 3 different modes: Full, Pen, and None. There are check
boxes for TCP, UDP, and ICMP.
Carnivore can be used to capture all data sent to or from a given IP
address, or range of IP addresses.
It can be used to search on information in the traffic, doing matching
against text entered in the “Data Text Strings” box. This, the agent
assured us, was so that web mail could be identified and captured, but
other browsing could be excluded.
It can be used to automatically capture telnet, pop3, and FTP logins with
the click of a check box.
It can monitor mail to and/or from specific email addresses.
It can be configured to monitor based on IP address, RADIUS username, MAC
address, or network adaptor.
IPs can be manually added to a running Carnivore session for monitoring.
Carnivore allows for monitoring of specific TCP or UDP ports and port
ranges (with drop down boxes for the most common protocols).
Carnivore 2.0 is much the same, but the configuration menu is cleaner, and
it allows Boolean statements for exclusion filter creation.
—
The Packeteer program takes raw network traffic dumps, reconstructs the
packets, and writes them to browsable files.
CoolMiner is the post-processor session browser. The demo was version
1.2SP4. CoolMiner has the ability to replay a victim’s steps while web
browsing, chatting on ICQ, Yahoo Messenger, AIM, IRC. It can step through
telnet sessions, AOL account usage, and Netmeeting. It can display
information sent to a network printer. It can process netbios data.
CoolMiner displays summary usage, broken down by origination and
destination IP addresses, which can be selectively viewed.
Carnivore usually runs on Windows NT Workstation, but could run on Windows
2000.
Some choice quotes from Agent Thomas:
“Non-relevant data is sealed from disclosure.”
“Carnivore has no active interaction with any devices on the network.”
“In most cases Carnivore is only used with a Title III. The FBI will
deploy Carnivore without a warrant in cases where the victim is willing to
allow a Carnivore box to monitor his communication.”
“We rely on the ISP’s security [for the security of the Carnivore box].”
“We aren’t concerned about the ISP’s security.”
When asked how Carnivore boxes were protected from attack, he said that
the only way they were accessible was through dialup or ISDN. “We could
take measures all the way up to encryption if we thought it was
necessary.”
While it doesn’t appear that Carnivore uses a dial-back system to prevent
unauthorized access, Thomas mentioned that the FBI sometimes “uses a
firmware device to prevent unauthorized calls.”
When asked to address the concerns that FBI agents could modify Carnivore
data to plant evidence, Thomas reported that Carnivore logs FBI agents’
access attempts. The FBI agent access logs for the Carnivore box become
part of the court records. When asked the question “It’s often common
practice to write back doors into [software programs]. How do we know you
aren’t doing that?”, Thomas replied “I agree 100%. You’re absolutely
right.”
When asked why the FBI would not release source, he said: “We don’t sell
guns, even though we have them.”
When asked: “What do you do in cases where the subject is using
encryption?” Thomas replied, “This suite of devices can’t handle that.” I
guess they hand it off to the NSA.
He further stated that about 10% of the FBI’s Carnivore cases are thwarted
by the use of encryption, and that it is “more common to find encryption
when we seize static data, such as on hard drives.”
80% of Carnivore cases have involved national security.
Marcus Thomas can be contacted for questions at mthomas@fbi.gov or at
(730) 632-6091. He is “usually at his desk.”
24 October 2000
Find this story at 24 October 2000

A stunning new report compiles extensive evidence showing how some of the world’s largest corporations have partnered with private intelligence firms and government intelligence agencies to spy on activist and nonprofit groups. Environmental activism is a prominent though not exclusive focus of these activities.
The report by the Center for Corporate Policy (CCP) in Washington DC titled Spooky Business: Corporate Espionage against Nonprofit Organizations draws on a wide range of public record evidence, including lawsuits and journalistic investigations. It paints a disturbing picture of a global corporate espionage programme that is out of control, with possibly as much as one in four activists being private spies.
The report argues that a key precondition for corporate espionage is that the nonprofit in question:
“… impairs or at least threatens a company’s assets or image sufficiently.”
One of the groups that has been targeted the most, and by a range of different corporations, is Greenpeace. In the 1990s, Greenpeace was tracked by private security firm Beckett Brown International (BBI) on behalf of the world’s largest chlorine producer, Dow Chemical, due to the environmental organisation’s campaigning against the use of chlorine to manufacture paper and plastics. The spying included:
“… pilfering documents from trash bins, attempting to plant undercover operatives within groups, casing offices, collecting phone records of activists, and penetrating confidential meetings.”
Other Greenpeace offices in France and Europe were hacked and spied on by French private intelligence firms at the behest of Électricité de France, the world’s largest operator of nuclear power plants, 85% owned by the French government.
Oil companies Shell and BP had also reportedly hired Hackluyt, a private investigative firm with “close links” to MI6, to infiltrate Greenpeace by planting an agent who “posed as a left -wing sympathiser and film maker.” His mission was to “betray plans of Greenpeace’s activities against oil giants,” including gathering “information about the movements of the motor vessel Greenpeace in the north Atlantic.”
The CCP report notes that:
“A diverse array of nonprofits have been targeted by espionage, including environmental, anti-war, public interest, consumer, food safety, pesticide reform, nursing home reform, gun control, social justice, animal rights and arms control groups.
Many of the world’s largest corporations and their trade associations – including the US Chamber of Commerce, Walmart, Monsanto, Bank of America, Dow Chemical, Kraft, Coca-Cola, Chevron, Burger King, McDonald’s, Shell, BP, BAE, Sasol, Brown & Williamson and E.ON – have been linked to espionage or planned espionage against nonprofit organizations, activists and whistleblowers.”
Exploring other examples of this activity, the report notes that in Ecuador, after a lawsuit against Texaco triggering a $9.5 billion fine for spilling 350 million gallons of oil around Lago Agrio, the private investigations firm Kroll tried to hire journalist Mary Cuddehe as a “corporate spy” for Chevron, to undermine studies of the environmental health effects of the spill.
Referring to the work of US investigative reporter Jeremy Scahill, the report points out that the notorious defence contractor Blackwater, later renamed XE Services and now Academi, had sought to become “the intel arm” of Monsanto, the agricultural and biotechnology corporation associated with genetically modified foods. Blackwater was paid to “provide operatives to infiltrate activist groups organizing against the multinational biotech firm.”
In another case, the UK’s Camp for Climate Action, which supports the decommissioning of coal-fired plants, was infiltrated by private security firm Vericola on behalf of three energy companies, E.ON, Scottish Power, and Scottish Resources Group.
Reviewing emails released by Wikileaks from the Texas-based private intelligence firm Stratfor, the report shows how the firm reportedly “conducted espionage against human rights, animal rights and environmental groups, on behalf of companies such as Coca-Cola.” In one case, the emails suggest that Stratfor investigated People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) at Coca-Cola’s request, and had access to a classified FBI investigation on PETA.
The report uncovers compelling evidence that much corporate espionage is facilitated by government agencies, particularly the FBI. The CCP report examines a September 2010 document from the Office of the Inspector General in the US Justice Department, which reviewed FBI investigations between 2001 and 2006. It concluded that:
“… the factual basis of opening some of the investigations of individuals affiliated with the groups was factually weak… In some cases, we also found that the FBI extended the duration of investigations involving advocacy groups or their members without adequate basis…. In some cases, the FBI classified some of its investigations relating to nonviolent civil disobedience under its ‘Acts of Terrorism’ classification.”
For instance, on an FBI investigation of Greenpeace, the Justice Department found that:
“… the FBI articulated little or no basis for suspecting a violation of any federal criminal statute… the FBI’s opening EC [electronic communication] did not articulate any basis to suspect that they were planning any federal crimes….We also found that the FBI kept this investigation open for over 3 years, long past the corporate shareholder meetings that the subjects were supposedly planning to disrupt… We concluded that the investigation was kept open ‘beyond the point at which its underlying justification no longer existed,’ which was inconsistent with the FBI’s Manual of Investigative and Operational Guidelines (MIOG).”
The FBI’s involvement in corporate espionage has been institutionalised through ‘InfraGard’, “a little-known partnership between private industry, the FBI and the Department of Homeland Security.” The partnership involves the participation of “more than 23,000 representatives of private industry,” including 350 of the Fortune 500 companies.
But it’s not just the FBI. According to the new report, “active-duty CIA operatives are allowed to sell their expertise to the highest bidder”, a policy that gives “financial firms and hedge funds access to the nation’s top-level intelligence talent. Little is known about the CIA’s moonlighting policy, or which corporations have hired current CIA operatives.”
The report concludes that, due to an extreme lack of oversight, government effectively tends to simply “rubber stamp” such intelligence outsourcing:
“In effect, corporations are now able to replicate in miniature the services of a private CIA, employing active-duty and retired officers from intelligence and/or law enforcement. Lawlessness committed by this private intelligence and law enforcement capacity, which appears to enjoy near impunity, is a threat to democracy and the rule of law. In essence, corporations are now able to hire a private law enforcement capacity – which is barely constrained by legal and ethical norms – and use it to subvert or destroy civic groups. This greatly erodes the capacity of the civic sector to countervail the tremendous power of corporate and wealthy elites.”
Gary Ruskin, author of the report, said:
“Corporate espionage against nonprofit organizations is an egregious abuse of corporate power that is subverting democracy. Who will rein in the forces of corporate lawlessness as they bear down upon nonprofit defenders of justice?”
That’s a good question. Ironically, many of the same companies spearheading the war on democracy are also at war with planet earth – just last week the Guardian revealed that 90 of some of the biggest corporations generate nearly two-thirds of greenhouse gas emissions and are thus overwhelmingly responsible for climate change.
Dr Nafeez Ahmed is executive director of the Institute for Policy Research & Development and author of A User’s Guide to the Crisis of Civilisation: And How to Save It among other books. Follow him on Twitter
Find this story at 28 November 2013
© 2013 Guardian News and Media Limited or its affiliated companies. All rights reserved.

Corporations are increasingly spying on nonprofit groups they view as potential threats with little fear of retribution, according to a new report by a corporate watchdog group.
The large companies employ former Central Intelligence Agency, National Security Agency, FBI, military and police officers to monitor and in some cases infiltrate groups that have been critical of them, according to the report by Essential Information, which was founded by Ralph Nader in the 1980s.
“Many different types of nonprofits have been targeted with espionage, including environmental, anti-war, public interest, consumer, food safety, pesticide reform, nursing-home reform, gun control, social justice, animal rights and arms control groups,” the report said.
Photos: Top 10 Southern California companies
The spying is problematic because some investigators violate laws — a French utility was fined about $2 million in 2011 for hacking the computers of Greenpeace France — while chilling groups that stand up for consumers, the report said.
“Corporate espionage against nonprofit organizations is an egregious abuse of corporate power that is subverting democracy,” said Gary Ruskin, the report’s author. “Who will rein in the forces of corporate lawlessness as they bear down upon nonprofit defenders of justice?”
Corporations and their trade associations have been linked to a wide variety of espionage tactics against nonprofit organizations, including posing as volunteers or journalists to obtain information about nonprofits’ activities, the report said.
“Many of these tactics are either highly unethical or illegal,” the report said.
Essential Information is a Washington-based nonprofit that promotes corporate accountability.
By Stuart Pfeifer
November 20, 2013, 1:25 p.m.
Find this story at 20 November 2013
Copyright 2013 http://www.latimes.com

Veel aandacht vandaag voor het lang verwachte rapport van de Commissie Dessens. De onthullingen van Snowden over het massale vastleggen van internet- en telecomverkeer weerhielden de Commissie Dessens er niet van om te pleiten voor uitbreiding van de SIGINT-bevoegdheden van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten, zij het dat dit gepaard dient te gaan met verregaande controle van de kant van de CTIVD. En er valt iets te zeggen voor een zo technisch-neutraal mogelijke omschrijving van bevoegdheden in de wet. Het zou de discussie terug kunnen brengen tot de nut en de noodzaak van de bevoegdheden an sich. Maar juist die vraag wordt niet beantwoord in het onderzoek van de Commissie Dessens. Wat levert de uitbreiding van de bevoegdheden op aan bruikbare informatie en wat kost het aan privacy en burgerrechten? Dat zou nog eens een interessante discussie kunnen worden.

lees meer

Abdeen Jabara was hardly shocked when the scandal over the National Security Agency’s global surveillance dragnet broke in June.

“I was not at all surprised by the Snowden revelations about the NSA,” Jabara, a prominent lawyer and a founder of the American-Arab Anti-Discrimination Committee, told me in a phone interview. “The United States has this huge, huge international surveillance apparatus in place and after 9/11 they were going to use it as much as they could as part of the war on terror. It was just too tempting.”

He would know–he’s lived it. Jabara is one of many Americans to have been personally spied on by the NSA decades ago. A court battle that started in 1972 eventually forced the secretive surveillance agency to acknowledge that it pried into the life of an American in an effort that began in August 1967. The disclosure was the first time the U.S. admitted it had spied on an American.

Jabara’s story lays bare the deep roots of the NSA’s surveillance. Today, with the NSA operating under the ethos of “collect it all,” there’s much more surveillance of Americans when compared to prior decades. But the current spying occurs in a less targeted way.

Documents published by The Guardian have revealed that virtually every American’s communications are swept up by phone and Internet surveillance, though the government is not targeting individual Americans. Instead, the NSA is targeting foreigners but has retained–and sometimes searched– information about Americans in communication with foreign subjects of spying. In contrast, Jabara was working as a lawyer at a time when the NSA was specifically targeting domestic dissidents.

In 1972, Jabara filed suit against the government for prying into his life. A young Detroit-based attorney at the time, Jabara represented people from the Arab-American community caught up in legal trouble. He also took on the cases of people harassed by the Federal Bureau of Investigation, which had stepped up efforts to surveil Arab activists in the aftermath of the 1967 war, when the U.S. alliance with Israel was solidified. Jabara was caught up in what was called “Operation Boulder,” a Nixon administration-era program that put Arabs under surveillance. “Operation Boulder,” which was sparked by the murder of Israeli athletes at the Munich Olympics in 1972, went after domestic activist groups and was instrumental in the deportation of hundreds of people on technical irregularities.

Jabara was spied on without a warrant, albeit incidentally–the U.S. government never targeted him, but surveilled phone calls and telegrams from his clients. His case forced the government to disclose that Jabara was spied on and that non-governmental domestic groups shared information on Jabara with the U.S. The FBI was the primary agency tracking him, but it was the NSA that furnished the federal law enforcement agency with records of Jabara’s phone conversations.

In 1979, a federal district court judge handed Jabara and his legal team a victory with a ruling that said the U.S. had violated Jabara’s Fourth Amendment and privacy rights. The federal government appealed, and a separate court delivered a setback to Jabara. In 1982, an appeals court ruled that the government can intercept conversations between U.S. citizens and people overseas–even if there is no reason to believe the citizen is a “foreign agent.” The final step in the case came in 1984, when the FBI agreed to destroy all the files on Jabara and stipulated that the lawyer did not engage in criminal activity.

The timeline of Jabara’s case traverses a changing legal landscape governing surveillance. When Jabara first filed suit, there was no legal framework prohibiting the government from spying on Americans without a warrant. But in the wake of disclosures about the NSA keeping a “watch list” of some 1,650 anti-war activists and other evidence of domestic surveillance, the Foreign Intelligence Surveillance Act was passed in 1979. The act required intelligence agencies to go to a secretive court–where the judges are handpicked by the Supreme Court’s Chief Justice–in order to target Americans. It’s an open question whether the secretive court, criticized for being deferential to government claims, would have denied the NSA’s and FBI’s bid to spy on Jabara. But it would have had to show probable cause that Jabara was an agent of a foreign power–an assertion that federal judges eventually rejected.

Parallels between current-day surveillance and the spying on Jabara are easy to come by. The U.S. government attempted to shield disclosing data on surveilling Jabara by asserting the “state secrets” privilege. The Obama administration used the same argument to try to dismiss a lawsuit against the NSA. Both surveillance efforts raise the question of how to square a secret spying regime with a Constitution that ostensibly protects privacy. And the government revealed that it shared information on Jabara with three foreign governments–a foreshadowing of revelations that the U.S. shares intelligence information with allies, including the Israeli government. (Jabara suspected that the U.S. shared data on him with Israel, though the government denied that.)

Lee Tien, a senior staff attorney with the Electronic Frontier Foundation, said that not much had shifted since the government spied on Jabara. “What has changed is that the intelligence community is doing even more surveillance,” Tien told me in an interview. “What didn’t change? They’re still surveilling people in the United States and they’re doing it illegally.”

Now, the question is whether more legal checks will be put on the NSA’s surveillance regime. The secretive agency is battling civil liberties groups in courts and could be reined in by new legislation proposed by elected officials. But Jabara’s case–and the long history of NSA spying–shows that despite reform efforts, spying on Americans continues unabated.

Alex Kane on October 3, 2013

Find this story at 3 October 2013

© 2013 Mondoweiss

As more revelations come to light about the National Security Agency, we speak to civil rights attorney Abdeen Jabara, co-founder of the American-Arab Anti-Discrimination Committee. He was involved in a groundbreaking court case in the 1970s that forced the NSA to acknowledge it had been spying on him since 1967. At the time of the spying, Jabara was a lawyer in Detroit representing Arab-American clients and people being targeted by the FBI. The disclosure was the first time the NSA admitted it had spied on an American.
Transcript

This is a rush transcript. Copy may not be in its final form.

AMY GOODMAN: I want to turn now to a—perhaps related, but certainly to the climate, I want to end today’s show on the National Security Agency. Our guest here in New York, Abdeen Jabara, who was co-founder of the American-Arab Anti-Discrimination Committee, was involved in a groundbreaking court case in the 1970s that forced the National Security Agency to acknowledge it had been spying on him since 1967. The disclosure was the first time, I believe, that the NSA admitted it had spied on an American. I mean, this is at a time, Abdeen Jabara, that most people had no idea what the NSA was. This is not like these last few months.

ABDEEN JABARA: Well, it was—this is very interesting. I didn’t know what the NSA was. I mean, I started a lawsuit against the FBI, because I thought that the FBI had been spying on me and monitoring my activities—

AMY GOODMAN: Why?

ABDEEN JABARA: —and that of my clients. Well, I’ll tell you why. Because I had been very, very active in Palestinian support work. And one day I read in Newsweek magazine, in the Periscope section, that 26 Arabs in the United States had been targeted for surveillance, electronic surveillance. So, I thought, surely, some of those had been clients of mine or had talked to me on the phone about issues and so forth. And that’s when I brought the lawsuit. And—

AMY GOODMAN: So you sued the FBI in 1972.

ABDEEN JABARA: Right, I sued the FBI in 1972, and the FBI answered. And on the issue about electronic surveillance, they declined to answer on the basis that it was privileged and state secret. At that point in time, the ACLU came in to represent me, and we forced them to answer that question. They admitted that there had been some overhears, alright, that I had not been personally targeted for electronic surveillance, but there had been overhears of my conversations with some of my clients. And they also said they received information from other federal agencies. And they didn’t want to answer that, who that agency was. And the court compelled them to answer. And it turned out that other agency was the NSA. And we didn’t know, you know, what the NSA was. Jim Bamford’s book, The Puzzle Palace, hadn’t yet been published. And we found out that the FBI had requested any information that the NSA had, and the NSA had six different communications that I had made. I was president of the Association of American Arab University Graduates in 1972, so I had a great deal of work on my plate as the president of the association. And I don’t know what these communications were.

And the district court, Judge Ralph Freeman, held that my First Amendment and my Fourth Amendment rights had been violated. An appeal was made to the Sixth Circuit Court of Appeals in Cincinnati. And the Sixth Circuit set aside part of that ruling, saying that there is no violation of a Fourth Amendment right by the National Security Agency to surveil an American’s communications overseas, even though the person is not a foreign agent. And, in fact, five years ago, Congress codified that, where they have said—and there’s an article in today’s New York Times about this—by saying that there’s no warrant requirement where the target is a foreign target, even though an American citizen is communicating overseas.

So, this whole issue, I was surprised, after all the revelations about the Snowden-NSA brouhaha, that nobody had looked back at what had occurred back in the—in the ’70s to show that at that time it came out in the press that over 1,600 Americans had been surveilled by the NSA. And this was before the passage of FISA, Foreign Intelligence Surveillance Act. Out of that issue in the ’70s, they passed this FISA Act, which said that—and they set up a secret court, which is the national security court. The judges of that are appointed by the chief justice of the Supreme Court.

AMY GOODMAN: We have less than a minute. So—

ABDEEN JABARA: Yes.

AMY GOODMAN: —keep going.

ABDEEN JABARA: So, they set that up, and they said that that will create safeguards, alright? This will create safeguards, and that the only targets can be foreign agents.

AMY GOODMAN: Finally, Abdeen Jabara, so there are all these records on you, not only that the FBI and NSA had. How many other agencies had them? And did you get them expunged?

ABDEEN JABARA: As a matter of fact, I did. After the case was remanded to the trial court, the district in Detroit, we entered into a settlement with the FBI whereby they acknowledged that I had not been in violation of any U.S. laws, that I had been exercising my constitutional rights, and that they would destroy the entire file that they had collected on me.

AMY GOODMAN: How many agencies had they shared this file with?

ABDEEN JABARA: They had shared it with three foreign governments and 17—

AMY GOODMAN: Which governments?

ABDEEN JABARA: —17 domestic agencies.

AMY GOODMAN: Which governments?

ABDEEN JABARA: Well, they didn’t tell us.

AMY GOODMAN: Ah—

ABDEEN JABARA: But you can just surmise.

AMY GOODMAN: I want to thank you all for being with us. Thank you so much, Abdeen Jabara, former vice chair of the ADC, one of the founders of the American-Arab Anti-Discrimination Committee; Albert Mokhiber, former president of the ADC; and Congressmember John Conyers. Congratulations on your almost 50 years of service.

I’ll be speaking on Saturday at 2:00 at the Green Fest in Los Angeles, and at 6:00 at Newport Beach Marriott in California.

The original content of this program is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 United States License. Please attribute legal copies of this work to democracynow.org. Some of the work(s) that this program incorporates, however, may be separately licensed. For further information or additional permissions, contact us.

Thursday, October 17, 2013

Find this story at 17 October 2013

Nut en noodzaak van inlichtingendiensten wordt alleen zichtbaar als feiten over het werk van die diensten aan het licht komen. Succes verhalen over operaties worden beschreven door loyale onderzoekers en ‘deskundigen.’ Rob de Wijk stelde het boek ‘Doelwit Europa’ samen om te laten zien hoeveel aanslagen voorkomen waren door veiligheidsdiensten. Bij die succesverhalen zijn kanttekeningen te zetten. Er is bijvoorbeeld de voorkennis over aanslagen van de inlichtingendiensten waar niets is mee gedaan. De gevolgen van dat inadequate optreden is duidelijk geworden op 11 maart 2004 in Madrid en de 5 juli 2005 in London. Ook de betrokkenheid van informanten en infiltranten van inlichtingendiensten bij ernstige strafbare feiten roept vragen op over nut en noodzaak.
Rolf Gössner schreef over die strafbare feiten van informanten het boek “Geheime Informanten, V-Leute des Verfassungsschützes: Kriminelle im Dienst des Staates.” Het boek beschrijft de infiltratie van de Duitse extreem rechtse partij de NPD (Nationaldemokratische Partei Deutschlands) door de Duitse geheime dienst in het begin van de eenentwintigste eeuw. De Duitse regering overwoog de partij te verbieden, maar als de verhalen over de infiltratie van de partij opduiken is het mis. De verspreiding en vermenigvuldiging van fascistisch propaganda materiaal door betaalde informanten van de dienst is de eerste smet. Vervolgens volgen getuigenissen over mishandelingen en pogingen tot doodslag. Het verbod van de NPD is van de baan. Even is de betrokkenheid van NPD informanten bij strafbare feiten een groot schandaal. Gössner documenteert de feiten in “Geheime Informanten.” De consequenties voor de Verfassungsschütz zijn echter minimaal.
Voor Gössner zelf is het echter niet afgelopen. De inlichtingendienst zal hem tot 18 november 2008 in de gaten blijven houden. Op die dag heeft de staat de vice-president van de internationale liga voor de rechten van de mens, publicist en advocaat ruim 38 jaar in de gaten gehouden. Het Bundesamt für Verfassungsschütz deelt de rechtbank dan mee dat zij de observatie van Gössner stopzetten, “ … daß die Beobachtung des Klägers – nach aktuell erfolgter Prüfung durch das Bundesministerium des Innern und das Bundesamt für Verfassungsschutz – eingestellt worden ist.” De dienst is net op tijd omdat op 20 november 2009 de rechtzaak van Gössner tegen de staat begint. Een zaak die de dienst naar alle waarschijnlijkheid verloren had, gezien recente uitspraken over de observatie van fractievoorzitter van de politieke partij Die Linke, Bodo Ramelow.

Gössner had een rechtzaak tegen de staat aangespannen met betrekking tot die observatie en de mogelijke vernietiging van de verzamelde gegevens over hem door de inlichtingendienst. Deze procedure loopt al sinds februari 2006. De geheime dienst merkt op dat zij de gegevens die over Gössner verzameld zijn in afwachting van een gerechtelijke uitspraak bewaren. “Die hier zum Kläger erfaßten Daten werden ab sofort gesperrt. Von der Löschung der Daten wird – trotz ihrer Löschungsreife – insbesondere wegen der anhängigen Auskunftsklageverfahren bis zum rechtskräftigen Abschluß der Verfahren abgesehen.”

Rolf Gössner werd in de gaten gehouden omdat hij contacten had met mensen en organisaties die door het Bundesamt für Verfassungsschütz worden bestempeld als links extremistisch of beïnvloed door het links extremisme. De observatie vindt plaats op grond van het feit dat hij zou samenwerken met deze groepen. “Zusammenarbeit mit linksextremistischen bzw. linksextremistisch beeinflussten Personenzusammenschlüssen,” wordt hem eind jaren negentig door de inlichtingendienst meegedeeld. Onder de groepen, bevindt zich ook de Vereinigung der Verfolgten des Naziregimes“ (VVN), de vereniging van slachtoffers van het nazi regime. De inlichtingendienst beschuldigt Rolf Gössner zelf niet van staatsgevaarlijke activiteiten. Hij wordt “nicht vorgeworfen, selbst verfassungsfeindliche Ziele zu verfolgen oder sich entsprechend geäußert zu haben.” Hij is slachtoffer geworden van de stelselmatige observatie door de inlichtingendienst omdat hij de ‘verkeerde’ contacten zou hebben als publicist en advocaat, zegt hij in de media. “Eine Art Kontaktschuld ist mir zur Last gelegt, nicht etwa eigene verfassungswidrige Beiträge oder Bestrebungen,” vertelt Gössner aan de Stuttgarter Zeitung.

In1996 deed het tijdschrift ‘Geheim” een inzage verzoek bij de Verfassungsschütz. Uit de stukken die naar aanleiding van dat verzoek werden geopenbaard werd duidelijk dat het blad al sinds 1970 in de gaten werd gehouden. De inlichtingendienst bestempelde het blad als links extremistisch. Gössner schreef regelmatig voor het blad en kwam ook in de stukken voor. Daarnaast heeft hij in de 38 jaar dat hij is geobserveerd, gewerkt als advocaat voor verschillende instellingen en individuen. Ook was hij actief als burgerrechten en mensenrechten activist. In de jaren negentig werkte hij als een adviseur voor de politieke partij de Grünen in Hannover. De inlichtingendienst heeft al die contacten van Gössner geobserveerd en afgeluisterd.

Een bron binnen het Bundesamt für Verfassungsschütz vertelde het tijdschrift Stern dat het aantal artikelen, recensies van Gössners boeken, voordrachten, interviews en andere informatie die over Gössner verzameld zijn niet meer te overzien is. Onder de documenten bevinden zich interviews van de advocaat in de Weserkurier en de Frankfurter Rundschau. De Bundesdatenschutzbeauftragten, het Duitse College Bescherming Persoonsgegevens, vond het niet te bevatten wat er over Gössner verzameld was. De Bundesdatenschutzbeauftragten mochten de documenten echter niet inzien. Zij werden door ambtenaren van de inlichtingendienst voorgelezen omdat volgens de dienst bronnen moeten worden beschermd.

Geheime bronnen doet vermoeden dat er informanten tegen Gössner zijn ingezet ook bijvoorbeeld in zijn tijd dat hij voor de Grünen werkte. De inlichtingendienst beweert echter dat er geen agenten zijn ingezet om specifiek de mensenrechtenactivist te observeren, maar Gössner kan dat zelf niet controleren. Hij heeft in eerste instantie een deel, ongeveer 500 pagina’s, van zijn persoonsdossier gekregen. Grote delen zijn zwart gemaakt. Zijn dossier over alleen de periode 2000 tot 2008 telt ruim 2000 pagina’s. Uit de gekregen stukken kan Gössner opmaken dat een deel van de zwart gemaakte teksten commentaren van de inlichtingendienst zijn op de lezingen en teksten van de publicist.
Over de geheimhouding verklaart de dienst dat deze in het belang is van informanten, ter bescherming van de bronnen van de dienst. Gössner moet de dienst op het woord geloven dat er geen informanten tegen hem persoonlijk zijn ingezet, maar dat is onmogelijk nadat je 38 jaar bent afgeluisterd door diezelfde dienst. Hij gaat er vanuit dat de dienst al zijn gesprekken met de klanten van zijn advocatenpraktijk en zijn mensenrechten werk heeft afgeluisterd.
De rechtbank heeft de dienst opgedragen het dossier van Gössner van 1970 tot 2000 en de niet vrijgegeven stukken van 2000 tot 2008 ter inzage aan de rechtbank over te dragen. Deze gaat dan beoordelen wat geheim mag blijven en wat niet.

Het niet vrijgeven van bepaalde documenten valt onder een verordening van de minister van Binnenlandse Zaken. Gössner vecht echter ook deze akte van geheimhouding aan. In een vraaggesprek met het blad de Neue Kriminalpolitik draait de advocaat de bescherming van de informanten van de overheid om. Als werknemers of betrokkenen uit de gelederen van de politie of de inlichtingendienst zich bij Gössner melden om misstanden openbaar te maken of te bespreken wordt de geheimhouding van die gesprekken geschonden. In zijn boek “Geheime Informanten” komen verhalen over zulke misstanden voor. Als de inlichtingendienst de advocaat/publicist in de gaten hield dan liepen de klokkenluiders gevaar. Door zich op haar bronbescherming te beroepen, maar tegelijkertijd de geheimhouding van de advocaat te schenden, erkent de inlichtingendienst dat het haar slechts om het eigen lijfbehoud gaat. Niet het behoud van de rechtstaat, maar dat van de dienst is haar doel. “Meine bereits über 30 Jahre währende Langzeitüberwachung kann gravierende Folgen in allen drei Berufen zeitigen. In meinem publizistischen Tätigkeitsbereich müssen Informanten etwa aus dem Polizei- oder Geheimdienst-Apparat, die sich wegen Mißständen an mich wenden, damit rechnen, daß ihr Kontakt zu mir überwacht wird. Insofern ist der eigentlich gesetzlich garantierte Informantenschutz nicht mehr gewährleistet. Genau so wenig wie das Mandatsgeheimnis bei meiner Tätigkeit als Rechtsanwalt. Kein Mandant kann mehr sicher sein, daß das, was er mir vertraulich mitteilt, tatsächlich auch vertraulich bleibt – es sei denn, die Unterredung erfolgt in Wald und Flur. Wenn ich meiner Tätigkeit als parlamentarischer Berater nachgehe, dann ist der Schutz jener gewählten Abgeordneten vor geheimdienstlicher Ausforschung nicht mehr gewährleistet, die ich persönlich berate. Ein wirklich unhaltbarer Zustand.”

Gössner was kritisch over het veiligheidsapparaat en over het werk van inlichtingendiensten. Het boek ‘Geheime Informanten’ is daarvan een voorbeeld. Dit kan een motief van de inlichtingendienst zijn geweest om hem veertig jaar in de gaten te houden ondanks protesten van vooraanstaande journalisten, schrijvers, juristen, maar ook de Duitse Bundestag (parlement) en de Duitse regering. Zelfs een regering van SPD en de Grünen weerhield de inlichtingendienst er niet van om Gössner te observeren.

Critici hun leven lang in de gaten houden is iets dat alleen de Stasi deed, lijkt de algemene stelling. De archieven van de Stasi zijn daar het levende bewijs van. De observatie van de mensenrechten activist door de Duitse inlichtingendienst en de duizenden pagina’s die over zijn leven zijn verzameld maken duidelijk dat dit niet alleen in het Oost Duitsland van Erich Honecker gebeurde.

Find this story at 1 June 2009

For most of my life student politics has been little more than a joke. Suddenly it’s become both serious and admirable

Why are some of the most powerful people in Britain so terrified of a bunch of students? If that sounds a ridiculous question, consider a few recent news stories. As reported in this paper last week, Cambridge police are looking for spies to inform on undergraduate protests against spending cuts and other “student-union type stuff”. Meanwhile, in London last Thursday, a student union leader, Michael Chessum, was arrested after a small and routine demo. Officers hauled him off to Holborn police station for not informing them of the precise route of the protest – even though it was on campus.

The 24-year-old has since been freed – on the strict condition that he doesn’t “engage in protest on any University Campus and not within half a mile boundary of any university”. Even with a copy of the bail grant in front of me, I cannot make out whether that applies to any London college, any British university – or just any institute of higher education anywhere in the world. As full-time head of the University of London’s student union, Chessum’s job is partly to protest: the police are blocking him from doing his work. But I suppose there’s no telling just what threat to law and order might be posed by an over-articulate history graduate.

While we’re trawling for the ridiculous, let us remember another incident this summer at the University of London, when a 25-year-old woman was arrested for the crime of chalking a slogan on a wall. That’s right: dragged off by the police for writing in water-soluble chalk. Presumably, there would have been no bother had she used PowerPoint.

It all sounds farcical – it is farcical – until you delve into the details. Take the London demo that landed Chessum in such bother: university staff were filming their own students from a balcony of Senate House (the building that inspired the Ministry of Truth in Orwell’s Nineteen Eighty-Four, appropriately enough). Such surveillance is a recent tradition, the nice man in the University press office explains to me – and if the police wanted the footage that would be no problem.

That link with the police is becoming increasingly important across more and more of our universities. London students allege that officers and university security guards co-ordinate their attempts to rein in demonstrations while staff comment on the increased police presence around campus. At Sussex, student protests against outsourcing services were broken up this April, when the university called in the police – who duly turned up with riot vans and dogs. A similar thing happened at Royal Holloway university, Surrey in 2011: a small number of students occupied one measly corridor to demonstrate against course closures and redundancies; the management barely bothered to negotiate, but cited “health and safety” and called in the police to clear away the young people paying their salaries.

For most of my life, student politics has been little more than a joke – the stuff of Neil off the Young Ones, or apprentice Blairites. But in the past few years it has suddenly become both serious and admirable, most notably with the protests of 2010 against £9,000 tuition fees and the university occupations that followed. And at just that point, both the police and university management have become very jumpy.

For the police, this is part of the age-old work of clamping down on possible sources of civil disobedience. But the motivation for the universities is much more complicated. Their historic role has been to foster intellectual inquiry and host debate. Yet in the brave new market of higher education, when universities are competing with each other to be both conveyor belts to the jobs market and vehicles for private investment, such dissent is not only awkward – it’s dangerously uncommercial. As Andrew McGettigan, author of The Great University Gamble, puts it: “Anything too disruptive gets in the way of the business plan.”

Last month it appeared that Edinburgh University had forced its student union to sign a gagging clause (now withdrawn). No union officer is allowed to make any public criticism of the university without giving at least 48 hours’ notice. University managers reportedly made that a deal-breaker if the student union was to get any funds.

The managers of the University of London want to shut down the student union at the end of this academic year. The plan – which is why Chessum and co were marching last week – is to keep the swimming pool and the various sports clubs, but to quash all university-wide student representation. After all, the students are only the people paying the salary of the university vice-chancellor, Adrian Smith – why should they get a say? The plan, it may not surprise you to learn, was drawn up by a panel that didn’t number a single student. What with sky-high fees and rocketing rents in the capital, you might think that the need for a pan-London student body had never been higher. But then, you’re not a university manager on a six-figure salary.

Where universities were historically places of free expression, now they are having to sacrifice that role for the sake of the free market. For students, that comes in the form of a crackdown on dissent. Yet the twentysomethings at university now will end up running our politics, our businesses and our media. You might want these future leaders to be questioning and concerned about society. Or you might wonder whether sending in the police to arrest a woman chalking a wall is proportionate. Either way, you should be troubled.

Aditya Chakrabortty
The Guardian, Monday 18 November 2013 20.00 GMT

Find this story at 18 November 2013

© 2013 Guardian News and Media Limited or its affiliated companies. All rights reserved.

Diverse studentendemonstraties van de afgelopen jaren werden in potentie als het plegen van een misdrijf beschouwd, zo blijkt uit documenten die J&J in handen kreeg via de Wob. Bescherming van de openbare orde komt steeds meer in het teken te staan van het verzamelen van inlichtingen zonder dat hierbij duidelijk wordt waarvoor, en wat er mee gebeurt. Burgemeesters, College van B&W’s en gemeenteraden weten niets van deze operaties af.

Van eind 2009 tot de zomer van 2011 demonstreerden studenten en docenten tegen de bezuinigingen in het onderwijs. In die periode werden diverse actieve studenten in Utrecht en Amsterdam benaderd door de inlichtingendienst.

In het eerdere artikel ‘Gaan we stenen gooien?’ worden deze benaderingen in verband gebracht met het persbericht van de operationele driehoek van Den Haag van 20 januari 2011. De avond voorafgaande de demonstratie meldde burgemeester Van Aartsen namelijk dat ‘de gemeente Den Haag aanwijzingen had dat radicalen de studentendemonstratie van vandaag willen verstoren’. De burgemeester zei dat de politie die aanwijzingen baseerde op informatie afkomstig van ‘open en gesloten bronnen’.

Tijdens de demonstratie op die dag vonden er enige schermutselingen plaats op het Plein voor het Tweede Kamergebouw en op het Malieveld. De NOS meldde dat volgens de driehoek de 27 verdachten (cijfers van de politie) leden zouden zijn van de linkse groep Anti-Fascistische Aktie (AFA). Van de 27 verdachten werden er nog op dezelfde dag 22 vrijgelaten.

Inlichtingenoperatie

Naast deze benaderingen bleek het politie-apparaat een inlichtingenoperatie op touw te hebben gezet waarbij niet alleen studenten, maar ook politieke partijen in de gaten werden gehouden. Namen van sprekers en ‘bekende’ actievoerders werden aan het dossier toegevoegd om de ‘radicale’ claim van burgemeester Van Aartsen te onderbouwen.

Al die inlichtingen bleken echter boterzacht, zoals Van Aartsen in de operationele driehoek van donderdag 20 januari 2011 moest toegeven: “De burgemeester geeft aan dat hij de verstrekte informatie van de AIVD onbevredigend vindt en schorst het driehoeksoverleg.” De burgemeester belde de baas van de AIVD die meldde dat hij “niet meer informatie kan verstrekken, anders dan dat het om personen van AFA zou gaan die naar Den Haag zouden willen komen.”

De chef van de AIVD zou tijdens het telefoongesprek met Van Aartsen hebben gezegd dat “Zij [antifascisten, red.] de neiging zullen hebben om zich te mengen onder de demonstranten en gewelddadig willen optreden.” Zodra het driehoeksoverleg werd hervat, deed een van de directeuren van politie Haaglanden er nog een schepje bovenop: “Daaruit (diverse open bronnen) blijkt dat meerdere personen zich mogelijk radicaal willen manifesteren.”

Eerst vond Van Aartsen de AIVD-informatie onbevredigend, wist de politie van niets en enkele minuten later was er sprake van dat de horden “van een vijftal groepen met een verschillende achtergrond, maar alle van linkse signatuur” de volgende dag de stad zouden bestormen. “Daaronder zijn anarchistische en antiglobalistische groeperingen met een extreem karakter”, voegde de politie er nog aan toe.

Scenario’s werden aangescherpt. Tijdens het driehoeksoverleg werd een persbericht opgesteld. ‘De Haagse Driehoek heeft aanwijzingen dat radicale groeperingen de studentendemonstratie van vrijdag willen aangrijpen om de openbare orde in Den Haag te verstoren.’ De bronnen van de Driehoek waren ‘gesloten en open bronnen.’ Dit suggereerde dat de inlichtingendienst over informanten beschikte en dat er actief op internet en in actiecentra was gezocht naar oproepen om te gaan rellen.

Uit de laatste alinea van het verslag van de driehoek van 20 januari 2011 blijkt echter dat er geen enkele aanwijzing was dat radicalen de demonstratie zouden verstoren: ‘De driehoek besluit voorts dat de burgemeester een noodbevel zal uitvaardigen, indien er concrete aanwijzingen zijn dat bepaalde personen die op de demonstratie afkomen de orde daadwerkelijk gaan verstoren en de politie voorts verwacht dat het uitvaardigen van een noodbevel ondersteunt bij het aan kunnen houden van dergelijke personen.’

Een opruiend persbericht van de gemeente Den Haag over ‘radicalen en een studentendemonstratie’, insinuaties van de AIVD, een politie die gespannen de demonstratie tegemoet trad en volgens de rechter weinig hoffelijk met de demonstranten omging en benaderingen van studenten door inlichtingendiensten in diverse steden. Wat ging er vooraf aan de demonstratie van 21 januari 2011 en wat speelde zich af in 2010 en 2011 rond de protesten van studenten en docenten tegen bezuinigingen in het onderwijs?

Anarcho-extremisten

Jaarlijks slaat de inlichtingendienst AIVD alarm over het gevaar voor de democratische rechtsorde door toedoen van Antifascistische Actie (AFA). In het jaarverslag over 2009 wordt gemeld dat ‘de dreiging uit de kleine kring extremisten rond Antifascistische Actie onverminderd hoog blijft. Die kern is in 2009 niet gegroeid, maar de aanhang die zij weet te genereren wel. De harde kern van AFA omvat enige tientallen personen.’

In 2010 maken de antifascisten deel van een groter contingent van activisten: ‘De AIVD heeft in 2010 geconstateerd dat sprake is van toenemende samenwerking tussen de verschillende linkse actiegroepen. Dat wil zeggen dat het onderscheid tussen de groeperingen die zich richten op antifascisme, antiglobalisering, milieu, dierenrechten en – in mindere mate – op asiel- en vreemdelingenbeleid, vervaagt.’

Het jaar daarop heeft de dienst een term gevonden voor deze multi-activisten: ‘anarcho-extremisten’. ‘Anarcho-extremisten zijn op vele terreinen en in diverse samenstellingen actief. Zo waren begin 2011 Amsterdamse anarchisten met AFA-Den Haag nauw betrokken bij de uit de hand gelopen studentendemonstratie in Den Haag’ (jaarverslag AIVD 2011).

In 2012 wordt het anarcho-extremisme direct gekoppeld aan een nieuwe ideologie, het vandalisme. ‘In 2012 zag de AIVD uit anarcho-extremistische hoek voornamelijk vandalisme bij diverse objecten in verband met hun ‘antikapitalistische’ strijd. Anarcho-extremisten hebben in 2012, in het kader van hun ‘internationale solidariteit’, diverse activiteiten ondernomen.’

Het noemen van de studentendemonstratie in Den Haag in het jaarverslag van 2011 past naadloos bij de term ‘multi-activisten’ dat voortkomt uit AFA, of in ieder geval de antifascisten. De dienst is ook trots op haar informatie-positie en geeft zichzelf een schouderklopje: ‘De AIVD heeft in het onderzoek naar antifascisme nauw contact gehad met de RID.’ [Regionale Inlichtingendienst, red.]

De activiteiten van de AIVD en RID resulteerden in het in goede banen leiden van de verschillende dreigende confrontaties tussen antifascisten en extreem-rechts (AIVD jaarverslag 2009). Niet alleen de RID wordt bij de strijd tegen de anarcho-extremisten betrokken, ook de wetenschap: ‘De AIVD heeft in 2010 gewerkt aan een grotere doelmatigheid door middel van systematische prioritering van onderzoeken, een betere samenwerking met enerzijds de Regionale Inlichtingendiensten en anderzijds buitenlandse diensten, en door vaker aansluiting te zoeken bij de wetenschap (academic outreach).’ (AIVD jaarverslag 2010)

Daarnaast werd het onderscheid tussen het verzamelen van informatie ten behoeve van het openbare orde- en inlichtingenbeleid ten aanzien van politiek actieve groeperingen steeds diffuser. Dreiging is het toverwoord in het project RID 2015: ‘De vorming van de nationale politie en de organisatorische veranderingen die hiervan het gevolg zijn hebben mede geleid tot een heroriëntatie op de samenwerking met de Regionale Inlichtingendiensten. Het project RID2015 moet ertoe leiden dat de inzet van de RID ten behoeve van het vroegtijdig onderkennen van opkomende dreigingen in de regio efficiënter wordt.’ (AIVD jaarverslag 2011).

Zoals verschillende studentenorganisaties zich voorbereidden op de landelijke demonstraties in Den Haag en Amsterdam, zo werkten de politie en de inlichtingendiensten aan het koppelen van studenten aan antifascisten of anarcho-extremisten. Regiopolitie Utrecht PL0910 2010295357-1: ‘Vandaag was er een studenten demonstratie op de Uithof tegen de bezuinigingsplannen op het onderwijs. De demonstratie begon om 12.30 uur voor het Minnaert gebouw op de Leuvenlaan. Vanaf daar liepen ongeveer een kleine 200 demonstranten, voornamelijk studenten en een handjevol linkse betogers (type anarchist/kraker), in optocht in de richting van de Heidelberglaan.’

Het feit dat die ‘linkse’ demonstranten misschien ook studenten hadden kunnen zijn, kwam niet bij de functionarissen op. Enkele agenten ‘hebben een auto gecontroleerd met linkse demonstranten, geen studenten. In de auto, een Volkswagen Golf met het kenteken … zaten drie mannen en de bestuurder was … geboren in 1978. Zij kwamen vanuit Rotterdam om te demonstreren en liepen met een groot stuk karton met daarop een tekst (PL0910 2010295357-1).’

Geen incidenten

In het hele land werden in 2010 betogingen georganiseerd. Zoals op 21 mei op het Amsterdamse Museumplein waar rond de 5.000 mensen op afkwamen. De manifestatie en mars verliepen rustig. Er waren enkele ‘tegen demonstranten’ die pleitten voor afschaffing van de basisbeurs voor studenten.

Hoewel de demonstratie door de Amsterdamse Driehoek benaderd werd met termen als ‘dreigingsanalyse’, ‘Conflict en Crisisbeheersing’ en ‘Capaciteitsmanagement bewaken en beveiligen’ verliep het protest gemoedelijk. Er bleek in Amsterdam nog geen sprake van het opzetten van een inlichtingen-operatie, maar dit was wel de periode waarin de eerste studenten werden benaderd om als informant voor de inlichtingendiensten te komen werken.

Met een inlichtingen-operatie was men in Den Haag al wel begonnen. Op 10 februari 2010 demonstreerde een groep MBO-studenten in de hofstad waar 100 personen aan deelnamen. Het Haagse Bureau Regionale Informatie (BRI) had een informatierapport over de organisatoren en deelnemers samengesteld dat niet openbaar werd gemaakt door de Haagse politie. Ook voor een demonstratie op 25 maart 2010 (400 deelnemers) werd een zogenoemd verstrekkingsrapport opgesteld door BRI Haaglanden. Ook dit rapport werd niet openbaar gemaakt.

In het plan van aanpak voor de ‘manifestatie comité SOS 25 maart 2010’ wordt verwezen naar een spontane blokkade van het ministerie van OC&W enkele dagen eerder: ‘Op donderdag 18 maart 2010 vond een spontane demonstratie plaats van ongeveer 50 studenten. […] Hierop besloten het paraat Peloton in te zetten. […] Er hebben zich bij deze demonstratie geen noemenswaardige incidenten voorgedaan.’ Of deze spontane actie een trigger is geweest voor de politie om meer inlichtingen te kunnen verzamelen, is niet duidelijk.

Eigenlijk is het vreemd. Al geruime tijd vonden er geen incidenten plaats bij protesten tegen de bezuinigingen. Ook niet op 18 maart 2010: ‘Ik verbalisant vroeg aan … of het om een aangemelde demonstratie ging. Hij verklaarde dat het om een niet aangemelde, maar spontane demonstratie ging. Vervolgens heeft collega … telefonisch contact opgenomen met bureau Conflict en Crisisbeheersing van politie Haaglanden, welke op haar beurt middels de directie van politie Haaglanden in overleg met de burgemeester trad. De Burgemeester besloot dat de demonstratie per direct beëindigd diende te worden. Tevens besloot de burgemeester dat er proces-verbaal moest worden aangezegd, terzake het niet hebben kennis gegeven van een demonstratie. Persoon verklaarde: ‘Dit is een spontane en vreedzame demonstratie, om aandacht te vragen voor de kwaliteit van het onderwijs en het behoud van studiefinanciering’ (PL1512 2010059606-1 donderdag 18 maart 2010 omstreeks 08.30 uur).’

De student kreeg een boete voor het uiten van zijn mening, omdat de burgemeester van Den Haag niet tijdig op de hoogte was gesteld. Dat is naast een enkele bezetting (vaak met toestemming van de schoolbesturen) de enige ‘zware overtreding’. Het aantal demonstraties was aanzienlijk, ook de opkomst, maar incidenten bleven dus uit. Op 29 november 2010 demonstreerden 1.500 studenten op het Plein in Den Haag, op 8 december 200 docenten. In Utrecht demonstreerden op 10 december 200 studenten, op 16 december 30. In Arnhem gingen 10 december 500 studenten de straat op, in Amsterdam 5.000.

Internet surveillance

Waarom er inlichtingen worden verzameld rondom het buitenparlementaire protest van studenten en docenten, wordt ook niet duidelijk. De regiopolitie Gelderland Midden schrijft in het proces verbaal PL0745 2010137777-1 over een demonstratie van de Wageningse Studenten Organisatie dat ‘de sfeer goed was en er geen incidenten waren.’ Een deel van het proces-verbaal wordt echter geweigerd op grond van ‘toezicht, controle en inspectie’ en ‘opsporing en vervolging’.

Volgens de Arnhemse politie is ‘het optreden van de politie erop gericht de demonstratie in goede banen te leiden en het handhaven van de openbare orde (brief primaire beslissing 6 februari 2012).’ Waarom dan informatie achterhouden over een gemoedelijk verlopen manifestatie? Ook het mutatierapport en het journaal/de mutaties van het protest in Amsterdam op 10 december 2010 wordt niet verstrekt.

En waarom worden in het mutatierapport over een demonstratie in Nijmegen de namen van de sprekers vermeld? ‘Op vrijdag 10 december 2010 omstreeks 13:30 uur heeft er een demonstratie plaatsgevonden door het centrum van Nijmegen. De studenten zijn gestart op het stationsplein te Nijmegen. … [weg gelakt] heeft het openingswoord gedaan. Hierop volgend heeft meneer … (weg gelakt) gesproken (PL081A 2010123893-1).’

Bij protesten en maatschappelijke onrust kijkt de overheid steeds vaker naar ontwikkelingen op het internet, met name sociale media. In de loop van 2010 wordt ook dit een belangrijke informatiebron in verband met de studentenprotesten. Dit gaat soms fout waardoor de politie een verkeerde inschatting maakt van de omvang van een manifestatie.

Op 29 november 2010 komt de operationele Driehoek van Den Haag samen en concludeert: ‘Visser (van politie Haaglanden) dat door oproepen op het internet het aantal verwachte deelnemers aan de demonstratie aan de LSVB-SP en Studentenraad TU aanzienlijk is toegenomen: van oorspronkelijk 50 naar ruim 1000.’ Deze conclusie is vreemd aangezien er in een eerder stadium overleg is geweest met de organisatoren.

Ook bij andere demonstraties worden sociale media en het internet afgestruind voor aanvullende informatie. In combinatie met een vooringenomen inlichtingen- en politie-apparaat kan het volgende bericht op het Forum voor de Vrijheid (FvdV) de trigger zijn geweest voor het persbericht van de Burgemeester van Den Haag om radicalen en studenten aan elkaar te verbinden. ‘Laatste nieuws: de AFA komt ook, om te rellen’, bericht het forum op 20 januari 2011 om 16:07 uur. (http://forum-voor-de-vrijheid.nl/vrijheid/archive/index.php/t-24493.html)

Drie dagen later stellen Anarchistische Groep Nijmegen en Anti-Fascistische Actie in een gezamenlijk persbericht dat zij niet hebben opgeroepen om geweld te gebruiken bij de demonstratie tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs van 21 januari 2011 in Den Haag. Het persbericht kwam echter te laat om de spin van de operationele Driehoek (politie, justitie en openbaar bestuur) van Den Haag nog in het voordeel van de studentendemonstratie te laten draaien.

Politiek en anarcho-extremisme

De scheiding tussen het ‘handhaven van de openbare orde’ en ‘inlichtingen inzamelen in verband met de bescherming van de democratische rechtsorde’ is flinterdun. RID Gelderland Zuid maakte bijvoorbeeld een verstrekkingsrapport openbare orde op. Het rapport met het nummer 0018762 en betrouwbaarheidscode informatie B3 (meestal betrouwbaar, gehoord/bevestigd) gaat over een actieweek met een informatiemarkt, een publiciteitsact, een discussie- en filmavond en een menselijke ketting. Nu kan de openbare orde in het geding zijn geweest, maar om studentenprotest tegen bezuinigingen in het onderwijs meteen op te schalen naar een risicowedstrijd in het betaald voetbal is nogal overdreven. Een publiciteitsactie van Red Bull belandt ook niet op het bord van de RID.

Een jaar later, eind januari 2011 gebeurt eigenlijk hetzelfde in Den Haag. Nu met meer consequenties voor enkele studenten dan in februari 2010 in Nijmegen. Vanaf begin januari 2011 krijgt de Haagse politie vanuit heel Nederland informatierapporten over studenten die willen deelnemen aan de manifestatie op het Malieveld op 21 januari 2011.

Regiopolitie Twente RID rapportnummer 2011…, betrouwbaarheidscode A (toelichting code Waar): ‘In de maand januari 2011 werd informatie ontvangen dat: Er op 21 januari ongeveer 18000 studenten naar Den Haag zullen vertrekken om deel te nemen aan de studentendemonstratie. Er vanuit Twente ongeveer 1500 studenten zullen vertrekken.’

Politie Gelderland Zuid verstrekkingsrapport 19893, betrouwbaarheidscode informatie A: ‘In verband met de studentenmanifestatie die gehouden wordt op 21 januari 2011 te Den Haag is bij de RID Gelderland-Zuid de navolgende informatie binnengekomen. In het totaal hebben 500 studenten van de Radboud Universiteit zich aangemeld voor het busvervoer naar genoemde manifestatie. Er zullen ook nog studenten reizen met een OV-kaart, deze zijn niet in het aantal opgenomen. Vanaf HAN (Hogeschool Arnhem/Nijmegen) zullen ook bussen met studenten vertrekken naar Den Haag. Op dit moment zijn er bij de RID nog geen aantallen bekend.’

Opvallend is dat de RID ook politieke partijen in de gaten houdt en meldt dat ‘door een Nijmeegse politieke partij ook een busregeling naar Den Haag wordt aangeboden.’ Waarom de RID dit in een verstrekkingsrapport opneemt, is onduidelijk.

Al eerder vielen politiek getinte opmerkingen in de documenten rond het studentenprotest op. De Amsterdamse politie schreef in het draaiboek van de demonstratie op 21 mei 2010 dat ‘de LSVb zijn achterban daarom inmiddels heeft opgeroepen niet op de PvdA te stemmen. Door de LSVb wordt dit ontkend; dit geluid is echter wel veelvuldig in de media te horen.’ De PvdA had in de periode voorafgaande de demonstratie aangegeven de bezuinigingen in het onderwijs van het kabinet Rutte 1 te zullen steunen. Waarom de politie het stemadvies van het LSVb in het draaiboek opneemt is onduidelijk.

Ditzelfde geldt voor de opmerkingen over de SP in de stukken met betrekking tot de demonstratie van 21 januari 2011. In het algemene draaiboek van de demonstratie van politie Haaglanden staat vermeld: ‘Binnen deze groep deelnemers is er de mogelijke deelname aan de manifestatie van diverse politieke partijen. … [weg gelakt] deze politieke partij heeft aangegeven bij de LSVb om de manifestatie te ondersteunen. De SP staat bekend als zeer aktie bereid en steunt daarin diverse demonstranten.’

Binnen de operationele driehoek van Den Haag van 19 januari 2011 wordt opgemerkt dat: ‘De SP wel de gelegenheid zal krijgen om in de demonstratie te participeren, maar niet de kans krijgt om de demonstratie ‘over te nemen’, zoals in het verleden nog wel eens gebeurde.’ Wie deze laatste opmerking heeft gemaakt, is onduidelijk. Het zal iemand van de politie of van de bestuursdienst van de gemeente zijn geweest. Opnieuw is onduidelijk waarom ambtenaren van het bevoegd gezag opmerkingen over bepaalde politieke partijen menen te moeten maken.

Opmaat

Na een jaar van protesten die allemaal zeer gemoedelijk zijn verlopen, lijkt de gemeente Den Haag het roer om te gooien. Er moet een stevig politie-apparaat worden neergezet en het liefst wil de driehoek de protesten uitsluitend op het Malieveld toestaan. Het LSVb gaat daarmee akkoord, maar de Haagse Studentenvakbond wil door de stad lopen om haar mening te kunnen uiten.

Dat Den Haag wil opschalen naar ‘oorlogssterkte’ blijkt uit een bijstandsaanvraag aan de commissaris van de Koningin van Zuid-Holland. De driehoek wil een peloton KMar (Koninklijke Marechaussee, militaire politie) inzetten op 21 januari 2011. De commissaris van de Koningin, Jan Franssen, wijst de aanvraag af: ‘Gelet op het feit dat de gevraagde bijstand kan worden geleverd door regiopolitiekorps(en) binnen de eigen provincie, zie ik geen aanleiding voor bijstandsverlening door de Kmar. Ten aanzien van de geldende wet- en regelgeving kan ik daarom geen akkoord geven op bijstandsverlening door de Kmar.’

Militaire politie op betogende studenten afsturen, de toon lijkt gezet. Korpschef Van Essen is verbolgen, burgemeester Van Aartsen geeft geen tegengas en ook het openbaar ministerie blijft stil. Van Essen is van oordeel dat ‘het kabinetsbeleid gericht is op een veel ruimere inzet van de KMar dan de Politiewet mogelijk maakt.’ De volgende keer zal hij dan ook opnieuw om bijstand van de KMar vragen.

De toon van de driehoek lijkt niet in relatie te staan met het relaxte studentenprotest tegen de bezuinigingen in 2010, maar met het profiel dat vooral de politie van de demonstranten heeft samengesteld. In een brief van 6 januari 2011 aan de leden van de operationele driehoek schrijft directeur opsporing en informatie over 21 januari dat ‘een demonstratieve tocht door de stad de interventiemogelijkheden door de politie bemoeilijkt.’ Bij deze opmerking in het kader van de risico inschatting maakt zij onderscheid tussen burgers en demonstranten: ‘De noodzaak bij een eventueel politieoptreden de demonstranten te scheiden van goedwillende burgers en evenementen.’

‘Goedwillende burger’ en ‘demonstranten’ lijken binnen het politiejargon niet te combineren. De demonstranten zijn op het moment van schrijven van deze brief nog geen anarcho-extremisten, maar de opschaling en de wijze van presentatie van het ‘probleem’ demonstranten, lijken wel een opmaat voor het radicale persbericht van 20 januari 2011.

In de dagen voorafgaande de demonstratie van vrijdag 21 januari komt de driehoek dagelijks bij elkaar. De samenwerking met het LSVb, de studentenvakbond die een statisch protest wil, lijkt goed. ‘… [weg gelakt] geeft aan dat de politie rond deze demonstratie actief gebruik maakt van de sociale media in nauwe samenwerking met de organisaties (operationele driehoek 19 januari 2011).’ Over de Haagse studentenvakbond is men minder te spreken: ‘… [weg gelakt] heeft bij deze demonstratie enige zorg bij het gebrek aan ervaring bij de organisatie. Het grootste risico rond deze tocht zit in het deel waarbij men in de buurt van de Malietoren komt.’ En de eerste tekenen van rellen die gaan plaatsvinden op vrijdag worden ingeluid: ‘… [weg gelakt] laat weten dat recente informatie binnen is gekomen, dat mogelijk Rotterdamse hooligans van plan zijn om bij de demonstratie aan te sluiten om zo de confrontatie met de politie aan te kunnen gaan. … [weg gelakt] meldt dat de voetbal eenheden bezig zijn om deze informatie te verifiëren …’

Opvallend aan de bewering dat er hooligans onderweg zouden zijn naar Den Haag, is dat het in de verdere berichtgeving niet meer terugkomt. De Haagse politie weigert wel de verstrekkingsrapporten van 17, 19 en 24 januari 2011 openbaar te maken, maar binnen zowel de mediacommunicatie als de operationele driehoek komt het onderwerp hooligans slechts één keer ter sprake. Was de komst van de Feyenoord-supporters op dezelfde manier aangekondigd als de komst van AFA? In de trant van: ‘Laatste nieuws: SCF komt ook!’ Ergens op Facebook of een forum post iemand deze tekst, kennelijk om te stoken. De Rotterdamse hooligans komen ook niet terug, en of het bericht geverifieerd is, wordt niet duidelijk uit de stukken.

Radicalen komen

In het ‘algemeen SGBO (Staf Grootschalig Bijzonder Optreden) draaiboek’ van de manifestatie lijken de radicalen nog geen plek te hebben gekregen. Alleen de SP wordt uitdrukkelijk vermeld. De beschrijving van de stand van zaken rond de protesten tegen de bezuinigingen lijkt ontspannen: ‘Na een serie kleine studentendemonstraties tegen de bezuinigingen in het onderwijs slaan diverse grote studentenorganisaties de handen ineen om een grote landelijke demonstratie te houden.’

Er wordt een demonstratie van rond de 15.000 studenten verwacht, waarvan het zwaartepunt vooral op het Malieveld zal komen te liggen. Een fluitje van een cent zou je zeggen, voor een gemeente die stelselmatig beweert jaarlijks duizenden demonstraties in goede banen te leiden. In het SGBO-draaiboek wordt gezinspeeld op mogelijke rellen: ‘Ondanks de uitgebreide voorbereidingen in samenspraak met de organisatoren, valt een kans op verstoringen van de openbare orde, intimidaties, kans op fysiek letsel en materiële schade voor publieke eigendommen niet uit te sluiten. Een confrontatie met de politie valt dan ook niet uit te sluiten.’

Waarom men geweld verwacht, wordt niet duidelijk. De Rotterdamse hooligans lijken niet te komen, van anarcho-extremisten is geen sprake in het draaiboek… nee, louter protesterende studenten. Draaiboeken worden gekenmerkt door een standaard-opzet die per evenement wordt ingevuld. Het is dan ook niet onlogisch dat specifieke calamiteiten niet in het draaiboek zijn verwerkt. Als er inlichtingen zijn afkomstig van inlichtingendienst die wijzen op verstoringen van de openbare orde, worden die opgenomen in het draaiboek. De verschillende commandanten kunnen daarop anticiperen. Bij de scenario’s zal duidelijk worden vermeld waar verkennings- en arrestatie-eenheden op moeten letten. Hoewel diverse passages zijn weg gelakt, straalt het draaiboek een sfeer uit van een nog nader te volgen relaxte demonstratie.

Onder de oppervlakte borrelt er echter iets. De Haagse politie lijkt een hekel te hebben aan demonstrerende studenten (‘het zijn geen goedwillende burgers’), men wilde aanvankelijk het liefst de militaire politie inzetten en bij de inlichtingen lijkt de focus te zijn gericht op ‘linkse betogers (type anarchist/kraker)’, al dan niet georganiseerd. Binnen deze context meldt de AIVD dat leden van AFA aan de demonstratie zullen deelnemen. Of deze informatie te herleiden valt aan de posting op het Forum voor de Vrijheid is niet langer na te gaan, maar de bewering is niet erg substantieel, gelijk die over de deelname van hooligans.

‘De burgemeester geeft aan dat hij de verstrekte informatie van de AIVD onbevredigend vindt en schorst het driehoeksoverleg”’, vermeldt het verslag van de operationele driehoek van 20 januari 2011. Zodra de vergadering wordt voortgezet stelt de politie dat ‘uit (diverse open bronnen) blijkt dat meerdere personen zich mogelijk radicaal willen manifesteren.’ Tijdens dit overleg wordt in alle haast een persbericht in elkaar gezet. ‘De Haagse driehoek heeft aanwijzingen dat radicale groeperingen de studentendemonstratie van vrijdag willen aangrijpen om de openbare orde in Den Haag te verstoren door zich te mengen tussen de demonstranten en de confrontatie te zoeken.’ Een noodbevel wordt uitgevaardigd, de Haagse politie staat op scherp. De sfeer wordt dusdanig opgestookt dat het wachten is op rellen.

Mandarijnen

Die rel komt er ook, zowel op Het Plein voor de Tweede Kamer en bij het ministerie van OC&W. De politie beweert dat er met van alles is gegooid en dat daarbij drie politiefunctionarissen gewond zijn geraakt. Er wordt een foto verspreid van een gat in het wegdek, maar of daar stenen uit zijn verwijderd, blijft onduidelijk.

Een van de arrestanten verklaart: ‘”Ik zag dat deze jongens ineens de stenen uit de straat gingen halen. Ik vond dat geen goed idee. […] Mijn vrienden en ik en nog een aantal andere studenten liepen naar de jongens toe en zeiden dat zij niet de stenen moesten pakken. […] Ik zag dat de jongens de stenen los lieten (PL1551 2011015630-4)”.’ Een andere demonstrant beschrijft hetzelfde tafereel: “‘Ik zag dat er mensen toen stenen uit de straat haalden om deze te gaan gooien. We hebben toen een jongen daar nog voor belet. Daarna kwamen de politiepaarden eraan en toen zijn we met z’n allen terug gelopen (PL1532 2011015619-4)”.’

Vervolgens beweert de politie dat agenten werden belaagd met vuurwerk. Dat er vuurwerk is gegooid, is duidelijk. Een politiefunctionaris hierover: ‘”Ik verbalisant hoorde een harde knal die afkomstig was van vuurwerk. Ik verbalisant ben gaan zoeken naar degene die vuurwerk aan het gooien waren. […] Ik verbalisant zag dat een persoon het voorwerp richting de collega’s van de Mobiele Eenheid gooide (PL1561 2011015692-4)”.’ Of het vuurwerk echter de politie of demonstranten heeft geraakt, is niet duidelijk.

Een andere agent over het vuurwerk: ‘”Wij zagen dat het voorwerp gelijkende op een langwerpig voorwerp door de lucht vloog. Wij zagen dat het voorwerp tussen de rennende demonstranten viel (PL1512 2011015692-2)”.’ Wat is er dan wel gegooid? Enkele demonstranten gooiden met etenswaar. ‘”Werd de verdachte tijdens de studentendemo aangehouden terzake het gooien van eieren naar de Mobiele Eenheid. Werd besloten de verdachte hiervoor een mini pv te geven terzake baldadigheid (PL1551 2011015667-1)”.’

De eieren komen terug in het politiejournaal van 21 januari 2011: ‘”Politie bij het Mauritshuis worden bekogeld met eieren”.’ En een lunchpakket: ‘”Vervolgens voerde de ME een charge uit. Dus iedereen in paniek en rende door elkaar heen. Dus toen heb ik uit baldadigheid een boterham uit mijn tas gepakt en die heb ik toen in de richting van de ME gegooid (PL1532 2011015653-4)”.’ En ten slotte een serie mandarijnen. De vrienden die de stenengooiers tegenhielden, hebben elk een mandarijn naar de politie gegooid. ‘”Ja, mandarijnen, een per persoon, we waren met z’n drieën. Om de bus te besmeuren (PL1532 2011015619-4)”.’ Een agent bevestigt het smijten met fruit: ‘”Ik zag dat deze mandarijn op ongeveer een halve meter achter de ME hard op de grond terecht kwam (PL1551 2011015630-5)”.’

Waarom gooien mensen die protesteren mandarijnen, eieren, vuurwerk, boterhammen en plastic flessen naar de Mobiele Eenheid? Wie de beelden bekijkt van de charges van de ME, is getuige van opgefokte agenten, klaar om welke student dan ook te slaan. Over het gooien van etenswaar wordt weinig in de stukken van de Haagse politie vermeld. In Amsterdam lijkt de mate waarin met fruit en groenten wordt gesmeten van belang voor het ingrijpen. ‘Het gooien van eieren, tomaten, appels naar objecten en gebouwen kan, wanneer dit op grotere schaal plaatsvindt, kunnen leiden tot aanhouding’, vermeldt het operationele draaiboek van de demonstratie van 21 mei 2010 van de Amsterdamse politie.

De spanning in Den Haag bleek dusdanig groot dat een paar mandarijnen genoeg was om over te gaan tot charges. De rechter oordeelde achteraf dat het optreden van de politie tijdens de demonstratie van 21 januari in Den Haag bepaald niet de schoonheidsprijs verdiende. De Amsterdamse politie ging een stap verder. Hier werd een directe link gelegd tussen de heersende onvrede onder de studenten en het optreden van de politie. ‘Naar aanleiding van de demonstratie in Den Haag (21 januari 2011) is de sfeer onder een deel van de studenten grimmiger geworden. Het optreden van de politie en de houding van het kabinet met betrekking tot de studiefinanciering ligt hieraan ten grondslag (Deeldraaiboek demonstratie 4 februari 2011).’

AFA-sympathisant

De self fulfilling prophecy van de Haagse driehoek werd op 21 januari 2011 bewaarheid. De burgemeester had vooraf beweerd dat radicalen zich zouden mengen onder de demonstranten om de openbare orde te verstoren. De inlichtingendienst had beweerd dat het om leden van AFA zou gaan. De politie sprak ‘van een vijftal groepen met een verschillende achtergrond, maar alle van linkse signatuur. Daaronder zijn anarchistische en anti-globalistische groeperingen met een extreem karakter’, meldde de politie.

De anarcho-extremisten hadden het gemunt op het vernietigen van de hofstad, zo leek het wel, maar afgezien van wat eieren, mandarijnen, boterhammen, een enkel flesje en vuurwerk dat tussen de demonstranten terecht kwam, bleef het rustig. Alle arrestanten bleken studenten. Hoe zat het dan met die anarcho-extremisten en AFA leden?

Tussen de processen-verbaal bevindt zich het verhaal van aanhouding van een jongeman door stillen. Hij werd aanvankelijk als minderjarig behandeld, maar bleek dat nét niet meer te zijn. De politie beweert dat hij agenten heeft geslagen, maar de verklaringen van de diverse betrokken functionarissen zijn dusdanig verwarrend dat daarbij vraagtekens moeten worden gezet. Iedereen, inclusief verdachte, zijn het er over eens dat hij een vriend die werd gearresteerd te hulp is geschoten. Hij kreeg daarbij flinke klappen van diverse agenten.

In het verhaal van deze jongeman komt AFA ter sprake. ‘”U vraagt mij wat ik vervolgens deed. Ik heb gelijk […] (zijn vriend) bij zijn middel gegrepen, om hem los te kunnen trekken van die mannen. U vraagt mij waarom ik zo reageerde. Ik dacht dat die onbekende mannen neonazi’s waren en met hen heb ik geen goede verstandhouding. Ik ben namelijk een AFA-sympathisant. U vraagt mij of ik heb gehoord dat die onbekende mannen zich kenbaar maakten als politie zijnde. Nee, dat heb ik niet gehoord en ik had dat ook niet kunnen weten (PL1561 2011015672-6)”.’

De agenten in burger die de jongeman voor neonazi’s aanzag, waren leden van een arrestatie-eenheid. Het enige gearresteerde AFA-lid, die volgens de Haagse driehoek de orde zou komen verstoren, probeerde slechts de aanhouding van een vriend te voorkomen. De participerende radicalen van 21 januari in Den Haag lijken niet onder de demonstranten te moeten worden gezocht, maar in kringen van de politie en de Driehoek.

Echter, na afloop van de demonstratie blijkt de deelname van AFA-sympathisanten een vaststaand feit te zijn geworden. ‘Ook het feit dat de driehoek koos voor een persbericht vooraf over de mogelijke komst van radicalen, is naar de mening van de korpschef een goede geweest’, vermeldt het verslag van de operationele driehoek van 24 januari 2011. ‘Bij de protesttocht van de studenten van de Haagse Hogeschool van het Johanna Westerdijkplein naar het Malieveld, bleek de staart door een groep gevormd, welke in gedrag en uiterlijke kenmerken, sterk afweek van de Haagse Hogeschool studenten’, aldus het informatierapport van Bureau Regionale Informatie 24 januari 2011. Dit rapport werd opgesteld in het kader van de evaluatie van het politieoptreden en omdat er vragen zijn gesteld in de gemeenteraad over het politiegeweld.

In het evaluatierapport worden feiten geconstateerd die in het mutatierapport PL1581 2011015635-1 van vier verbalisanten die de demonstratie van de Haagse studentenvakbond hebben begeleid niet voor komen. De opstellers reppen over veel stokken, ‘soms metalen pijpen’, die de agenten in beslag hebben genomen voordat de demonstratie op gang kwam. De functionarissen schrijven dat ‘voorkomen moest worden dat lieden linksaf naar OCW zouden afbuigen.’ Deze opmerking wordt gevolgd door ‘geen bijzonderheden.’

Gedurende de betoging bleek in de praktijk slechts één persoon staande te zijn gehouden met opruiende dvd’s in zijn rugzak. Alle overige personen van deze groep studenten die werden aangesproken (in totaal vier) of die een proces-verbaal hebben gekregen, bevonden zich al op het Malieveld. Van een groep die ‘niet de uiterlijke kenmerken van studenten hadden’ is in de rapportage van de begeleidende agenten geen sprake.

Radicale studenten of studentikoze radicalen?

De radicalen blijken echter al binnen de studentenmassa’s te zijn geïnfiltreerd. Vanaf 21 januari staat de politie op scherp en worden mensen die in het profiel van ‘links’, ‘anarchist’ of ‘kraker’ passen vermeld als zijnde onderdeel uitmakend van het studentenprotest. ‘Opvallend was dat er nagenoeg geen studenten aanwezig waren. Betroffen veelal krakers figuren onder andere … (weg gelakt) gespot (PL0910 2011034542-1, 9 februari 2011 studentenprotestutrecht.nl).’

Op 4 februari 2011 wil een groep studenten een lawaaidemonstratie houden in Amsterdam. Zij willen in de binnenstad diverse gebouwen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) bezoeken om daarmee hun ongenoegen te uiten over de bezuinigingen in het onderwijs. Tijdens het SGBO-overleg voorafgaande de demonstratie meldt de inlichtingendienst van de politie: ‘Op dit moment is er niet meer informatie bekend over de demonstratie. Er zijn wel aanwijzingen dat er zich radicaliserende personen in de groep studenten zullen bevinden, maar dat is nog niet zeker.’

In het kader van de risicoanalyse wordt gesteld dat er ‘nog niets bekend is over het mogelijk aansluiten van krakers bij de demonstratie.’ Wel zijn er ‘aanwijzingen dat er radicaliserende personen onder de studenten bevinden’, maar niets is zeker en van aansluiting van krakers is niets bekend. Een dag eerder werd bij het subdriehoek overleg in Amsterdam geconstateerd dat ‘de sfeer bij studentendemonstraties steeds grimmiger wordt.’ Welke demonstraties, naast die van 21 januari in Den Haag, dit dan zijn geweest, wordt niet duidelijk gemaakt.

Binnen de SGBO-studentendemo wordt de sfeer nog eens onderstreept: ‘De sfeer onder de studenten is grimmiger geworden. Dit naar aanleiding van het politieoptreden in Den Haag en het standpunt van het kabinet. Er dient rekening mee gehouden te worden dat zich onder de demonstranten enkele tientallen zullen bevinden die het geweld niet schuwen.’ Gezien de hoeveelheid documenten zou je verwachten dat de politie rekent op duizenden demonstranten, maar de schattingen lopen uiteen tussen 100 en 250 studenten. In het deeldraaiboek ordehandhaving wordt echter een directe link met 21 januari gelegd: ‘Eerdere soortgelijke demonstratie in Den Haag leidde tot openbare orde problemen waarbij 27 personen zijn aangehouden (Historie).’

Een dag voorafgaande de demonstratie doet de chef informatie (CHIN) er nog een schepje bovenop: ‘Er is info dat binnen het Comité SOS de mening is dat een confrontatie met de ME ook media aandacht kan geven, dus mogelijk confrontatie niet echt als negatief wordt gezien (03-02-11 16:36 chef informatie).’

Verkenningseenheden (Victor00) verspreiden zich op de dag van de demonstratie over de stad. Bij het Centraal Station moeten ze op groepen studenten letten, bij kraakpanden in het oosten en westen van de stad op activiteiten en bij de verzamelplek op de ‘radicalen’. ‘Victor00: Binnengasthuisstraat groepje van 15 studenten met enkele krakers (vier krakers). Dragen borden met tekst ‘wij gaan de crisis niet betalen’ en ‘oprutte’ (04-02-11 14:43 distributie centrum).’

Diverse personen worden specifiek in de gaten gehouden. Dit zijn naar alle waarschijnlijkheid de studerende ‘vier krakers’. ‘Om 14:46 meldt Victor00: … [weg gelakt] en … [gelakt] gezien … [gelakt] op Binnengasthuisterrein … [gelakt] is druk aan het bellen. Signalement volgt.’ Blijkbaar werd er getwijfeld: ‘Victor00: … [gelakt] is 100% positief herkend. Victor00: Bij … [gelakt] fon.) loopt … [gelakt] (04-02-11 15:10).’ De ‘radicalen’ worden scherp in de gaten gehouden, maar op basis waarvan wordt volstrekt niet duidelijk.

In een item van Pownews beklaagt de verslaggever zich over de belabberde opkomst. Zelfs hem wordt geen duimbreed in de weggelegd om mensen te interviewen. De verkenningseenheden volgen de ‘radicalen’ tot het eind van de demonstratie. ‘Victor00 om 16:11: Stuk of 20 personen, plus … [gelakt] gaat UVA-gebouw aan het Binnengasthuisterrein in, niet zijnde het Crea Café. Victor00 om 16:15: … [gelakt] is het pand weer uit samen met een ander persoon … [gelakt].’

De Haagse politie geloofde heilig in de gecreëerde radicale illusie. In een brief van 17 maart 2011 over de aankondiging van een demonstratie op 25 maart 2011 door het platform ‘Onderwijs is een recht’ wordt impliciet de relatie met de schermutselingen van 21 januari gelegd. ‘Het vorenstaande zou erop kunnen duiden dat deze demonstratie wordt georganiseerd vanuit links activistische organisaties, die mogelijk uit zijn op openbare orde verstoringen.’ Tijdens het Driehoeksoverleg van 23 maart 2011 voegt de politie daaraan toe: ‘Voorts is de organisator voornemens om een geluidswagen mee te nemen. Deze zelfde wagen is eerder door krakers gebruikt tijdens een demonstratie.’

Dat de politie de studenten stigmatiseert door hen als ‘radicalen’ te omschrijven, is vreemd, want men geeft ook toe dat er goede afspraken zijn gemaakt met de organisatoren. Een dag voorafgaande de demonstratie werd er een spandoek opgehangen in de Hofvijver. De politie wist meteen wie het gedaan had: ‘Op de Lange Vijverberg twee demonstrant uitziende personen aangesproken die verklaarden er niks mee te maken te hebben (PL1512 2011061722-1).’

Een dag later, na afloop van de demonstratie in Den Haag, schreef de directeur opsporing en informatie van de politie Haaglanden: ‘Op of omstreeks woensdag 9 maart 2011 kwam een verzoek binnen tot het houden van een demonstratie onder de noemer ‘Onderwijs is een recht’. De aanvraagster is gelieerd aan de krakerscene in Utrecht. In uw vergadering heeft u daarop besloten om naar aanleiding van deze informatie extra politiemaatregelen te nemen en een SGBO in te stellen. Er zijn geen verdachten aangehouden. Tijdens de demonstratie bleek een groot aantal deelnemers gelieerd is aan de krakersbeweging in den lande.’

Voorafgaande deze demonstratie, waaraan in totaal 150 studenten deelnamen, werd door het Bureau Regionale Informatie een informatierapport en een dreigingsinschatting opgesteld. Informatie van de RID Utrecht werd door de Haagse politie verwerkt. ‘… [weg gelakt] geeft aan dat de vrouw die de demonstratie organiseert, dat ook vrijdag in Utrecht heeft gedaan. Daar waren slechts 25 deelnemers. Het is dan ook denkbaar dat komende vrijdag ook weinig deelnemers komen (operationele driehoek Den Haag 21 maart 2011).’

Geen openbare maar ideologische orde

De inlichtingendienst van de politie heeft in het kader van haar taak ten aanzien van de openbare orde de bevoegdheid informatie te verzamelen ter voorkoming van verstoringen van de openbare orde. De burgemeester kan op basis van concrete aanwijzingen een demonstratie verbieden. Bij betogingen van extreem-rechts gebeurde dat in het verleden regelmatig. De burgemeesters oordeelden dan dat de kans op een tegendemonstratie en confrontatie met tegenstanders de orde zou verstoren.

Keer op keer oordeelden rechters dat de veronderstelling dat de orde verstoord zou gaan worden niet voldoende reden is om een demonstratie te verbieden. De aanwijzingen waren niet concreet. Bij de protesten van studenten tegen de bezuinigingen op het onderwijs valt op dat er op geen enkel moment concrete aanwijzingen zijn geweest dat er ordeverstoringen zouden plaatsvinden.

Wat wel zichtbaar is geworden, is dat de overheid een complete inlichtingenoperatie op touw heeft gezet om een relatie te leggen tussen krakers, anarchisten, linkse types en andere anarcho-extremisten enerzijds, en de protesten van studenten anderzijds. Deze operatie ging in het geheel niet over de openbare orde, maar om het identificeren van zogenaamde radicalen. De RID Den Haag en de AIVD vervulden bij deze operatie een sleutelrol.

Hoeveel informatie hiervan daadwerkelijk in allerlei dossiers is aanbeland, blijft onduidelijk. Wel is duidelijk dat er sprake is van een innig contact tussen de landelijke inlichtingendienst en de politie. ‘Meldingsformulier van het hoofd van de RID Haaglanden, 15 Haaglanden, RID referentie-nr 1414/11, Formulier met betrekking tot studentendemonstratie 25 maart 2011 te Den Haag.’

Dat deze relatie niet altijd vlekkeloos verloopt, wordt ook duidelijk aan de hand van inzage in de correspondentie tussen burgemeester Van Aartsen en het hoofd van de AIVD. ‘De burgemeester geeft aan dat hij de verstrekte informatie van de AIVD onbevredigend vindt en schorst het driehoeksoverleg (driehoeksoverleg 20 januari 2011).’ De burgemeester belt de baas van de AIVD die echter beweert dat hij ‘niet meer informatie kan verstrekken, anders dan dat het om personen van AFA zou gaan die naar Den Haag zouden willen komen.’ Daarbij is onduidelijk of de AIVD meer feitelijke informatie in handen heeft en die men niet prijs wil geven.

Het gaat bij protesten allang niet meer om de openbare orde, maar om de ideologische orde. Dit ligt in het verlengde van het concept ideologische misdaad dat het landelijk parket en de nationale politie hanteren. Hierbij ontwikkelt de politie zich als een soort inlichtingendienst die buitenparlementair verzet in de gaten houdt en de RID blijkbaar naar zich toetrekt. De openbare orde informatie wordt vermengd met de informatie over mogelijke staatsondermijnende activiteiten, lees ideologische groepen.

Slechts weinig bestuurders hebben zicht op deze activiteiten van de politie. De driehoek van Nijmegen, Enschede, Arnhem en Utrecht zijn allemaal buiten de inlichtingencommunicatie van de politie gehouden. ‘De gemeente Arnhem is noch beleidsmatig noch uitvoerend noch handhavend bij de door u genoemde studentenacties en/of studentengroep KSNA betrokken geweest. Ook op de agenda van de zogenaamde Driehoek komt het onderwerp studentenprotesten en/of studentengroepen in de door u genoemde periode (2009 – heden) niet voor’, schrijft de gemeentesecretaris van Arnhem.

Waarom informatie over politieke partijen en vreedzaam protesterende studenten dan in inlichtingendossiers belanden, is onduidelijk. Het feit dat iemand kraakt en student is en ook nog demonstreert tegen de bezuinigingen is blijkbaar voldoende om hem of haar aan te merken als ‘radicaal’. Als zo iemand dan ook nog deelneemt aan demonstraties van AFA, is er al snel sprake van anarcho-extremisme. Daarbij speelt de AIVD dan weer een rol.

In dit schimmenspel lijkt het allang niet meer om waarheid en feiten te gaan. De spin, het bespelen van de media en de gemeenteraad is het uitgangspunt. De rechtsorde is in dit verband door de driehoeken in verschillende steden vervangen door de ideologische orde. Een ieder moet hetzelfde denken, anders wordt je gebrandmerkt als ‘radicaal’ of ‘anarcho-extremist’. Protesteren als student tegen bezuinigingen in het onderwijs kunnen dan al snel worden omschreven als staatsgevaarlijke activiteiten.

Find this story at 10 July 2013