Van nieuwsblog.burojansen.nl

Nirgendwo in Europa ist die NSA so aktiv wie in Deutschland. Dutzende Dokumente aus dem Archiv von Edward Snowden, die SPIEGEL ONLINE nun veröffentlicht, offenbaren Details der Spionage – und die Kooperation mit den Deutschen.
Auf einer bayerischen Wiese, unter der hessischen Erde oder mitten in Berlin: Die Spione der NSA sitzen direkt in unserer Nachbarschaft. Das zeigt ein Satz von NSA-Dokumenten, die der SPIEGEL und SPIEGEL ONLINE jetzt veröffentlichen. Die Dokumente stammen aus dem Fundus des Whistleblowers Edward Snowden, sie sind quasi seine Deutschland-Akte.
Aus diesem Dossier geht hervor: Deutschland ist für den Geheimdienst der wichtigste Standort in Europa. In mehreren Einrichtungen werden Daten zusammengetragen und ausgewertet. Von Deutschland aus abgefangene Daten dienen offenbar auch dazu, Terrorverdächtige zu töten.
Die Veröffentlichung der Dokumente liegt auch im Interesse der Bundesregierung: Die hat bisher vergeblich bei den amerikanischen Partnern um Aufklärung gebeten – und weiß angeblich bis heute nicht genau, was die NSA in Deutschland treibt. Auch deshalb haben Sicherheitsbehörden und Politiker den SPIEGEL um Einsicht in die Snowden-Dokumente gebeten. Journalisten sind aber vor allem der Aufklärung der Öffentlichkeit verpflichtet – deshalb zeigen wir das Dossier öffentlich. Lediglich Namen, E-Mail-Adressen, Telefonnummern und – in begründeten Einzelfällen – konkrete Spionageziele haben wir in den Dokumenten zum Teil geschwärzt.
Direkt zu den Dokumenten: Snowdens Deutschland-Akte
Abkürzungen erklärt: So lesen Sie die NSA-Dokumente
Hier finden Sie außerdem das Material nach Standorten in Deutschland geordnet. Klicken Sie auf die Flaggen auf der Karte, dahinter verbergen sich eine Beschreibung der jeweiligen NSA-Einrichtung, Fotos und die Originaldokumente.
Einen Eindruck über die umfassende Überwachung geben auch die sogenannten Sigad-Listen aus dem Snowden-Archiv. Sigad steht für “Signal Intelligence Activity Designator”, bezeichnet also eine Stelle, an der oder von der aus technische Aufklärung betrieben werden kann – die Ergebnisse werden dann unter dieser Sigad an die NSA-Datenbanken weitergeleitet. Eine Liste mit historischen Sigads zeigt, dass es im Laufe der Jahrzehnte insgesamt rund 150 solcher Punkte in Deutschland gegeben hat. Viele sind mittlerweile außer Betrieb, für mindestens ein Dutzend wird kein Schließungsdatum genannt – laut Dokument ist es dann entweder nicht bekannt oder der jeweilige Standort ist noch aktiv. Zur besseren Lesbarkeit der Listen hat der SPIEGEL aus dem Material in diesem Fall ein eigenes Dokument erstellt:
Der Dokumentenschatz enthält allerdings viel mehr als nur Informationen zu den einzelnen Standorten des amerikanischen Geheimdienstes auf deutschem Boden. Interne Berichte beschreiben etwa die Kooperation der NSA mit den deutschen Diensten und sogar mit dem Bundesamt für Sicherheit in der Informationstechnik (BSI) – das die deutschen Nutzer eigentlich vor Cyber-Bedrohungen von außen schützen sollte.
Vor allem aber belegt das Deutschland-Dossier die enge Zusammenarbeit zwischen NSA und BND. Nicht nur abgefangene Informationen werden geteilt: Die NSA veranstaltet Lehrgänge, man zeigt sich gegenseitig Spähfähigkeiten und tauscht untereinander Überwachungssoftware aus. So haben die Deutschen das mächtige XKeyscore bekommen, die Amerikaner durften MIRA4 und VERAS ausprobieren.
Das Argument der Unwissenheit gilt nicht mehr
Der Datensatz zeigt auch, wie wohlwollend die NSA die Anstrengungen des BND um eine verstärkte Kooperation zur Kenntnis nimmt. In einem Dokument heißt es, die Regierung hätte ihre Interpretation des G-10-Gesetzes angepasst, damit der BND einfacher Daten mit Partnerdiensten tauschen könne. Eigentlich stellt das Gesetz die Kommunikation von Bürgern unter besonderen Schutz. Auch der britische Geheimdienst GCHQ hatte sich damit gebrüstet, bei der Auslegung des restriktiven Gesetzes geholfen zu haben. Die Bundesregierung will davon nichts wissen.
Ein Jahr nach den ersten Snowden-Enthüllungen steht fest: Die NSA-Affäre ist nicht beendet, die Vorwürfe sind nicht ausgeräumt, wie im August der damalige Kanzleramtsminister Ronald Pofalla und der damalige Innenminister Hans-Peter Friedrich behauptet hatten.
Sollten Zweifel an der Echtheit der Dokumente bestehen, sollte es Fragen zu ihrer Einordnung geben, könnte Edward Snowden zur Hilfe geholt werden. Wenn die Bundesregierung den Whistleblower endlich nach Deutschland holen würde, damit er vor dem parlamentarischen Untersuchungsausschuss und beim Generalbundesanwalt aussagen kann.
Lesen Sie mehr zur Aktivität der NSA in Deutschland in der Titelgeschichte des aktuellen SPIEGEL. Die englische Version finden Sie hier.
18. Juni 2014, 16:18 Uhr
Von Sven Becker, Hubert Gude, Judith Horchert, Andy Müller-Maguhn, Laura Poitras, Ole Reißmann, Marcel Rosenbach, Jörg Schindler, Fidelius Schmid, Michael Sontheimer und Holger Stark
Find this story at 18 June 2014
© SPIEGEL ONLINE 2014

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Cooperation between Germany’s foreign intelligence service, the BND, and America’s NSA is deeper than previously believed. German agents appear to have crossed into constitutionally questionable territory.
Three months before Edward Snowden shocked the world with his revelations, members of NSA’s “Special Source Operations department” sat down for a weekly meeting at their headquarters in the US state of Maryland. The group, considered internally to be particularly efficient, has several tasks, one of which is overseeing the intelligence agency’s delicate relationship with large telecommunications firms. It is the department that Snowden referred to as the “crown jewels” of the NSA.
At this particular meeting, one significant slip-up was on the meeting agenda. On March 14, 2013, an SSO member had reported a potentially damaging incident. “Commercial consortium personnel” had apparently discovered the program “Wharpdrive,” for which SSO had tapped a fiber-optic cable. “Witting partner personnel have removed the evidence,” he explained further, “and a plausible cover story was provided.” According to an internal NSA document to which SPIEGEL has access, a team was quietly put together to to reinstall the program.
The NSA, apparently, did not perform the highly sensitive operation on its own. All signs indicate that the agency had help from Germany’s Bundesnachrichtendienst (BND), the country’s foreign intelligence agency. The code name Wharpdrive appears in a paper drafted in preparation for a BND delegation’s visit to NSA headquarters in Fort Meade, and which instructs NSA leaders to “thank the BND for their assistance with the trilateral program.” It also makes clear that the German agency plays a leadership role in the Wharpdrive program, with the NSA providing only technical assistance.
It isn’t clear from the document exactly where the BND and NSA accessed the fiber-optic cable nor is there any indication of the operation’s target. Neither agency responded to questions about Wharpdrive. What appears obvious, however, is that the BND cooperates closely with NSA in one of its most sensitive areas of operation.
Germany’s collaboration with US intelligence, which Berlin officials agreed to in the wake of the Sept. 11, 2001 terror attacks, is opaque and convoluted: opaque because the German parliament and public are unable to review most of what is delivered to the United States; convoluted because there are questions about its legality.
Constitutionally Unacceptable
Leading constitutional law experts have their doubts. In testimony before the NSA investigation committee in the Bundestag, Germany’s parliament, heavyweight constitutional law experts Hans-Jürgen Papier, Wolfgang Hoffmann-Riem and Matthias Bäcker stated that the BND is potentially violating the German constitution by working with data received from the NSA. Furthermore, they argued that basic constitutional rights such as the privacy of correspondence, post and telecommunications apply to Germans abroad and to foreigners in Germany. That would mean that surveillance performed by the BND and NSA is constitutionally unacceptable.
German intelligence agencies, for their part, consider their cooperation with the NSA to be indispensable — for counter-terrorism efforts, for the fight against the proliferation of weapons of mass destruction and for the battle against organized crime. According to a classified paper created by the government in response to a query from the opposition, the BND does not keep official statistics on the amount of telephone, email and text message metadata that is shuttled to American agencies. “All metadata” collected at the NSA site in Bad Aibling in Bavaria “is made available,” the response states. In 2012 and 2013, some 3 million items of content data, or intercepted conversations and messages, were sent to the United States each month.
These facts and figures, until now available only to select parliamentarians, offer a window into German-American intelligence cooperation. Documents SPIEGEL has seen from the archive of whistleblower Edward Snowden, when combined with SPIEGEL’s own reporting, open up a much broader panorama.
They show that the exchange of data, spying tools and know-how is much more intense than previously thought. Given this close partnership, BND statements claiming they knew little about the programs and methods used by the NSA are, at minimum, startling.
One location in Germany is particularly illustrative of the trans-Atlantic pact. It is located in the Alpine foothills, in the beautiful valley of Mangfalltal. For decades, the NSA maintained its largest listening post in Germany in Bad Aibling, population 18,000. The agency once had up to 1,800 workers stationed here: They frequented Chicken Joe, a bar near the American base, and Johnny’s Bowling. And they cruised through town in American off-road vehicles sporting US license plates.
The Americans’ affection for the town can be seen in “A Little Bad Aibling Nostalgia,” a document that NSA employees posted on the agency’s intranet. They reminisced wistfully about “free bier” emails and leberkäse, a bologna-like substance “made neither of liver nor cheese.” German locals were fond of the agents, in part because they were reliable tenants. “Two men who specialized in Arabic dialects lived at my place,” recalled jeweler Max Regensburger. “Nice people.” Everyone, from baker to butcher to carpenter, profited from the Americans. When they left the base in 2004, Bad Aibling residents waved American flags in farewell.
The Tin Can
But the NSA did not completely abandon Bad Aibling. The BND took over most of the facilities on site, including nine white Radomes, the oversized golf ball-like structures crucial to many surveillance operations. But one small NSA special unit remained active and joined BND agents in the Mangfall Kaserne. The Americans built a specially constructed windowless building with an exterior of black-painted metal.
BND agents refer to the American complex, which houses the “Special US Liaison Activity Germany,” or SUSLAG, as the “Tin Can.” The unit’s very existence is classified information. But it is clear that the Germans and Americans who work there know each other and value one-another’s presence.
The official nature of the cooperation between Germany and the US in Bad Aibling is documented in a contract, written two years prior to the NSA’s official departure, drafted under the auspices of then-Chancellery Chief of Staff Frank-Walter Steinmeier, now Germany’s foreign minister. The “Memorandum of Agreement,” signed on April 28, 2002, is six pages long and marked Top Secret. It is not from Snowden’s material.
Much of the document consists of broad declarations of “good cooperation,” but the important points can be found in the 74-page appendix. There, the two sides agree on joint espionage areas and targets, such as counter-terrorism, and the battles against organized crime and proliferation of weapons of mass destruction.
Surveillance as such isn’t mentioned, at least initially. The treaty signatories, instead, commit to respecting fundamental rights such as the privacy of correspondence, post and telecommunications and agree not to conduct surveillance on German or American citizens. The deal is valid both for “real” and “legal entities,” meaning it applies to companies and associations as well.
But even in this memorandum, the crux is in the small print — the addenda and exceptions. In the case of “terrorist activity,” the taboos mentioned earlier no longer apply. Should it become clear that intercepted information originated from a German citizen, it can still be used as long as the partner agency is informed and agrees. The same is true in cases where the end point of monitored communications is located in a foreign country.
‘Exciting Joint Ventures’
According to the German constitution, the BND is not allowed to perform surveillance on German citizens. But does the memorandum’s small print open up a back door? Does the NSA provide information about radicals that the German intelligence agency is not permitted to have access to?
The BND denies the existence of such channels and says, “At no time has there been a deviation from the legal framework.”
It seems doubtful that the Germans know exactly what their NSA colleagues are doing in Bad Aibling. According to the agreement, the NSA is allowed to carry out its own surveillance operations and only has to allow the German partners to look at its task assignments and operational details if asked.
In any case, internal documents indicate that the NSA is pleased with the Bad Aibling facility. “Two exciting joint ventures” are carried out there. One involves teams for working on joint surveillance (referred to as “Joint SIGINT Activity”) and the other for the analysis of captured signals (Joint Analysis Center or JAC). Snowden’s documents hint at what precisely the trans-Atlantic allies were collaborating on. In 2005, for example, five NSA employees worked “side-by-side” with BND analysts on a BND operation called Orion. Its targets lay outside NATO’s eastern border.
According to the documents, most of the targets monitored jointly by the BND and NSA are in Africa and Afghanistan. One document, though, reveals something else. Stemming from 2009, it includes a list of companies and organizations with domain endings such as .com, .net and .org that are explicitly to be removed from the surveillance efforts because they are German web addresses. Among them are basf.com and bundeswehr.org, but also such domains as orgelbau.com and feuerwehr-ingolstadt.org.
German Aid for US Drone Attacks?
The list includes addresses that appear to have fallen into the surveillance crosshairs and were only later revealed to be German. This indicates that the filtering system the BND reportedly uses does not reliably prevent German targets with .com and .org domain names from being monitored, and that those names must be removed retroactively.
In response to questioning about the close cooperation in Bad Aibling, the BND said that the Joint SIGINT Activity and the Joint Analytical Center were discontinued “in 2012 and 2011, respectively.” In addition, the BND noted in a statement, no joint surveillance took place prior to the facility’s discontinuation: “Even before, signals intelligence was performed exclusively by the BND.”
The NSA documents, though, tell a different tale, for example in a document pertaining to the one-year anniversary of the Tin Can. In reference to the JSA, the document notes that the cooperation is “unique as a jointly manned, jointly tasked DNI site,” with DNI referring to Digital Network Intelligence. An American document referring to levels of secrecy from 2005 notes that “the fact that NSA and BND … perform SIGINT collection at Mangfall Kaserne” must remain confidential.
Bad Aibling also plays a central role in the question of whether the NSA is collecting data in Germany. A map from the spy program Boundless Informant, published by SPIEGEL in the summer of 2013, indicates that the NSA collects vast amounts of data in Germany and points to primary metadata collection points (or “SIGADS”), identified by the codes US-987LA and US-987LB.
The document shows that these two SIGADS sent some 500 million points of metadata from Germany to NSA databases during a four-week period from the end of 2012 to the beginning of 2013. One document, which explains the program, says that data is collected “against” a target country.
The NSA has never explicitly commented on the two collection sites, but according to the BND, there is an explanation that refutes the accusation that the US spied on Germany. The BND believes “that the SIGADs US 987-LA and US 987-LB refer to Bad Aibling and to a signals intelligence site in Afghanistan.” That would mean, the BND says, that the 500 million data points might have been collected by the BND outside of Germany and then transferred to the NSA. Still, the German intelligence agency noted that it couldn’t say for sure whether that would account for all of the data listed by the NSA.
Should the BND’s explanation be correct, it would mean that the formulation used by “Boundless Informant” — and SPIEGEL’s own interpretation — were misleading. But it would also provide yet more evidence for the enormous exchange of information between Germany and the NSA.
In the Wharpdrive program, BND specialists are taking the lead. According to one document from the Snowden archive, Germany’s cooperation with the NSA’s Special Source Operations is meant to provide “unconventional special access” to fiber-optic cables.
‘High Interest Target Areas’
In that same document, the Americans express their respect, praising the Germans for operations undertaken “under risky conditions” and noted that the BND “offered NSA unique accesses in high interest target areas.”
A 2006 document verifies that the BND and the NSA not only work closely together, but that they are also often on equal technological footing. At the time, US intelligence workers visited a BND office in the town of Schöningen, Lower Saxony. The office is just a few kilometers away from the city center’s half-timbered houses. The site’s location near the former border with East Germany used to help the BND eavesdrop on its communist neighbors.
As Germany got consumed by hosting the World Cup in the summer of 2006, BND analysts gave presentations to their American colleagues about which electronic tools they used. The equipment, the Americans noted in meeting minutes, were sometimes more effective than the NSA’s own.
As far back as 2006, the BND was working in Schöningen on algorithms that could detect patterns or anomalies and thus enable it to exploit social networks for intelligence purposes. With a subject line on meeting notes reading “Visitors impressed with software demos,” the Americans expressed high regard for their German colleagues. They also praised the intercepts from Afghanistan that the “BND shares on a daily basis.”
Indeed, NSA staff seemed to be pleased with much of what the BND does in Afghanistan. There is no other issue in Snowden’s documents that is the subject of as much praise for the BND, the role it plays and what it shares. There are numerous instances in which the agency lauds the Germans for leadership and for the monitoring of additional civilian and military targets that they have taken on.
A presentation on the cooperation among 14 intelligence services in Afghanistan shows that the partners have the ability to exchange intelligence in “near real time,” including the contents of encrypted mobile phone conversations and so-called “target packages” containing information on targets.
Difficult Questions
When SPIEGEL reported last summer on the sharing of target information, the BND did not deny this activity. But it did challenge the conjecture that the data might serve as the basis for American drone attacks. The situation remains a complicated one: It’s not possible to target a drone attack based on a mobile phone number’s having accessed a cell phone base station, but drones can be turned into flying mobile phone base stations by equipping them with what are known as IMSI catchers — phones then automatically connect to an IMSI catcher when the drone flies overhead. This also means that metadata supplied through BND surveillance could very well contribute to guiding the deadly drones to their targets. Indeed, the former head of NSA and CIA Michael Hayden recently confirmed, “We kill people based on metadata.”
New documents also indicate the high significance of German surveillance to the US military in Afghanistan. Germany and 13 of its allies deliver intelligence to a unit on the American military base in Bagram. This is home to the NSA’s “Cryptologic Services Group,” a unit that feeds intelligence to controversial units like the secret Task Force 373, who had the mission of capturing or killing high-value Taliban or al-Qaida targets.
These connections between the BND and NSA raise difficult questions about the German government and its foreign intelligence service, such as whether Germany participated indirectly in death squad operations, which can result in the deaths of civilians or police.
The government has declined to comment on such questions. So far, there have merely been general statements, like the one made most recently by German Interior Minister Thomas de Maizière at an event in Berlin. He described the United States as Germany’s most important ally and said, “If it were up to us, we would continue it in absolute terms and even intensify it.”
There is substantial evidence in Snowden’s documents that German authorities are trying to do just that. In April 2013, a BND delegation led by an official named Dietmar B. visited the NSA. The BND “is eager to present its SIGINT capabilities … with the goal of expanding the partnership,” an NSA document notes. The document says that officials welcome “the BND’s eagerness to strengthen and expand cooperation with NSA.”
Smooth Sailing
Other documents state that the BND offers “language assistance” in African languages. It is also clear that the BND shares the results of its monitoring of two foreign ministries as well as Internet telephony originating from a crisis-plagued country in the Middle East.
These days, tensions between the upper echelons of government in Germany and the United States are at their highest in years, but these documents suggest a smooth relationship between the eager BND and the covetous NSA.
There was only one point on which the United States expressed reserve: A request by the Germans to use information from NSA surveillance in “open court.” The document, from April 2013, said there were concerns that the disclosure of surveillance capabilities in a German court could have ramifications and that the “desired and planned level of cooperation” could not be maintained.
In this instance, Germany’s adherence to its own constitution seems bothersome to the Americans.
By Hubert Gude, Andy Müller-Maguhn, Laura Poitras, Marcel Rosenbach, Jörg Schindler and Fidelius Schmid
Translated from the German by Charles Hawley and Daryl Lindsey
06/18/2014 04:20 PM
By SPIEGEL Staff
Find this story at 18 June 2014
© SPIEGEL ONLINE 2014

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Trotz der Snowden-Affäre intensiviert der deutsche Verfassungsschutz laut Recherchen von SZ, NDR und WDR die Zusammenarbeit mit US-Nachrichtendiensten wie CIA und NSA. Die Zahl der an die Amerikaner übermittelten Datensätze hat sich in den vergangenen Jahren demnach verfünffacht.
Der Verfassungsschutz hat seine Zusammenarbeit mit amerikanischen Geheimdiensten in den vergangenen Jahren ausgebaut – und sich dabei offenbar auch von den Snowden-Enthüllungen nicht bremsen lassen. Wie aus geheimen Regierungsdokumenten hervorgeht, die SZ, WDR und NDR einsehen konnten, ist die Zahl der Datensätze, die der Verfassungsschutz an US-Dienste übermittelt hat, erheblich gestiegen. Im Jahr 2013 schickte der Verfassungsschutz 1163 Datensätze an die Amerikaner. Allein in den ersten drei Monaten dieses Jahres waren es bereits etwa 400. In den vergangenen vier Jahren hat sich die Zahl damit fast verfünffacht. Bei den übermittelten Daten soll es sich unter anderem um Handynummern, Reisebewegungen und Aufenthaltsorte verdächtiger Personen handeln.
Das Pikante daran: Der Verfassungsschutz ist Deutschlands Inlandsgeheimdienst, er arbeitet also nur auf deutschem Boden. Es liegt also nahe, dass der Dienst in Deutschland erhobene Daten an die Amerikaner weitergibt. Das Ganze ist Teil eines großen Tauschgeschäfts unter “befreundeten Diensten”: Deutschlands In- und Auslandsgeheimdienste, also der Verfassungsschutz sowie der Bundesnachrichtendienst, leiten Daten an die Amerikaner weiter und bekommen im Gegenzug dann Informationen von CIA, NSA und Co. Der Verfassungsschutz erklärte auf Anfrage, mit US-Nachrichtendiensten zusammenzuarbeiten. Man halte sich dabei strikt an die gesetzlichen Aufgaben und Befugnisse.
Nach Informationen von SZ, NDR und WDR übermittelte der Inlandsgeheimdienst zuletzt Informationen an die Nachrichtendienste des US-Heeres und der Luftwaffe sowie an die Bundespolizei FBI. Die meisten Daten gingen aber an die CIA und das Joint Issues Staff, womit die CIA-Dependencen im Ausland gemeint sind. Im Falle Deutschlands wären das vor allem die Stützpunkte in der Berliner Botschaft und dem Generalkonsulat in Frankfurt. Dort sitzt auch der Special Collection Service: jene Spezialeinheit von CIA und NSA, die das Handy von Angela Merkel ausgespäht haben soll.
Fokus auf Spione aus China und Russland
Mit den Ausspähungen der Amerikaner beschäftigt sich derzeit ein Untersuchungsausschuss, zudem ermittelt der Generalbundesanwalt. Diese ausländische Spionage in Deutschland zu verhindern, ist eigentlich Aufgabe des Verfassungsschutzes. Der blickt aber fast ausschließlich auf die Spione von Staaten wie China und Russland. Es existiert zwar ein Plan, künftig auch das Treiben der Briten und Amerikaner besser im Auge zu behalten, er wurde vor einigen Monaten auch im Bundeskanzleramt vorgestellt. Bislang ist dem Vernehmen nach aber noch keine Entscheidung gefallen.
Es ist derzeit nicht zu erwarten, dass die Regierung dem Plan zustimmt. Er würde die Verfassungsschützer vor eine schwierige Aufgabe stellen: Sie müssten Dienste beobachten, auf deren Informationen sie angewiesen sind. Allein der Inlandsgeheimdienst bekommt jedes Jahr mehr als 1000 Datensätze von den Amerikanern, beim Bundesnachrichtendienst sind es sogar etwa 100 000 Datensätze. Außerdem nutzt der BND die NSA-Spionagesoftware XKeyscore. Der Verfassungsschutz besitzt eine Testversion des Programms.
11. Juni 2014 18:21 Spionage
Von John Goetz und Frederik Obermaier
Find this story at 11 June 2014
Copyright: Süddeutsche Zeitung Digitale Medien GmbH / Süddeutsche Zeitung GmbH

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Was ohnehin schon jeder spätestens seit dem Bekanntwerden des NSA-Skandals zumindest ahnte, wird nun vom BND offiziell bestätigt: Bad Aibling ist eine Abhörstation.
Ein wenig mehr Transparenz soll es künftig sein beim Bundesnachrichtendienst, allerdings dann auch nicht zu viel. Im oberbayerischen Bad Aibling ist die «Transparenzoffensive» des BND seit Freitag sichtbar und etwa 30 mal 45 Zentimeter groß: ein Behördenschild «Bundesnachrichtendienst» an der Mangfall-Kaserne mit ihren 13 weit sichtbaren Antennen zum Abhören von Telefonaten und E-Mails.
Was ohnehin schon jeder spätestens seit dem Bekanntwerden des NSA-Skandals vor einem Jahr wusste oder zumindest ahnte, wird nun vom BND offiziell bestätigt: Bad Aibling ist eine Abhörstation der deutschen Spione. Auch zu fünf weiteren Lauschposten bekennt sich der BND künftig. Gablingen, Stockdorf und Söcking, alle in Bayern, sowie Rheinhausen in Baden-Württemberg und Schöningen in Niedersachsen bekamen ebenfalls BND-Schilder.
Der BND will sich weniger verschlossen geben
Seit den Enthüllungen des ehemaligen US-Geheimdienstmitarbeiters Edward Snowden hat der BND ein Problem. Denn viele Bürger misstrauen dem Staat, besonders den Gemeindiensten. Der BND will sich deswegen nun weniger verschlossen geben. Die Behördenschilder sind ein kleiner Schritt dabei. In der neuen BND-Zentrale in der Berliner Chausseestraße soll es künftig ein Besucherzentrum geben, und auf seiner Internetseite erklärt der Geheimdienst seine Arbeit.
Doch bei der häufig gestellten Frage, ob auch der US-Geheimdienst National Security Agency (NSA) von Bad Aibling aus operiert, gibt sich BND-Präsident Gerhard Schindler wieder verschlossen. «Dies ist ein Gelände des BND», lautete seine kryptische Antwort darauf. Snowden hatte berichtet, dass in der Kaserne auch NSA-Spezialisten aktiv seien.
Kein ausländischer Dienst habe direkten Zugriff
Der BND hatte die Spionageanlage übernommen, nachdem sie zuvor bis 2004 eine Einrichtung der USA gewesen war. Es sei immer noch zum großen Teil amerikanische Technik, erklärt ein namenloser Dienststellenleiter. Dafür seien die US-Mitarbeiter nötig. Dennoch habe kein ausländischer Dienst direkten Zugriff auf die Anlage und die gewonnenen Daten.
Von Bad Aibling aus wird mit bis zu 18 Meter großen Parabolantennen Kommunikation belauscht, die über Satelliten geführt wird. Dies können Telefonate in Krisengebieten wie Afghanistan sein. Spezialisten werten die in verschiedensten Sprachen geführten Gespräche dann aus. Es kann manchmal Tage dauern, bis geheime Botschaften entschlüsselt sind. Schindler sagt, der BND habe mit solchen Methoden mehr als zehn konkrete Anschläge auf Bundeswehrsoldaten in Afghanistan vereitelt. Deutsche sollen hingegen auch dann nicht ins Visier des Geheimdienstes kommen, wenn sie sich im Ausland aufhalten. «Es werden keine Staatsbürger überwacht», betont Schindler.
Auch im baden-württembergischen Dorf Rheinhausen wussten sie schon seit mehr als vier Jahrzehnten, dass es die Spione im Maisfeld nebenan gibt. Die gut sichtbaren weißen Satellitenschüsseln rund um den unscheinbaren Flachbau in den Rheinauen stehen seit Anfang der 1970er Jahre. Hier, nahe der Grenze zu Frankreich, hat der BND ebenfalls eine Abhörstation.
Der BND will künftig auch auf Tarnbezeichnungen verzichten
«Die Station ist ja nicht zu übersehen», sagt der Bürgermeister der 3500-Einwohner-Gemeinde, Jürgen Louis. Inmitten von Wäldern und Maisfeldern hat sie ihren Sitz. Dass sie etwas mit dem Geheimdienst zu tun hat, kann man sich schon beim ersten Blick denken.
Doch der BND wollte nicht, dass dies bekannt wird. Er gab dem Horchposten den Titel Ionosphäreninstitut und damit einen Fantasienamen. Was dort gemacht wird, und wer die Verantwortung trägt, war auch auf Nachfrage nie zu erfahren. Zäune und Panzerglas hindern Interessierte daran, allzu nahe zu kommen. Selbst als ein örtlicher Bundestagsabgeordneter jüngst Näheres wissen wollte, stieß er auf eisernes Schweigen.
Im Rahmen der Transparenzoffensive will der BND künftig nun auch auf Tarnbezeichnungen verzichten, wie ein Sprecher der Behörde in Berlin am Freitag sagt. Das bedeutet: Rheinhausen ist nun offiziell BND-Standort – der einzige in Baden-Württemberg. Ans Tor kommt ein Schild mit der Aufschrift «Bundesnachrichtendienst».
Doch das war es dann auch schon mit der Offenheit: Was genau und wer von Rheinhausen aus abgehört wird, bleibt – ebenso wie in Bad Aibling – Staatsgeheimnis. Details zur Einrichtung und zur Frage, ob es weitere im Südwesten gibt, werden nicht genannt. Und selbst das neue Schild ist tabu. Da es sich um militärisches Sperrgebiet handele, ist das Betreten ebenso verboten wie das Fotografieren, heißt es in der BND-Zentrale. Schon am Beginn des Weges ins Maisfeld also ist Schluss mit der Transparenz.
06. Juni 2014 16:18 Uhr
Find this story at 6 June 2014
copyright http://www.augsburger-allgemeine.de/

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Im Kleinen macht der Bundesnachrichtendienst nichts anderes als die NSA: Er fischt nach Daten. Angeblich tut er das mit “Harpunen” – und nicht mit “Schleppnetzen” wie die Amerikaner. Ein Berliner Jurist zweifelt daran und klagt gegen die Bundesregierung und ihren Geheimdienstapparat. Heute beginnt das Verfahren.
Wenn der Präsident des Bundesnachrichtendienstes (BND) vom Ausspähen von Mails und Telefonaten redet, wird er zum Fischer. Gerhard Schindler spricht dann von Schleppnetzen und Harpunen. Mit Schleppnetzen, so erklärt er, gingen NSA, GCHQ & Co auf die Jagd nach Informationen. Massenhaft werde gespeichert, gelesen und analysiert.
Seine Behörde hingegen fische mit der Harpune: Aus dem Strom an Mails, Chats und Telefonaten picke der deutsche Auslandsdienst Nachrichten heraus. Ein gezielter Schuss, und schon ist die Sache erledigt – so die Theorie. Die Praxis steht an diesem Mittwoch in Leipzig vor Gericht.
Niko Härting, ein Rechtsanwalt aus Berlin, hat die Bundesregierung vor dem Bundesverwaltungsgericht verklagt, weil er die sogenannte strategische Fernmeldeaufklärung des BND für unverhältnismäßig hält. 2010 habe der BND beispielsweise allein zum Thema Massenvernichtungswaffen 27 Millionen Telefonate, E-Mails und Faxe abgefangen, um zwölf “nachrichtendienstlich relevante” E-Mails zu finden.
Deutsche und ausländische Fische
“Das steht für mich in keiner Relation”, sagt Härting. Und damit nicht genug: Eigentlich darf der BND nur ausländische Mails mitlesen. Die Harpune von BND-Chef Schindler muss also zwischen deutschen und nicht-deutschen Fischen unterscheiden. “Und das halte ich für technisch unmöglich”, sagt Härting. Es könne gut sein, dass der BND verbotenerweise Korrespondenz zwischen ihm als Anwalt und seinem Mandanten mitgelesen habe – und dies noch immer tue.
Erst vergangene Woche hatten drei Verfassungsrechtler im NSA-Untersuchungsausschuss das Treiben des BND als teilweise grundgesetzwidrig kritisiert. Die Geheimdienstler zuckten. Und nun das Verfahren vor dem Bundesverwaltungsgericht. Plötzlich steht ihr Kerngeschäft zur Debatte.
Martin Schlüter
Martin Schlüter
Martin Schlüter
Fotos aus Pullach Still und dunkel steht die BND-Zentrale
Der BND forscht nach eigenen Angaben auch Amerikaner aus
Mehr als die Hälfte der Informationen, die der BND an die Bundesregierung weitergibt, soll nämlich aus dem Ausspähen von Mails und Telefonaten stammen. Von den 6000 Nachrichtendienstlern arbeitet etwa in Viertel in diesem Bereich. Weltweit hat der deutsche Dienst mehrere Glasfaserkabel angezapft.
Wo genau die Geheimdienstler die Daten abgreifen, ist ein Betriebsgeheimnis. So viel allerdings ist bekannt: Vom Netzknoten De-Cix in Frankfurt, über den ein großer Teil der weltweiten Kommunikation abgewickelt wird, führt eine Leitung direkt in die BND-Zentrale. Im Kleinen macht der deutsche Dienst also das Gleiche wie NSA und GCHQ auch: Er zapft Kabel an, zweigt Daten ab. Die Liste der Gebiete, über die der BND Informationen sammeln soll, ist lang, wie aus Unterlagen für den Prozess in Leipzig hervorgeht: 196 Länder stehen darauf, übrigens auch die USA und Großbritannien.
Harpune – einfach, weil der Speicher nicht reichte
Früher, als beim Surfen im Internet noch das Modem fiepte, versuchte es auch der BND mit der Schleppnetz-Methode. Sämtliche Daten, etwa der Leitung zwischen Deutschland und Iran, wurden abgegriffen und gesichtet. Mit steigenden Bandbreiten konnte der deutsche Dienst allerdings nicht mehr mithalten. Die Speicher waren zu klein – und für einen Datenspeicher, wie ihn sich die NSA für mehr als eine Milliarde Dollar in Utah gebaut hat, fehlte das Geld.
Blieb nur die vom BND viel zitierte Harpune. Sie dient als Argument, wenn es darum geht, was eigentlich die Tätigkeit des BND vom Treiben der NSA unterscheide. Die Snowden-Dokumente haben allerdings gezeigt, dass der BND allein in einem Monat 500 Millionen Verbindungsdaten an die NSA weitergegeben hat. Das klingt nach Schleppnetz, nicht nach Harpune. Der BND verweist aber gerne darauf, dass er die Daten im Gegensatz zu den Amerikanern nicht speichere und dann analysiere. Vielmehr würden die Daten “aus dem fließenden Verkehr” gezogen.
BND Zentrale in Pullach, 2013
Ionosphäreninstitut des Bundesnachrichtendienstenstes
BND Standorte in Berlin
Geheime Außenstellen des BND Sie sind mitten unter uns
Nach eigenen Angaben weiß nicht einmal die Bundesregierung, wie viele Gespräche täglich ins Erfassungssystem des BND gelangen. Eine statistische Erfassung finde nicht statt, heißt es lapidar in der Antwort auf eine Bundestagsanfrage der Linken. Das ist eine erstaunliche Aussage.
Denn laut Gesetz darf der BND im Ausland zwar so viel Daten abgreifen, wie er will. Fließen die Daten aber zwischen Deutschland und dem Ausland oder umgekehrt, gibt es eine Obergrenze: maximal 20 Prozent der Übertragungskapazität. Wie aber sollen die Geheimdienstkontrolleure überprüfen, ob sich der BND an die Regel hält, wenn sie nicht wissen, wie viel er sammelt?
Faktisch, so eine Studie der Stiftung “Neue Verantwortung”, sei die strategische Aufklärung des BND damit “einer effektiven parlamentarischen Kontrolle entzogen”. Viele Vorwürfe, die dem US-Geheimdienst NSA gemacht würden, beträfen auch den BND. Der Dienst könne nicht ausschließen, dass bei seiner Auslandsüberwachung auch Deutsche erfasst würden.
Dokumente der Bundesregierung nähren die Zweifel an den BND-Aussagen
“Was deutsch ist, fliegt raus”, beharrte der BND bisher. Deutsche seien vor dem Zugriff des eigenen Dienstes geschützt. Das war eine klare Ansage. Dokumente, die die Bundesregierung auf Fragen der Bundesverwaltungsrichter nach Leipzig geschickt hat, nähren indes Zweifel an der Aussage.
Denn wie will der BND ausschließen, dass in den Millionen Daten keine Mails von Deutschen sind? Ganz einfach, heißt es beim BND: Zunächst würden spezielle Programme prüfen, wer Absender und Empfänger sind und in welcher Sprache sie sich unterhalten, Mails mit der Endung “.de” würden aussortiert. Spezielle Suchbegriffe kämen ins Spiel. Mails, die den Namen von Terrororganisationen enthalten, werden herausgefischt. So weit, so klar.
28. Mai 2014 09:14
Von Frederik Obermaier
Find this story at 28 Mai 2014
Copyright: Süddeutsche Zeitung Digitale Medien GmbH / Süddeutsche Zeitung GmbH

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Die Daten können Experten zufolge Hinweise für gezielte Tötungen liefern: Nach SPIEGEL-Informationen stammt ein beträchtlicher Teil der an die NSA übertragenen Daten aus der Funkzellenauswertung in Afghanistan. Der BND wiegelt ab.
Hamburg – Der Bundesnachrichtendienst (BND) übermittelt nach SPIEGEL-Informationen afghanische Funkzellendaten an den US-Geheimdienst NSA. Spionageprogramme wie XKeyscore erstellen daraus Bewegungsprofile. Sie zeigen mit nur wenigen Minuten Verzögerung an, wo sich Handy-Nutzer aufhalten – und spielten womöglich eine wichtige Rolle bei der gezielten Tötung von Qaida-Kämpfern durch US-Drohnen.
Der BND erklärte, Mobilfunkdaten seien für eine zielgenaue Lokalisierung eines Menschen nicht geeignet. Experten gehen aber davon aus, dass Funkzellendaten Hinweise für gezielte Tötungen liefern können. Auch die “Süddeutsche Zeitung” hatte am Samstag einen Experten zitiert, wonach die Daten des BND zur Ortung nützlich seien.
Der Bürgerrechtler Burkhard Hirsch (FDP) hält den Datentransfer, der offenbar jenseits der parlamentarischen Kontrolle stattfindet, für sehr problematisch. “Wenn der BND in solchem Umfang für einen anderen Geheimdienst tätig wird, dann ist das ein politischer Vorgang, der unter allen Umständen im zuständigen Bundestagsgremium hätte behandelt werden müssen”, sagte Hirsch dem SPIEGEL.
BND-Präsident Gerhard Schindler sagte der “Bild am Sonntag”, die Kooperation mit der NSA diene “auch dem unmittelbaren Schutz unserer in Afghanistan eingesetzten Soldatinnen und Soldaten”. Die durch die Fernmeldeaufklärung gewonnenen Erkenntnisse trügen dazu bei, Anschlagsplanungen von Terroristen rechtzeitig erkennen zu können. Dies gehöre zu den “prioritären Aufgaben” eines Auslandsnachrichtendiensts.
Gegenüber dem SPIEGEL erklärte der BND, er habe seit Januar 2011 “maßgebliche Hilfe” bei der Verhinderung von vier Anschlägen auf deutsche Soldaten in Afghanistan geleistet. Bei weiteren 15 verhinderten Anschlägen habe die Datenüberwachung “zu diesen Erfolgen beigetragen”.
11. August 2013, 14:12 Uhr
Find this story at 11 August 2013
© SPIEGEL ONLINE 2013

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Edward Snowden papers unmask close technical cooperation and loose alliance between British, German, French, Spanish and Swedish spy agencies BND NSA GCHQ DGSE
The German, French, Spanish and Swedish intelligence services have all developed methods of mass surveillance of internet and phone traffic over the past five years in close partnership with Britain’s GCHQ eavesdropping agency.
The bulk monitoring is carried out through direct taps into fibre optic cables and the development of covert relationships with telecommunications companies. A loose but growing eavesdropping alliance has allowed intelligence agencies from one country to cultivate ties with corporations from another to facilitate the trawling of the web, according to GCHQ documents leaked by the former US intelligence contractor Edward Snowden.
The files also make clear that GCHQ played a leading role in advising its European counterparts how to work around national laws intended to restrict the surveillance power of intelligence agencies.
The German, French and Spanish governments have reacted angrily to reports based on National Security Agency (NSA) files leaked by Snowden since June, revealing the interception of communications by tens of millions of their citizens each month. US intelligence officials have insisted the mass monitoring was carried out by the security agencies in the countries involved and shared with the US.
The US director of national intelligence, James Clapper, suggested to Congress on Tuesday that European governments’ professed outrage at the reports was at least partly hypocritical. “Some of this reminds me of the classic movie Casablanca: ‘My God, there’s gambling going on here,’ ” he said.
Sweden, which passed a law in 2008 allowing its intelligence agency to monitor cross-border email and phone communications without a court order, has been relatively muted in its response.
The German government, however, has expressed disbelief and fury at the revelations from the Snowden documents, including the fact that the NSA monitored Angela Merkel’s mobile phone calls.
After the Guardian revealed the existence of GCHQ’s Tempora programme, in which the electronic intelligence agency tapped directly into the transatlantic fibre optic cables to carry out bulk surveillance, the German justice minister, Sabine Leutheusser-Schnarrenberger, said it sounded “like a Hollywood nightmare”, and warned the UK government that free and democratic societies could not flourish when states shielded their actions in “a veil of secrecy”.
‘Huge potential’
However, in a country-by-country survey of its European partners, GCHQ officials expressed admiration for the technical capabilities of German intelligence to do the same thing. The survey in 2008, when Tempora was being tested, said the Federal Intelligence Service (BND), had “huge technological potential and good access to the heart of the internet – they are already seeing some bearers running at 40Gbps and 100Gbps”.
Bearers is the GCHQ term for the fibre optic cables, and gigabits per second (Gbps) measures the speed at which data runs through them. Four years after that report, GCHQ was still only able to monitor 10 Gbps cables, but looked forward to tap new 100 Gbps bearers eventually. Hence the admiration for the BND.
The document also makes clear that British intelligence agencies were helping their German counterparts change or bypass laws that restricted their ability to use their advanced surveillance technology. “We have been assisting the BND (along with SIS [Secret Intelligence Service] and Security Service) in making the case for reform or reinterpretation of the very restrictive interception legislation in Germany,” it says.
The country-by-country survey, which in places reads somewhat like a school report, also hands out high marks to the GCHQ’s French partner, the General Directorate for External Security (DGSE). But in this case it is suggested that the DGSE’s comparative advantage is its relationship with an unnamed telecommunications company, a relationship GCHQ hoped to leverage for its own operations.
“DGSE are a highly motivated, technically competent partner, who have shown great willingness to engage on IP [internet protocol] issues, and to work with GCHQ on a “cooperate and share” basis.”
Noting that the Cheltenham-based electronic intelligence agency had trained DGSE technicians on “multi-disciplinary internet operations”, the document says: “We have made contact with the DGSE’s main industry partner, who has some innovative approaches to some internet challenges, raising the potential for GCHQ to make use of this company in the protocol development arena.”
GCHQ went on to host a major conference with its French partner on joint internet-monitoring initiatives in March 2009 and four months later reported on shared efforts on what had become by then GCHQ’s biggest challenge – continuing to carry out bulk surveillance, despite the spread of commercial online encryption, by breaking that encryption.
“Very friendly crypt meeting with DGSE in July,” British officials reported. The French were “clearly very keen to provide presentations on their work which included cipher detection in high-speed bearers. [GCHQ’s] challenge is to ensure that we have enough UK capability to support a longer term crypt relationship.”
Fresh opportunities
In the case of the Spanish intelligence agency, the National Intelligence Centre (CNI), the key to mass internet surveillance, at least back in 2008, was the Spaniards’ ties to a British telecommunications company (again unnamed. Corporate relations are among the most strictly guarded secrets in the intelligence community). That was giving them “fresh opportunities and uncovering some surprising results.
“GCHQ has not yet engaged with CNI formally on IP exploitation, but the CNI have been making great strides through their relationship with a UK commercial partner. GCHQ and the commercial partner have been able to coordinate their approach. The commercial partner has provided the CNI some equipment whilst keeping us informed, enabling us to invite the CNI across for IP-focused discussions this autumn,” the report said. It concluded that GCHQ “have found a very capable counterpart in CNI, particularly in the field of Covert Internet Ops”.
GCHQ was clearly delighted in 2008 when the Swedish parliament passed a bitterly contested law allowing the country’s National Defence Radio Establishment (FRA) to conduct Tempora-like operations on fibre optic cables. The British agency also claimed some credit for the success.
“FRA have obtained a … probe to use as a test-bed and we expect them to make rapid progress in IP exploitation following the law change,” the country assessment said. “GCHQ has already provided a lot of advice and guidance on these issues and we are standing by to assist the FRA further once they have developed a plan for taking the work forwards.”
The following year, GCHQ held a conference with its Swedish counterpart “for discussions on the implications of the new legislation being rolled out” and hailed as “a success in Sweden” the news that FRA “have finally found a pragmatic solution to enable release of intelligence to SAEPO [the internal Swedish security service.]”
GCHQ also maintains strong relations with the two main Dutch intelligence agencies, the external MIVD and the internal security service, the AIVD.
“Both agencies are small, by UK standards, but are technically competent and highly motivated,” British officials reported. Once again, GCHQ was on hand in 2008 for help in dealing with legal constraints. “The AIVD have just completed a review of how they intend to tackle the challenges posed by the internet – GCHQ has provided input and advice to this report,” the country assessment said.
“The Dutch have some legislative issues that they need to work through before their legal environment would allow them to operate in the way that GCHQ does. We are providing legal advice on how we have tackled some of these issues to Dutch lawyers.”
European allies
In the score-card of European allies, it appears to be the Italians who come off the worse. GCHQ expresses frustration with the internal friction between Italian agencies and the legal limits on their activities.
“GCHQ has had some CT [counter-terrorism] and internet-focused discussions with both the foreign intelligence agency (AISE) and the security service (AISI), but has found the Italian intelligence community to be fractured and unable/unwilling to cooperate with one another,” the report said.
A follow-up bulletin six months later noted that GCHQ was “awaiting a response from AISI on a recent proposal for cooperation – the Italians had seemed keen, but legal obstacles may have been hindering their ability to commit.”
It is clear from the Snowden documents that GCHQ has become Europe’s intelligence hub in the internet age, and not just because of its success in creating a legally permissive environment for its operations. Britain’s location as the European gateway for many transatlantic cables, and its privileged relationship with the NSA has made GCHQ an essential partner for European agencies. The documents show British officials frequently lobbying the NSA on sharing of data with the Europeans and haggling over its security classification so it can be more widely disseminated. In the intelligence world, far more than it managed in diplomacy, Britain has made itself an indispensable bridge between America and Europe’s spies.
Julian Borger
The Guardian, Friday 1 November 2013 17.02 GMT
Find this story at 1 November 2013
© 2014 Guardian News and Media Limited or its affiliated companies. All rights reserved.

Van nieuwsblog.burojansen.nl

A media report on Wednesday alleged that a NATO document proves the German military knew about the NSA’s Prism surveillance program in 2011. But both Berlin and the country’s foreign intelligence agency deny the account, saying there was a NATO program with the same name in Afghanistan.
The German government has so far claimed that it knew nothing of the United States’ Prism spying program, revealed by whistleblower Edward Snowden last month. But parts of a confidential NATO document published by daily Bild on Wednesday show that the German military, the Bundeswehr, may have already been aware of the National Security Agency’s operations in 2011, the paper alleged.
The document, reportedly sent on Sept. 1, 2011 to all regional commands by the joint NATO headquarters in Afghanistan, gives specific instructions for working together on a program called Prism, which the paper said was the same as that run by the NSA. According to Bild, the document was also sent to the regional command in northern Afghanistan, for which Germany was responsible at the time under General Major Markus Kneip.
Should the media report be confirmed, Berlin’s claims of ignorance will prove to have been false. But on Wednesday afternoon, Chancellor Angela Merkel’s spokesman Steffen Seibert denied the Bild story, saying that the document referred to a separate program that had been run by NATO troops, and not the US. The programs were “not identical,” he said.
The BND, Germany’s foreign intelligence agency, also weighed in with a statement, saying that the program had not been confidential and was also not the same as the NSA’s Prism operation. “The program called Prism by the Bild report today is a NATO/ISAF program that is not identical to the NSA’s program,” it said. “The BND had no knowledge of the name, range or scope of the NSA program.”
A Separate Prism Program?
According to the document cited by Bild, as of Sept. 15 that year, regional commands were instructed to apply for monitoring telephone calls and e-mails, according to the document, in which Prism is named at least three times. “Existing COMINT (communications intelligence) nominations submitted outside of PRISM must be resubmitted into PRISM IOT,” it reads.
It also states that access to the Prism program is regulated by the Joint Worldwide Intelligence Communications System (JWICS), which is used by various US intelligence services to transmit classified information.
“Coalition RCs (regional commands) will utilize the US military or civilian personnel assigned to their collection management shop ISRLO (Intelligence, Surveillance and Reconnaissance Liaison Officer),” it goes on. In Bild’s assessment, “military or civilian personnel” stands for US intelligence service staff.
Keeping Track of Terrorists
The purpose of all this was to “submit the telephone numbers and email addresses of terrorists into the surveillance system,” the paper reports.
It also claims to have seen documents indicating that the BND, Germany’s foreign intelligence agency, provided such telephone numbers to NATO, where they were ultimately fed into the surveillance system as well.
The reason for the NATO order was that the NSA’s director had tasked the US military with coordinating surveillance in Afghanistan, Bild reported.
The German Defense Ministry told the paper that it had “no information and knowledge of such an order,” but would be looking into the matter.
In response to the report, Green party parliamentarian and defense spokesman Omid Nouripour told SPIEGEL ONLINE that Defense Minister Thomas de Maizière must clarify the situation. “These circumstances destroy the government’s line of defense” on the NSA scandal, he said. Chancellor Angela Merkel’s center-right coalition can “no longer claim it didn’t know anything about Prism.”
As more details emerge about the scope of the NSA’s worldwide spying program and Germany’s alleged role in the surveillance, the scandal is becoming a central issue in the country’s campaign for the upcoming general election. Germans are particularly sensitive about data protection because of their history of state encroachment on civil liberties, first under the Nazis and then in communist East Germany. And if it turns out that Berlin knowingly tolerated and participated in the NSA activities, many would see it as a betrayal by the government.
07/17/2013 12:29 PM
Find this story at 17 July 2013
© SPIEGEL ONLINE 2013

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Eine Kuppel der ehemaligen Abhörstation der NSA auf dem Teufelsberg in Berlin
Der BND und der US-Geheimdienst NSA arbeiten offenbar bereits 20 Jahre bei der Datenspionage zusammen. Einem Medienbericht zufolge wurden entsprechende Spähprogramme schon früher geteilt. Auch Kanzlerin Merkel könnte ausspioniert worden sein.
Die Zusammenarbeit des Bundesnachrichtendienstes BND und der amerikanischen National Security Agency (NSA) bei der Nutzung von Spähsoftware war offenbar schon in den 1990er-Jahren intensiver als bislang bekannt. In einem Gespräch mit dem Magazin „Stern“ sagte der langjährige NSA-Mitarbeiter William Binney, der BND habe neben „Xkeyscore“ noch ein weiteres NSA-Ausspähprogramm genutzt. Der Entschlüsselungsspezialist arbeitete mehr als 30 Jahre in leitender Funktion bei der NSA und war viele Jahre auch für die technische Zusammenarbeit mit dem BND zuständig.
Laut Binney soll die Zusammenarbeit im Bereich der Spähsoftware bereits Anfang der 1990er-Jahre begonnen haben. 1999 habe der BND von der NSA den Quellcode zum damals entwickelten Spähprogramm „Thin Thread“ erhalten. „Thin Thread“ sollte die Erfassung und Analyse von Verbindungsdaten wie Telefondaten, E-Mails oder Kreditkartenrechnungen weltweit ermöglichen. „Mein Ziel war es, den Datenverkehr der ganzen Welt zu erfassen“, sagte Binney dem „Stern“. Der BND sei „bis heute einer unserer wichtigsten Partner“.
Mindestens 50 Spähprogramm lieferten Daten
Auf der Basis von „Thin Thread“ sei eine Vielzahl von Abhör- und Spähprogrammen entwickelt worden. Eines der wichtigsten davon soll das Dachprogramm „Stellar Wind“ sein, dem nach Angaben von Binney mindestens 50 Spähprogramme Daten zugeliefert haben – auch die durch Edward Snowden bekannt gewordene Software „Prism“ zur direkten Erfassung von Telefon- und Internetdaten bei Telekommunikationsunternehmen.
„Stellar Wind“ sei mindestens bis 2009, möglicherweise auch bis 2011 im Einsatz gewesen. Es werde heute wahrscheinlich unter anderem Namen fortgeführt, so Binney gegenüber dem Magazin.
Nach Schätzungen von Binney speichert die NSA mittlerweile zwischen 40 und 50 Billionen Telefonate und E-Mails aus der ganzen Welt, vor allem Verbindungsdaten, aber auch Inhalte. Das von der NSA zurzeit gebaute Datenzentrum in Bluffdale im US-Bundesstaat Utah könne aufgrund seiner Kapazitäten „mindestens 100 Jahre der globalen Kommunikation speichern“, sagte Binney dem „Stern“. „Dieser Ort sollte uns endgültig in Angst und Schrecken versetzen. Die NSA will alles. Jederzeit.“ Er fügte hinzu: „Diese Macht gefährdet unsere Demokratie.“
Regierungskommunikation im Visier der NSA
Neben William Binney äußerten sich im „Stern“ zwei weitere ehemalige ranghohe NSA-Mitarbeiter, die zu Whistleblowern wurden: J. Kirk Wiebe, der für die Datenanalyse zuständig war, und Thomas Drake, der zur Führungsebene des Geheimdienstes gehörte. Binney trat im Oktober 2001 aus Protest gegen die NSA-Spähprogramme unter der Regierung von George W. Bush von seinem Posten zurück.
Die Ex-Geheimdienstler halten es für möglich, dass selbst Daten von Kanzlerin Angela Merkels Handy auf den Servern der NSA landen. „Prism ist nur die Spitze des Eisbergs“, so Drake gegenüber dem „Stern“. „Ihre Kanzlerin könnte sich einmal für das Programm „Ragtime“ interessieren. Es dient unter anderem der Abschöpfung von Regierungskommunikation durch die NSA“. Auch Binney hält das Ausspionieren von Merkels Verbindungsdaten für nicht ausgeschlossen. „Ich würde sogar sagen, dass es durchaus möglich ist“, sagte er dem Magazin.
Mittwoch, 24.07.2013, 16:59
Find this story at 24 July 2013
© FOCUS Online 1996-2013

Van nieuwsblog.burojansen.nl

BERLIN — When Edward J. Snowden disclosed the extent of the United States data mining operations in Germany, monitoring as many as 60 million of the country’s telephone and Internet connections in one day and bugging its embassy, politicians here, like others in Europe, were by turns appalled and indignant. But like the French before them, this week they found themselves backpedaling.
In an interview released this week Mr. Snowden said that Germany’s intelligence services are “in bed” with the National Security Agency, “the same as with most other Western countries.” The assertion has added to fresh scrutiny in the European news media of Berlin and other European governments that may have benefited from the enormous American snooping program known as Prism, or conducted wide-ranging surveillance operations of their own.
The outrage of European leaders notwithstanding, intelligence experts and historians say the most recent disclosures reflect the complicated nature of the relationship between the intelligence services of the United States and its allies, which have long quietly swapped information on each others’ citizens.
“The other services don’t ask us where our information is from and we don’t ask them,” Mr. Snowden said in the interview, conducted by the documentary filmmaker Laura Poitras and Jacob Appelbaum, a computer security researcher, and published this week in the German magazine Der Spiegel. “This way they can protect their political leaders from backlash, if it should become public how massively the private spheres of people around the globe are being violated.”
Britain, which has the closest intelligence relationship with the United States of any European country, has been implicated in several of the data operations described by Mr. Snowden, including claims that Britain’s agencies had access to the Prism computer network, which monitors data from a range of American Internet companies. Such sharing would have allowed British intelligence agencies to sidestep British legal restrictions on electronic snooping. Prime Minister David Cameron has insisted that its intelligence services operate within the law.
Another allegation, reported by The Guardian newspaper, is that the Government Communications Headquarters, the British surveillance center, tapped fiber-optic cables carrying international telephone and Internet traffic, then shared the information with the N.S.A. This program, known as Tempora, involved attaching intercept probes to trans-Atlantic cables when they land on British shores from North America, the report said.
President François Hollande of France was among the first European leaders to express outrage at the revelations of American spying, and especially at accusations that the Americans had spied on French diplomatic posts in Washington and New York.
There is no evidence to date that French intelligence services were granted access to information from the N.S.A., Le Monde reported last week, however, that France’s external intelligence agency maintains a broad telecommunications data collection system of its own, amassing metadata on most, if not all, telephone calls, e-mails and Internet activity coming in and out of France.
Mr. Hollande and other officials have been notably less vocal regarding the claims advanced by Le Monde, which authorities in France have neither confirmed nor denied.
Given their bad experiences with domestic spying, first under the Nazis and then the former the East German secret police, Germans are touchy when it comes to issues of personal privacy and protection of their personal data. Guarantees ensuring the privacy of mail and all forms of long-distance communications are enshrined in Article 10 of their Constitution.
When the extent of the American spying in Germany came to light the chancellor’s spokesman, Steffen Seibert, decried such behavior as “unacceptable,” insisting that, “We are no longer in the cold war.”
But experts say ties between the intelligence services remain rooted in agreements stemming from that era, when West Germany depended on the United States to protect it from the former Soviet Union and its allies in the East.
“Of course the German government is very deeply entwined with the American intelligence services,” said Josef Foschepoth, a German historian from Freiburg University. Mr. Foschepoth spent several years combing through Germany’s federal archives, including formerly classified documents from the 1950s and 1960s, in an effort to uncover the roots of the trans-Atlantic cooperation.
In 1965, Germany’s foreign intelligence service, known by the initials BND, was created. Three years later, the West Germans signed a cooperation agreement effectively binding the Germans to an intensive exchange of information that continues up to the present day, despite changes to the agreements.
The attacks on Sept. 11, 2001, in the United States saw a fresh commitment by the Germans to cooperate with the Americans in the global war against terror. Using technology developed by the Americans and used by the N.S.A., the BND monitors networks from the Middle East, filtering the information before sending it to Washington, said Erich Schmidt-Eenboom, an expert on secret services who runs the Research Institute for Peace Politics in Bavaria.
In exchange, Washington shares intelligence with Germany that authorities here say has been essential to preventing terror attacks similar to those in Madrid or London. It is a matter of pride among German authorities that they have been able to swoop in and detain suspects, preventing several plots from being carried out.
By focusing the current public debate in Germany on the issue of personal data, experts say Chancellor Angela Merkel is able to steer clear of the stickier questions about Germany’s own surveillance programs and a long history of intelligence sharing with the United States, which still makes many Germans deeply uncomfortable, more than two decades after the end of the cold war.
“Every postwar German government, at some point, has been confronted with this problem,” Mr. Foschepoth said of the surveillance scandal. “The way that the chancellor is handling it shows that she knows very well, she is very well informed and she wants the issue to fade away.”
Reporting contributed by Stephen Castle from London, Scott Sayare from Paris and Eric Schmitt from Washington.
July 9, 2013
By MELISSA EDDY
Find this story at 9 July 2013
© 2013 The New York Times Company

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Der deutsche Geheimdienst wusste mehr über die Umtriebe der NSA in Deutschland als bisher bekannt. “Die stecken unter einer Decke”, sagt Edward Snowden in einem Interview im SPIEGEL. Auch gegen die Briten erhebt der Whistleblower Vorwürfe.
Seit Wochen hält Edward Snowden die Geheimdienstwelt mit immer neuen Enthüllungen in Atem. Ob die amerikanische NSA oder die GCHQ aus Großbritannien, Systeme wie Prism oder Tempora: Der Whistleblower lässt wohldosiert Skandalöses über die internationalen Schnüffeldienste durchsickern. In einem Interview, das der SPIEGEL in seiner neuen Ausgabe veröffentlicht, beschreibt Snowden die Nähe zwischen US- und deutschem Geheimdienst – und die Datensammelwut der britischen Spione.
In Deutschland hatten die Berichte über die umfangreichen Spionage-Tätigkeiten der USA für Überraschung und Entsetzen gesorgt – auch unter Politkern. Die Version von der vollkommenen Unwissenheit der Deutschen will Snowden so nicht gelten lassen. Im Gegenteil: Die NSA-Leute steckten “unter einer Decke mit den Deutschen”, erklärte der Whistleblower dem amerikanischen Chiffrier-Experten Jacob Appelbaum und der Dokumentarfilmerin Laura Poitras mit Hilfe verschlüsselter E-Mails, kurz bevor er weltweit bekannt wurde.
Snowden beschreibt die Zusammenarbeit der Geheimdienste detailliert. In der NSA gebe es für solche Kooperationen mit anderen Ländern eine eigene Abteilung, das sogenannte Foreign Affairs Directorate. Dabei enthüllt er ein bemerkenswertes Detail zum Schutz von Entscheidungsträgern: Die Zusammenarbeit werde so organisiert, dass Behörden anderer Länder “ihr politisches Führungspersonal vor dem ‘Backlash’ schützen” können, falls herauskommen sollte, wie “massiv die Privatsphäre von Menschen missachtet wird”, sagt der US-Amerikaner.
Nach SPIEGEL-Recherchen ist die Zusammenarbeit zwischen der NSA und dem Bundesnachrichtendienst (BND) offenbar tatsächlich deutlich intensiver als bislang bekannt. So lieferte die NSA die Analyse-Tools für den Lauschangriff des BND auf ausländische Datenströme, die durch Deutschland führen. Im Fokus des BND steht unter anderem die Nahost-Strecke, über die Datenpakete etwa aus Krisenregionen verlaufen.
BND-Chef Gerhard Schindler hat den Mitgliedern des Parlamentarischen Kontrollgremiums die Zusammenarbeit mit der NSA bestätigt. (Mehr zum Thema finden Sie hier)
Doch nicht nur die Umtriebe des BND stehen im Fokus des Gesprächs mit Snowden. Auch über den britischen Geheimdienst Government Communications Headquarters (GCHQ) gibt der 30-Jährige weitere neue Details preis. So läuft in Großbritannien ein Versuch der Komplettdatenspeicherung. Das Tempora-System der Briten sei “der erste ‘ich speichere alles’-Ansatz (‘full take’) in der Geheimdienstwelt”, sagt Snowden.
Daten bleiben drei Tage im Pufferspeicher
Der Umfang dieses “Full Take”-Systems ist gewaltig. Im Rahmen von Tempora werden dem Whistleblower und dem “Guardian” zufolge Verbindungsdaten bis zu 30 Tage, aber auch alle Inhalte bis zu drei Tage lang gespeichert, in einem sogenannten Pufferspeicher. “Dieser Zwischenspeicher macht nachträgliche Überwachung möglich, ihm entgeht kein einziges Bit”.
Auf Rückfrage, ob man dieser Totalerfassung aller Internetkommunikation entgehen könne, antwortet er: “Na ja, wenn man die Wahl hat, sollte man niemals Informationen durch britische Leitungen oder über britische Server schicken.”
Entgehen könne man dem Zugriff durch die GCHQ nur, wenn man keine Informationen über britische Leitungen oder britische Server schicke, so Snowden. Deutsche Internet-Experten halten dies in der Praxis allerdings für kaum durchführbar.
Metadaten liefern Orientierung im Datenmeer
Der Versuch der Komplettdatenspeicherung ist bemerkenswert, war doch bisher im Zusammenhang mit den Abhörskandalen meist von Metadaten die Rede. Auch Snowden betont in der aktuellen Ausgabe des SPIEGEL noch einmal wie wichtig die Metadaten – etwa Telefonnummern, IP-Adressen und Verbindungszeiten – eigentlich sind. Und wie sie genutzt werden. Die Metadaten seien meist “wertvoller als der Inhalt der Kommunikation”, sagt Snowden.
Wer die Metadaten hat, weiß, wer wann mit wem kommuniziert hat. Auf dieser Basis lässt sich dann entscheiden, welche Datensätze, welche Kommunikationsinhalte man sich genauer ansehen möchte. “Die Metadaten sagen einem, was man vom breiten Datenstrom tatsächlich haben will”, so Snowden im SPIEGEL.
So wird nach und nach klar, wie die Überwachungsprogramme von NSA und GCHQ, Prism, Tempora und Boundless Informant zusammenwirken:
Die Metadaten-Abfrage gibt Analysten Hinweise, für welche Kommunikationen und Inhalte sie sich vielleicht interessieren könnten, dann, sagt Snowden sinngemäß, lässt sich per Knopfdruck festlegen, dass von einer Person oder einer Gruppe alle verfügbaren Inhalte im Volltext mitgeschnitten oder anderweitig erfasst werden. Zum Zielobjekt könne man aber auch “aufgrund des eigenen Facebook-Profils oder der eigenen E-Mails” werden.
07. Juli 2013, 19:31 Uhr
Find this story at 7 July 2013
© SPIEGEL ONLINE 2013

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Germany, Hacking, Politics, Snowden, Terrorism, USA
US fugitive Edward Snowden has accused Germany and the US of partnering in spy intelligence operations, revealing that cooperation between the countries is closer than German indignation would indicate, Der Spiegel magazine reported.
“They are in bed with the Germans, just like with most other Western states,” the German magazine quotes Snowden as saying, adding that the NSA’s has a Foreign Affairs Directorate which is responsible for cooperation with other countries.
Partnerships are orchestrated in ways that allow other countries to “insulate their political leaders from the backlash,” according to Snowden, providing a buffer between politicians and the illegal methods of snooping. He accused the collaboration of grievously “violating global privacy.”
“Other agencies don’t ask us where we got the information from and we don’t ask them. That way they can protect their top politicians from the backlash in case it emerges how massively people’s privacy is abused worldwide,” he said.
Snowden gave the interview to a cipher expert and a documentary filmmaker with the help of encrypted emails shortly before he rose to global fame, Der Spiegel reported.
The publication recollected that the US Army is simultaneously in the process of building a base in Wiesbaden, southwest Germany, claiming it will be used as an intelligence center by the NSA.
The four-story bug-proof spying center is made from imported American materials and costs $119 million. Its construction will allow for the closure of over 40 existing sites across in Heidelberg, Mannheim and Darmstadt, US Army Garrison Wiesbaden spokeswoman Anemone Rueger told Stars and Stripes.
The Der Spiegel report also indicates that the German Federal Intelligence Service, the Bundesnachrichtendienst (BND) and NSA work very closely together.
It was revealed at the end of June that the US combs through half a billion of German phone calls, emails and text messages on a monthly basis.
A kite flies near antennas of Former National Security Agency (NSA) listening station at the Teufelsberg hill (German for Devil’s Mountain) in Berlin, June 30, 2013 (Reuters / Pawel Kopczynski)A kite flies near antennas of Former National Security Agency (NSA) listening station at the Teufelsberg hill (German for Devil’s Mountain) in Berlin, June 30, 2013 (Reuters / Pawel Kopczynski)
An earlier report by Der Spiegel, also based on revelations by Snowden, revealed that the NSA bugged EU diplomatic offices and gained access to EU internal computer networks.
Chancellor Merkel’s spokesman, Steffen Seibert said that this would constitute intolerable behavior if proven.
“If it is confirmed that diplomatic representations of the European Union and individual European countries have been spied upon, we will clearly say that bugging friends is unacceptable,” said Chancellor Angela Merkel’s spokesman, Steffen Seibert.
“We are no longer in the Cold War,” he said.
Merkel remained quiet regarding the Snowden PRISM leaks when Obama visited Berlin, diplomatically stating that, “the topic of commensurability is important.”
Germans are particularly sensitive about eavesdropping because of the hangover from the intrusive surveillance state which characterized the communist German Democratic Republic (GDR) and Nazi era totalitarianism.
The Der Spiegel report claims that the NSA provides the BND with analysis tools to monitor data passing through German territory. Opposition parties insisted when revelations were made about the extent of espionage that somebody in Merkel’s office, where the German intelligence agencies are coordinated, must have known what was going on.
BND head Gerhard Schindler confirmed the existence of the two country’s intelligence partnerships during a meeting with members of the German parliament’s control committee specifically for overseeing intelligence issues, according to Der Spiegel.
The BND is legally allowed to look through 20 percent of transnational communications, in addition to monitoring internet search terms and telecommunications, Deutsche Welle wrote on June 30, while the US can essentially capitalize on Germany’s data collection packets. The cooperation includes the passing of data over areas deemed crisis regions.
A supporter of German left-wing party Die Linke holds a placard in support of former US spy agency, NSA, contractor Edward Snowden in the village of Loewenberg, some 60 km (37 miles) north of Berlin, July 4, 2013 (Reuters / Thomas Peter)A supporter of German left-wing party Die Linke holds a placard in support of former US spy agency, NSA, contractor Edward Snowden in the village of Loewenberg, some 60 km (37 miles) north of Berlin, July 4, 2013 (Reuters / Thomas Peter)
The BND lacks the capacity to fully use its legally allowed monitoring. Der Spiegel reported that the agency is currently only monitoring only about 5 percent of data traffic, but is planning to expand its server, capacity and staffing in order to be more effective.
The Federal Office for the Protection of the Constitution, which overlooks domestic counter-espionage, is currently investigating whether the NSA has access to German Internet traffic. A preliminary analysis was inconclusive.
“So far, we have no information that Internet nodes in Germany have been spied on by the NSA,” said Hans-Georg Maassen, the president of the Office for the Protection of the Constitution.
NSA whistleblower Edward Snowden fled the US in May a few weeks before his first leaks were published by the Guardian. He is believed to have been holed up in Moscow airport since June 23 and initially made asylum requests to 20 countries, including Germany, followed by a further six.
Snowden was refused asylum in Germany on the grounds that asylum requests must be made on German soil.
A spokesman of the Interior Minister said, “the German right of residence principally entails the possibility of acceptance from abroad, if this seems necessary for international legal or urgent humanitarian reasons, or for the ensuring of political interests of the federal republic of Germany. This needs to be examined thoroughly in the case of Mr. Snowden.”
Published time: July 07, 2013 19:36 Get short URL
Find this story 7 July 2013
© Autonomous Nonprofit Organization “TV-Novosti”, 2005–2014.

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Er wordt alom voor gewaarschuwd: je sociale leven kan redelijk eenvoudig in kaart worden gebracht zodra je actief een Facebook-pagina onderhoudt. Buro J&J brengt het resultaat visueel in kaart.
Metadata zijn sporen die je na laat gedurende je communicatie via internet en telefoon. Dit zijn vooral individuele sporen, sporen over jezelf en het directe contact dat je onderhoudt met mensen. Natuurlijk kan naar aanleiding van die sporen een beeld geschetst worden van je sociale leefwereld, maar daarvoor moet je iemands data wel eerst voor langere tijd opslaan.
Individuele data is harde data over waar, hoe laat en met wie je hebt gesproken waarmee je als verdachte, getuige of onbekende kunt worden gelabeld door opsporingsdiensten. Je bent in de buurt geweest, je hebt met iemand gebeld of gewhatsappt, je reageert niet op een sms-bombardement, alles in het kader van de opsporing.
Metadataverzameling
Voor directe vervolging zijn die data van belang, voor inlichtingendiensten minder. Zij zullen ongetwijfeld veel data verzamelen (‘At a meeting with his British counterparts in 2008, Keith Alexander, then head of the National Security Agency, reportedly asked, “Why can’t we collect all the signals, all the time?”’, the Washington Post 13 mei 2014), maar dat ligt in de aard van inlichtingendiensten. Die data heeft ook pas inlichtingenwaarde op het moment dat je iemands digitale stappen langer volgt. Voor het voorkomen van aanslagen zijn die data meestal zinloos. Zij geven misschien wel patronen aan, maar hebben geen voorspellende waarde voor mogelijke acties.
Op 20 december 2013 opent NBC news met: ‘NSA program stopped no terror attacks, says White House panel member’ The Guardian (14-01-14) onderstreept deze claim met de stelling dat volgens de Senate judiciary committee het verzamelen van bulk telefoondata een beperkte rol heeft gespeeld in het voorkomen van terrorisme.
The Guardian baseert haar stelling op een onderzoek door de New America Foundation die tot de conclusie kwam dat de NSA geen enkele aanslag heeft weten te voorkomen. De aanslag op de marathon van Boston van 15 april 2013 onderschrijven die conclusie. Meerdere diensten (FBI, CIA en NSA) hielden de verdachten in de gaten, maar zij konden hun aanslagen toch uitvoeren.
Nederland laat hetzelfde beeld zien. De inlichtingendiensten hebben de moord op Fortuyn en Van Gogh niet weten te voorkomen. Van de Hofstadgroep, waar Mohammed Bouyeri toe behoorde, was reeds bekend dat de meeste leden benaderd waren door de AIVD. Tevens was bekend dat zij bijeen kwamen in het huis van Bouyeri en dat het adresboek van hem door de Amsterdamse politie was gekopieerd voor de inlichtingendienst. De dienst heeft aangegeven dat zij webfora kunnen hacken, daarnaast heeft de dienst naar alle waarschijnlijkheid telefoontaps en internettaps op de Hofstadgroep leden geplaatst. Theo van Gogh is ondanks die dataverzameling vermoord (zie Onder Druk, Buro Jansen & Janssen).
Open boek
Voor inlichtingendiensten is het voorkomen van aanslag echter niet het belangrijkste. Zij willen de ‘subversieven’, de ‘tegencultuur’ in kaart brengen. Specifieke informatie kan dan belangrijk zijn om op een groep in te kunnen zoomen, maar die data (metadata) is slechts deels interessant.
Je kunt bijvoorbeeld vastleggen dat Margriet en Barbara (de twee vrouwen in dit verhaal) veel met elkaar communiceren, bijvoorbeeld elke dag om 16.00 uur gedurende twee minuten. Margriet bevindt zich ten oosten van het centrum van Amsterdam, Barbara ten westen. Een locatie is er ook voor beide vrouwen. Laurence (de man in dit verhaal) communiceert slechts zelden met beide vrouwen, met Barbara op bepaalde momenten. Groepsgesprekken hebben de drie nooit.
Eigenlijk ben je nu al het zicht op de ‘bigger picture’ kwijt, omdat je direct inzoomt op het individu. Je verliest zo het helikopterperspectief, je staat niet meer boven de persoon, maar eigenlijk direct naast hem. Voor opsporingsdiensten is dit van belang voor het traceren van verdachten van misdrijven, je legt iemands leven in retrospectief vast. Voor inlichtingendiensten is deze data eigenlijk zinloos, je bent altijd te laat, zoals de moord op Van Gogh laat zien.
Dat tegenwoordig iedereen een spoor van data trekt, is sinds de onthullingen van Edward Snowden op de achtergrond geraakt. De overheid heeft een grote verzamelwoede en dat is de ‘schuldige’ in de discussie. Dit is al vele jaren bekend, maar veel mensen leken en lijken zich daar niets van aan te trekken. De discussie over de massa aan data die mensen zelf op het internet storten door eigen communicatie, is op de achtergrond geraakt.
Communicatie over mijn aanwezigheid in de Albert Heijn gebeurt zowel verhuld (metadata) als open (twitter, instagram). Het lijkt erbij te horen dat bij een actie, bijvoorbeeld het omtrekken van stellingkasten in de AH tegen de macht van de supermarkten, je niet alleen je metadata meesleept (zonder bellen al je locatie prijsgeven), maar ook nog eens met diezelfde telefoon twittert (hashtag #valAHaan) en fotografeert.
Dat de overheid die data verzamelt is dan eigenlijk bijzaak geworden. Veel mensen delen hun gehele leven elke seconde van de dag, niet alleen via metadata ook door ‘echte’ data. Het op straat gooien van persoonlijke data is ook zichtbaar bij Facebook. Wij hebben drie mensen (Margriet, Barbara en Laurence) die buitenparlementair politiek actief zijn, gevraagd of wij hun Facebook-data mochten analyseren. Die analyse hebben we vervolgens in een grafisch beeld omgezet.
Wie is wie
Stel, je bent vagelijk bevriend met Margriet. Je hebt nooit haar vrienden ontmoet en wordt uitgenodigd voor haar dertigste verjaardag. Margriet geeft een knalfuif en al haar familie, vrienden en bekenden komen langs. Zelfs incidentele vrienden van uitgaansgelegenheden zijn van de partij.
Zodra je van de grote zaal waar de party plaatsvindt een foto zou maken, krijg je grofweg een schets van de Facebook-pagina van Margriet. Haar familie zoekt elkaar op, mensen van de ngo waar zij actief voor is doen hetzelfde, krakers delen de laatste nieuwtjes uit, de deelnemers aan haar dansgroepen begroeten elkaar, en anderen hokken in groepjes. Door de gehele ruimte zwerven enkele eenlingen die niet echt mensen kennen.
In de loop van de avond vormt de dansvloer het middelpunt van het feest, ook daar is sprake van groepsvorming. Het eerste moment van de avond, dat bekenden elkaar opzoeken, zie je terug in de afbeelding op de Facebook-pagina van Margriet. Nu niet alleen op haar dertigste verjaardagsdag, maar dagelijks.
In het algemeen valt op dat de meeste mensen met hun volledige naam (voor- en achternaam) zich op Facebook presenteren. Ook ngo´s, actiegroepen, bands, kraakpanden en alternatieve uitgaansgelegenheden vermelden een volledig profiel op sociale media. Daardoor wordt vrij snel duidelijk waar iemand sympathie voor heeft, waar hij of zij uitgaat, welke kraakpanden de persoon kent en welke acties door iemand worden ondersteund.
Opvallend is dat al die acties en ngo’s ook bij elkaar horen. Er zitten geen vreemde zaken bij, zoals bijvoorbeeld bedrijven als Coca Cola, Monsanto of Shell. De drie activisten tonen hun politieke opvatting door middel van hun Facebook-pagina duidelijk. Natuurlijk zijn Margriet, Barbara en Laurence bekenden van Jansen & Janssen, maar zelfs bij onbekende activisten zal het eenvoudig zijn om de politieke kleur, vrienden, familie, werk en je sociale netwerk op te tekenen.
Een kraaksymbool op Facebook bijvoorbeeld is iets totaal anders dan een kraaksymbool op een T-shirt dat je vandaag draagt. Dat T-shirt draag je waarschijnlijk anoniem, zonder naambordje of rug-burgerservicenummer. Via je Facebook-pagina is dat T-shirt gekoppeld aan je naam, je sociale netwerk, je leefwereld. Dat is niet anoniem, het gaat zelfs verder dan je persoonlijke identificatie.
Niet perfect
Natuurlijk is het beeld niet perfect en moet er rekening worden gehouden met allerlei ongerijmdheden, maar de grafische representatie van de drie mensen schept een beeld van hun leven. Bij het zien van het beeld viel het Margriet op dat haar “sociale netwerk heel goed zichtbaar is”. Dat het beeld niet perfect is viel haar ook op: “Grappig dat er ook een muziekband en een persoon tussen zitten die inmiddels amper nog actief zijn.” Het beeld is niet perfect en daarom worden hier enkele kanttekeningen bij de interpretaties geplaatst.
Veel communiceren, veel ‘liken’ of veel ‘likes’ krijgen op Facebook betekent niet alles. In de beelden hebben de verschillende personen en groepen een andere kleuren. Donker rood is een teken van grote activiteit, maar in deze analyse wordt daar niet dieper op ingegaan. Veel activiteit valt bij een oppervlakkige analyse niet goed te definiëren. Wel maakt het beeld duidelijk dat met verfijnde oplossingen de mate van activiteit en welke activiteit nader kan worden ingekleurd. Automatisch moet bij de analyse van de beelden voorzichtig worden omgesprongen met conclusies over leiderschap en hiërarchie.
Ook zegt de communicatie op Facebook niet alles. Mensen die op internet zeer actief zijn, zijn misschien in werkelijkheid erg verlegen. Mensen met een grote mond en die stoer doen op internet, vervullen niet per se een belangrijke rol binnen een groep en/of sociaal netwerk. Tevens is niet iedereen aanwezig op Facebook. Er zijn nog steeds mensen die geen Facebook-pagina hebben, die zijn dus niet zichtbaar in het netwerk. Zelfs met deze kanttekeningen moet Laurence ook toegeven dat zijn leven redelijk goed in beeld wordt gebracht.
Facebook-beeld van Barbara
Pijl 1 oude vriendengroep en contacten via derden, geen sterke banden
Pijl 2 collega’s en ngo’s gerelateerd aan het werk van Barbara
Pijl 3 sterke relatie met Barbara, springt eruit in het netwerk, is haar vriend Evert
Pijl 4 collega’s en uitgaansgelegenheden gerelateerd aan Evert vriend van Barbara
Pijl 5 oude vriendengroep en contacten via familie zwerm, geen sterke banden
Tussen pijl 1 en 5 Familie zwerm
Tussen pijl 2 en 4 individuen, kraakpanden en alternatieve uitgaansgelegenheden.
Familie zwerm
Het Facebook beeld van Margriet bestaat uit een grote zwerm (pijl 1 van haar beeld), een klein wolkje onder (pijl 3), twee wolken bij elkaar (pijl 4) en enkele losse individuen bovenaan. Het beeld van Barbara laat links een kleine wolk zien met een plukje daaronder (pijl 1 en 5) en rechts een grote zwerm in een boog van boven naar beneden (pijl 2, 3 en 4). Laurence laat een grote wolk in het midden zien (pijl 2 en 4) en twee plukjes boven (pijl 1) en beneden (pijl 3).
Bij alle drie de beelden springen de plukjes familie er uit. Margriet heeft een klein wolkje familie (pijl 3) die ver onder haar ‘eigen’ wolk hangt. Barbara heeft een grote wolk links van de centrale zwerm. Dat is haar familie en waarschijnlijk oude vrienden in het land waar zij vandaan komt. Laurence heeft een klein wolkje onder de hoofdwolk, waar zijn familie en enkele oude vrienden zich hebben verenigd.
Alle drie de activisten hebben ‘afstand’ tot hun familie. Bij Barbara heeft het met fysieke afstand te maken, bij Laurence en Margriet kan het iets zeggen over de mate van gehechtheid. Bij Barbara is nog opvallen dat naast de ‘familie’ zwerm (tussen pijl 1 en pijl 5) er nog twee kleine wolkjes (pijl 1 en 5) verder van de centrale wolk afstaat. De verklaring van deze wolk: een groep vrienden of bekenden in het land waar Barbara vandaan komt. Pijl 1 laat een klein netwerk zien dat verbonden is met enkele wolken bij de centrale zwerm. Het is niet direct verbonden met de centrale persoon (pijl 3) in de grote wolk. Waarschijnlijk is dit een groep uit het verleden waar om verschillende redenen minder relaties mee onderhouden zijn.
Hoe zijn die specifieke familie-zwermen te onderscheiden van elkaar? Eigenlijk vrij simpel. De activisten staan op Facebook met hun achternaam. In de ‘familie’ wolken komt die naam veel voor. Natuurlijk is het een aanname, maar bij navraag blijkt Margriet aan te geven dat “rechtsonder de familie zit”. Ook Laurence zegt dat pijl 3 een “opvallend los netwerkje is. Dit is een netwerk van oude vrienden en familie. Ik heb daar weinig contact mee en dat lijkt zelfs uit het Facebook-beeld te halen”, geeft Laurence aan. In ieder geval is de familie zwerm niet opgenomen in de centrale wolk van alle drie de activisten.
Facebook-beeld van Laurence
Pijl 1: wolkje vrienden of collega’s die betrokken zijn bij een ngo’s
Pijl 2: activisten zwerm rond kraakpand in Amsterdam (groepen, individuen, kraakpanden etc.)
Pijl 3: Familie zwerm en wat oude vrienden
Pijl 4: activisten zwerm rond groep in Den Haag (groepen, individuen, kraakpanden etc.)
Activisten zwerm
De activisten zwerm bestaat bij alle drie uit een verzameling groepen, kraakpanden, alternatieve uitgaansgelegenheden en personen. Bij Margriet bestaat die wolk (pijl 1) uit verschillende delen. Links boven bevindt zich een groep mensen, muziekbands en groepen rond enkele uitgaansgelegenheden en kraakpanden zoals de OCCii aan de Amstelveenseweg in Amsterdam West en het kraakpand de Valreep in Amsterdam Oost.
Links onder in de centrale wolk komt het woord anarchisme regelmatig terug, zoals Anarchistische Groep Friesland en Anarchistisch Kollektief Utrecht. Deze groepen en mensen ‘hangen’ rond bij Doorbraak, een linkse basisorganisatie. Rechts onder bevinden zich individuen in de zwerm die actief zijn voor verschillende ngo’s. Gezien het werk van Margriet is het logisch dat zij verbinding met deze groep mensen heeft. Slechts enkele groepen komen er in voor, het zijn vooral personen.
Tot slot rechtsboven is een groep mensen en enkele bands gegroepeerd die tussen de alternatieve uitgaansgelegenheden en kraakpand (links boven) en de twee wolken rechts van de activisten zwerm staan. Rechtsboven vormt een soort brug naar twee dansgroepen die rechts van de centrale wolk staan.
De activistenzwerm van Laurence (pijl 2 en 4) is even scherp in te delen in aparte delen. Rechtsonder een specifiek groepje krakers/activisten die dezelfde hobby’s erop nahouden. Rechtsboven een groep mensen en organisaties georganiseerd rond het Autonoom Centrum Den Haag (pijl 4). Linksonder is weer het kraakpand de Valreep in Amsterdam Oost present, net als bij Margriet. Het is opvallend hoe de Valreep (pijl 2) bij Laurence als een soort spin vele connecties maakt met mensen en groepen.
Hier omheen hangen wat activisten en krakers uit Amsterdam. De centrale as in de activistische zwerm van Laurence wordt gevormd tussen de Valreep in Amsterdam en het Autonoom Centrum in Den Haag. Linksboven zijn een paar personen aanwezig die de link vormen tussen de Amsterdamse kraakscene en het wolkje dat links boven de activistenzwerm van Laurence zweeft. Dit kleine wolkje dat los is geweekt van de centrale wolk zijn mensen die betrokken zijn bij een ngo.
De as ‘de Valreep – Autonoom Centrum’ in de activistenzwerm van Laurence is niet direct zichtbaar bij Margriet. Daar spelen eerder enkele individuen een centrale rol in de ‘grote wolk’. Margriet: “in de grote wolk (pijl 1) springen er een aantal erg uit die blijkbaar zeer actief zijn op Facebook zoals Albert en Astrid.” Deze twee mensen waren vroeger actief (jaren ’90 en begin ‘0), maar spelen nu geen belangrijke rol meer binnen de activisten scene. Niet alleen groepen kunnen dus een verbindende factor spelen, maar ook individuen zoals de zwermen rond Albert en Astrid laten zien. Zij houden de wolk van Margriet bij elkaar.
Bij Barbara is iets vergelijkbaars aan de hand. De onderkant van de grote wolk (pijl 2, 3 en 4) wordt bij elkaar gehouden door één persoon (pijl 3). Dat is iemand waarmee Barbara veel connecties heeft, haar vriend Evert. Zelfs zonder kennis over de relatie tussen Barbara en Evert valt in ieder geval zijn zeer actieve positie binnen haar netwerk op. Het is duidelijk dat Evert heel dicht bij Barbara staat. Dit kan ook worden geconcludeerd uit het feit dat Evert veel contacten heeft met de familie zwerm (tussen pijl 1 en 5).
Rechts van Evert wordt het laagste deel van de wolk (pijl 4) ingenomen door collega´s en groepen rond de uitgaansgelegenheid waar hij werkt. In het midden zijn vooral de alternatieve uitgaansgelegenheden en kraakpanden vertegenwoordigd (rond pijl 3). Halverwege de top is er een lichte breuk zichtbaar in de wolk. De top lijkt daardoor een beetje los te staan van het deel er onder (pijl 2).
Die top wordt ingenomen door collega´s van de werkplek van Barbara, een ngo die enkele contacten onderhoudt met de activistische scene. Vanuit die top zijn er enkele individuen die tegen de grote wolk aanhangen in twee kleine plukken verdeeld en die ook contact onderhouden met de ‘overkant’, de familie en oude vrienden zwerm. Dat zijn mensen die connecties hebben met het land waar Barbara vandaan komt, iets dat is op te maken uit de namen van de verschillende mensen.
Facebook-beeld van Margriet
Pijl 1: activisten zwerm met groepen, individuen, kraakpanden en alternatieve uitgaansgelegenheden.
Pijl 2: Losse individuen, merendeel oud klasgenoten van de middelbare school
Pijl 3: Familie zwerm
Pijl 4: Vertier wolk: een grote (waar de pijl naar wijst) en kleine dansgroep (links van de grote wolk)
Vertier wolk
Bij Margriet is het opvallend dat zij twee aparte wolken ter rechterzijde van de activisten zwerm heeft (pijl 4 en iets naast pijl 4). Centraal in die twee wolken staan de namen van een dansgroep. De individuen daaromheen zullen naar alle waarschijnlijkheid leden zijn of sympathisanten, zoals bij de activisten zwerm. Barbara en Laurence geven niet zo heel duidelijk hun hobby’s prijs, maar het kan ook betekenen dat zij activiteiten doen met mensen die geen gebruik maken van Facebook of niet zichtbaar zijn in een duidelijk clubverband.
In principe is er natuurlijk sprake van diverse opties ten aanzien van het wel of niet zichtbaar zijn van groepen. Toch is dat niet helemaal waar, want de clusters rond werk, connecties rond een ngo, rond een kraakpand of een uitgaansgelegenheid, zijn wél heel duidelijk. Een logischer verklaring is dat de activiteit meer is ingebed in de bestaande structuur, waardoor er geen losse groep is. Dit is zo als een activiteit niet in een officieel club- of groepsverband, zoals de twee dansgroepen van Barbara, plaatsvindt. Bij Margriet lijkt dit te kloppen, ook ten aanzien van haar oude klasgenoten uit het verleden. “Het groepje helemaal bovenin zijn oud-klasgenoten van mijn middelbare school met enkele geïsoleerde contacten”, analyseert Margriet haar eigen Facebook-beeld.
Barbara laat eigenlijk twee wolken zien. Een familie- en vriendenzwerm met daarnaast twee aparte wolken oud-vrienden of bekenden waar nu minder contact mee wordt onderhouden. Deze wolk staat los van haar leven in Nederland, maar is vergelijkbaar met de danswolken van Margriet, gescheiden werelden met enkele connecties. Bij de wolk met het werk van Barbara boven en het werk van Evert beneden wordt het centrum ingenomen door uitgaan, persoonlijke contacten en wat activisme en kraakpanden. Een duidelijke aparte groep sport, cultuur of natuur heeft Barbara niet binnen haar netwerk. Barbara en Margriet zijn wel weer in dat centrum aan elkaar gekoppeld. Margriet en Barbara komen terug in het netwerk van Laurence.
Sociaal netwerk vastleggen
Na het zien van zijn Facebook-beeld vraagt Laurence zich af hoeveel hij gaat veranderen aan zijn gedrag op Facebook. “Het geeft een duidelijk inzicht in mijn sociale leven”, constateert hij. Hij merkt daarbij op dat een analyse van de gegevens van Facebook duidelijk maakt waar de zwakke schakels in zijn leven zich bevinden. “Dat is best scarry, vreemd om dat op deze manier te ontdekken”, voegt hij eraan toe.
Ook Margriet is verbaasd over hoe scherp haar sociale leven door Facebook in kaart wordt gebracht. “Als je weet in welke thema´s die zwermen of wolken geïnteresseerd zijn, heb je een schat aan informatie. Door een combinatie te maken van individuen en groepen wordt dat snel duidelijk. Je weet echter niet alleen welke thema’s centraal staan, ook is zichtbaar hoe bepaalde informatie kan worden verspreid binnen die specifieke netwerken. Je weet namelijk wie actief is, een centrale rol speelt, veel connecties heeft, ga zo maar door. En dan hoeft het niet alleen om commerciële boodschappen te gaan”, laat zij weten.
Facebook legt iemands sociale leven vast, maar doet dat echter niet alleen. Mensen leveren het internetbedrijf hun persoonlijke data. Die informatie is misschien onschuldig als je naar de elementen kijkt, maar wie de data in context plaatst kan een foto maken van de bezoekers van de dertigste verjaardag van Margriet. Die foto weerspiegelt haar sociale leven, niet alleen op die dag. Het plaatst mensen in groepen, kleurt politieke ideeën in en geeft inzicht in verhoudingen.
Wie van alle groepen en personen van de Facebook-pagina van Margriet (hetzelfde geldt voor Barbara en Laurence) een grafisch beeld maakt, kan een nog specifiekere sociale geschiedenis van haar optekenen. Jeugd, school, universiteit, arbeidsverleden, vrije tijd, activisme en politieke voorkeuren kunnen deels worden ingevuld. Misschien niet perfect, maar Facebook bezit zoveel data dat die perfectie in de loop der jaren naar alle waarschijnlijkheid zal toenemen.
Vraag is natuurlijk of je je hele sociale leven op straat wilt leggen, of dat je daar zelf controle over wilt hebben en/of houden. Dat is een persoonlijke keuze die niets met privacydiscussies te maken heeft. ‘Wat deel je met een bedrijf en daarbij indirect met de wereld?’, is de primaire vraag die je jezelf moet stellen.
Maikel van Leeuwen
Facebook beelden, beelden van je Facebook pagina of een social graph
De bijgevoegde beelden zijn een visualisatie van de Facebook-pagina’s van Margriet, Barbara en Laurence. De verbindingen in het netwerk, de lijnen tussen de rondjes worden ook wel ‘edges’ genoemd. In het Nederlands vertaald zou dit randen of richels betekenen. Eigenlijk zegt dit al iets over de voorzichtigheid die in acht genomen moet worden bij interpretaties. Randen en richels zijn geen diepe verbindingen. Een verbinding kan een ‘like’ zijn of een opmerking.
Een node, een rondje in de beelden, is een persoon en/of organisatie binnen het netwerk. Nodes en edges vormen tezamen een social graph, een Facebook beeld. De grote van een node bepaald de ‘populariteit’ in het netwerk. Met allerlei berekeningen kan bepaald worden hoe populair een node is. De populariteit wordt bepaald door het aantal likes, maar ook door de mate van activiteit door het versturen van berichten of het krijgen van berichten.
Find this story at 30 June 2014

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Je kan Facebook vergelijken met de people’s secret service. Want hoe je het wendt of keert, uiteindelijk zijn het de internetgebruikers die vrijwillig hun persoonlijke leven prijsgeven aan het commerciële bedrijfsleven en de overheid.
In het voorafgaande artikel ‘Met de billen bloot op Facebook’, over Facebook profiling, gaat het vooral over netwerken waarin mensen zich bevinden. Profiling bestaat echter niet alleen uit netwerkanalyse, maar ook uit identificatie-analyse. Wie de profielen van Margriet, Barbara en Laurens bekijkt, krijgt niet alleen de beschikking over veel informatie met betrekking tot familie, vrienden, kennissen, heden en verleden, maar ook voorkeuren.
Facebook fungeert als een soort inlichtingendienst. Het verzamelt informatie die mensen zelf aanleveren. Het lijkt anders dan het persoonsdossier van de inlichtingendienst die bestaat uit krantenartikelen, mediaoptredens, twitterberichten, Facebook postings, vergadernotulen, observatieverslagen en telefoon-/internettaps.
Verzamelwoede
Wie echter inzoomt op de Facebook-data constateert dat het commerciële internetbedrijf dezelfde data beheert die inlichtingendiensten proberen te verzamelen. Informatie die betrekking heeft op persoonlijke voorkeuren, relaties, contacten en netwerken. Het verschil met inlichtingendiensten is dat Facebook niets hoeft te doen voor die dataverzameling. Zij stelt een gratis dienst ter beschikking. Gratis betekent in dit geval natuurlijk niet voor niets. Daarbij gaat het bij Facebook allang niet meer om de advertenties die je moet tolereren.
Het Facebook-beeld van de drie aan ons visualisatie-/analyseproject deelnemende activisten geeft een aantal zaken weer, waar inlichtingendiensten ook constant naar op zoeken zijn. Wie zijn je vrienden (op Facebook), bij welke actiegroepen en politieke partijen ben je aangesloten en voor welke demonstraties en acties heb je sympathie. Likes spelen daarbij natuurlijk een rol, maar het gaat ook om de interactie en de berichten die gekoppeld zijn aan die politieke voorkeuren.
Met de subscribe knop kan Facebook waarde koppelen aan verschillende persoonlijke relaties die je hebt. De relaties en voorkeuren leggen je sociale leven bloot. Naar welke muziek luister je graag, welke boeken lees je en hoe (e-book of papier), favoriete tv-series, de sport die je beoefent, de games die je speelt als je je even verveelt.
Dit is geen persoonlijke informatie die Facebook aan mensen ontfutselt. Het is geen inlichtingendienst die je bibliotheekgegevens opvraagt om te weten welk boek je hebt geleend. Mensen leveren Facebook al hun data aan, vrijwillig zonder dwang. Hooguit kun je spreken van groepsdruk, druk van het argument ‘iedereen gebruikt het’.
De kennis van het bedrijf over je sociale leven strekt zich uit van je voornaam, achternaam, geboortedatum en leeftijd tot aan je afkomst, je gezicht (scan), zeg maar je GBA (Gemeentelijke Basis Administratie) gegevens. Maar Facebook beschikt ook over gegevens betreffende je basisschool, middelbare school en hoger onderwijs (DUO Dienst Uitvoering Onderwijs gegevens), tot aan je seksuele oriëntatie (GGD gegevens in verband met inentingen en tests op HIV en andere seksueel overdraagbare ziekten), je huidige en voormalig werkgevers (UWV en DWI gegevens), partner en ex-partners (GBA gegevens), creditcard gegevens (banken/ en creditcard bedrijven), fysieke locatie (telefoonmaatschappijen en internetproviders). Gegevens die overheidsdiensten bij allerlei instanties moeten opvragen.
Duistere achterkant
Mensen delen veel en Facebook vraagt ook regelmatig om je profiel volledig in te vullen. Inlichtingendiensten kloppen bij al die instanties aan, of proberen direct en constant toegang tot deze data te verkrijgen. Aan de achterkant weet je eigenlijk niet wat Facebook met die data doet. Advertenties koppelen aan je profiel is de meest opvallende, maar die achterkant blijft duister.
Met de onthullingen van Edward Snowden over datastofzuiger de National Security Agency (NSA), is duidelijk geworden dat multinationals zoals Facebook, maar ook Google, Microsoft en Apple hun achterdeur voor de inlichtingendienst(en) open zetten. Het Amerikaanse blad Mother Jones kopte in december 2013: ‘Where Does Facebook Stop and the NSA Begin?’
Toch is deze weergave niet helemaal correct. Het lijkt eerder op de omgekeerde wereld. ‘Waar stoppen de inlichtingendiensten en gaat het bedrijf Facebook verder?’ Dit zit niet in de interacties tussen je vrienden op Facebook of met groepen; Facebook wil veel meer van je weten en of je nu ingelogd bent of niet, het bedrijf zorgt ervoor dat ze op de hoogte is van wat er in je leven gebeurt.
Eind oktober 2013 vertelde analist Ken Rudin van Facebook dat het bedrijf testen uitvoert om cursorbewegingen van individuele burgers op Facebook vast te leggen en te analyseren. Het gaat hierbij om het vastleggen van bewegingen met de muis naar locaties op het scherm om vervolgens daaruit af te kunnen leiden wat de interesse is van de afzonderlijke gebruikers.
De analist beweerde dat dit van doen heeft met het plaatsen van advertenties, maar uiteindelijk heeft het te maken met het profileren van de gebruikers. Zo kan Facebook namelijk ook zien of de persoon tijdens het gebruik van het sociale medium naar zijn telefoon of computerscherm kijkt, hoe lang, wanneer en wat. Allemaal nog wel gerelateerd aan de website van het bedrijf, maar met aanvullende functies als de sport applicatie pedometer kan Facebook vastleggen hoe lang, waar en wanneer je hebt hardgelopen of gewandeld.
Het duurt niet lang meer voordat het bedrijf je algehele conditie heeft doorgrond als aanvullende applicaties over bloeddruk en hartslag beschikbaar worden gesteld. Zo ontwikkelt Google een slimme contactlens voor diabetes patiënten en investeert zij in bedrijven die zicht bezig houden met diabetes. Allemaal gratis natuurlijk. Of is het niet gratis?
Rijkdom aan informatie
Facebook wil graag toegang tot de microfoon van je computer, headset of telefoon en dringt daarmee door tot in je huiskamer waar je, misschien zonder Facebook, naar muziek luistert die de private inlichtingendienst dan kan horen en toevoegen aan het profiel van jou. Hoe iemand zich voelt komt zo binnen bereik van het bedrijf. Want zelfs als je een andere naam, adres, geboortedatum en andere zaken opgeeft, volgt het bedrijf je. Het legt het apparaat vast waarmee je op Facebook bent ingelogd, met bijbehorend ip-adres, maar ook je locatie, tijdzone, datum en tijdstip.
Ook al vermijdt je te liken, het private bedrijf volgt je stappen langs de ‘events’ en ‘checkins’, de websites die je bezoekt zodra je geobserveerd wordt door Facebook. Zo kan het bedrijf kennis nemen van jouw favoriete café’s, restaurants, gerechten en recepten. Het inlichtingenbedrijf legt vast welke mensen je regelmatig bezoekt, op welke locaties je fotografeert en filmt, met wie je chat en welke groepen je in de gaten houdt.
Foto’s en films die worden toegevoegd aan Facebook bevatten een rijke verzameling aan extra gegevens, zoals met welk apparaat ze zijn gemaakt, sluitertijd en diafragma, locatie, auteur, tijd etc. En van de chats en berichten bewaart Facebook ook de uitgewiste stukken tekst. Je wilt een vriend schrijven dat hij een ‘eikel’ is, maar wist dat vervolgens uit omdat je je vriendschap ermee niet op het spel wilt zetten. Je stuurt deze vriend een berichtje dat je geen tijd hebt dit weekend. Facebook weet zo meer over jouw relatie met die vriend, dan die vriend zelf.
Bij dit alles moet worden aangetekend dat je ingelogd moet zijn op ‘jouw’ Facebook-pagina en dat je bepaalde applicaties hebt geïnstalleerd en aan hebt staan, zoals GPS voor je plaatsbepaling en de pedometer voor je hardloop tracking. Met de gezichtsherkenning kunnen mensen die onzichtbaar willen zijn door Facebook uit de duisternis worden getrokken. Niet door het bedrijf zelf, maar door haar medewerkers, de gebruikers van Facebook. Wie gaat er echter zo bewust mee om? En vooral: wie staat er bij stil dat jouw identiteit altijd gekoppeld is aan die van anderen?
In die zin is Facebook de ultieme inlichtingendienst. Het bedrijf is de people’s secret service, wat zoveel inhoudt dat de individuele gebruikers het werk als medewerkers van de geheime dienst vervullen voor henzelf en voor anderen. De Stasi zou haar vingers erbij aflikken, vandaar dat inlichtingendiensten als de NSA graag toegang hebben tot de achterkant van Facebook, het bedrijf zal de vergaarde informatie ook zonder blikken of blozen vrijgeven.
Steun overheid van belang
Het vrijgeven van vergaarde persoonlijke informatie aan inlichtingendiensten heeft met verschillende aspecten te maken. Ten eerste zijn grote internationaal opererende bedrijven afhankelijker van hun ‘nationale regering’ dan ze zelf zullen toegeven. Zo onderhoudt Shell innige relaties met zowel de Nederlandse als de Britse regering om haar operaties in het buitenland veilig te stellen. Als er ergens iets misgaat wordt zowel het diplomatieke als het militaire apparaat van het ‘thuisland’ gemobiliseerd.
Amerikaanse bedrijven als Facebook en Google zullen dat ook doen. Als Gmail (Google) wordt gehackt zal het bedrijf de Amerikaanse overheid over haar schouder laten meekijken, maar diezelfde overheid zal langs diplomatieke, en zo nodig langs militaire (in dit geval waarschijnlijk cyber-militaire) weg, het bedrijf ondersteunen. Dat is natuurlijk niet vreemd, Google is een groot bedrijf en van belang voor de Amerikaanse economie en hegemonie.
Hetzelfde geldt voor Facebook waarvan diverse accounts begin 2013 werden gehackt. De Amerikaanse overheid zal vaak worden gevraagd om ‘officieel’ te reageren om in veel gevallen de Chinezen terecht te wijzen. Die steun van de Amerikaanse overheid is echter ook niet gratis. Zij zal druk op de bedrijven uitoefenen om de achterdeur voor inlichtingendiensten als de NSA, maar ook de FBI, open te houden. Je kunt bijna spreken van public private partnership waarbij multinationals vaak niet voor de overheidsdiensten hoeven te betalen.
Daarnaast proberen overheden een zo fijnmazig netwerk te creëren van diplomatieke posten en ambassades om hun land in het buitenland te promoten. Die posten hebben ook een andere functie. De onthullingen van Snowden hebben onderstreept dat de Amerikanen en bevriende naties als Canada, Australië, Groot-Brittannië en Nieuw Zeeland die diplomatieke posten gebruiken om in de gehele wereld de mogelijkheid te hebben om af te luisteren.
Werknemers van internationale bedrijven die wereldwijd opereren, zullen regelmatig gevraagd worden bij te dragen aan de inlichtingenoperatie van die overheid. Zij zitten vaak op andere plaatsen dan de diplomaten die vaak onder een vergrootglas in het buitenland opereren. Landen proberen dus hun zicht op het buitenland, de concurrenten en de vijanden zo scherp mogelijk te krijgen. Hoe meer diplomatieke posten en meewerkende bedrijven hoe scherper het beeld. Facebook probeert eigenlijk hetzelfde te doen met de data die zij van haar gebruikers verzamelt en analyseert. Hoe meer data, hoe scherper de analyses en hoe meer zicht op de verbanden en de interacties, hoe helderder het beeld.
In de loop der jaren heeft Facebook het aantal pixels (punten) van de foto van de profielen vergroot. Uiteindelijk werkt zij aan een haarscherp beeld van het profiel van haar gebruikers. Facebook realiseert dit zelf ook. Op 12 november 2013 diende het bedrijf een patent aanvraag in, de ‘178th patent application for a consumer profiling technique the company calls inferring household income for users of a social networking system’ (Facebook Future Plans for Data Collection Beyond All Imagination, 4 december 2013).
Deze aanvraag omschrijft de hoeveelheid en diversiteit van de data. Facebook heeft sinds oktober 2013 1,189,000,000 actieve gebruikers in de gehele wereld. Die data gebruikt het bedrijf nu al voor sociaal wetenschappelijk onderzoek door het Data Science Team van het bedrijf. Dit team doet niet alleen onderzoek naar de data, maar gebruikt de gebruikers ook als onderzoeksmateriaal, zoals het onderzoek van Eytan Bakshy die de toegang tot materiaal van 250 miljoen gebruikers manipuleerde. De gebruikers als proefpersonen in de ideale wereld van Facebook.
Gewoon een bedrijf
Uiteindelijk is Facebook natuurlijk geen gratis dienst. In eerste instantie zal het vooral proberen geld te verdienen door de verkoop van gebruikersprofielen ten bate van gerichte advertenties. De volgende stap heeft het bedrijf al gezet door de voorwaarden die ze stelt voor het aanmaken van een Facebook-pagina. Foto’s en films zijn in principe niet meer je eigendom. Het bedrijf kan die foto’s rechtenvrij gebruiken. Dit geldt natuurlijk ook voor Instagram. Andere bedrijven als Twitter (Twitpic’s) doen hetzelfde.
Wat geldt voor foto’s en films geldt natuurlijk ook voor teksten en andere content die je aan je pagina toevoegt. Voor deze zeer positieve voorwaarden is het bedrijf natuurlijk ook afhankelijk van de Amerikaanse overheid. Mocht wetgeving plotseling veranderen en gebruikers geld van Facebook eisen, zou dat voor het bedrijf een ramp zijn.
Afgaande op de totale omvang van de gebruikers, bijna evenveel als China inwoners heeft, en data die het bedrijf heeft verzameld en beheert, zou je bijna vergeten dat het gewoon een bedrijf is met 6.818 werknemers, een raad van bestuur en aandeelhouders die uiteindelijk graag hun inleg en winst terug willen zien.
De raad van bestuur geeft inzicht op welke plek Facebook in de markt staat. De verschillende leden zijn uit allerlei windstreken gerekruteerd. Natuurlijk Google Inc., Microsoft Corp. en haar dochter Skype, eBay Inc. en andere technologiebedrijven, maar ook entertainment bedrijven als Netflix en Walt Disney Co. Alsmede enkele banken, zoals Morgan Stanley & Co. LLC en Credit Suisse, maar ook The World Bank Group.
Contacten met de politiek zijn ook van belang, dat vindt plaats via oud-leden van de White House Chief of Staff of de US Department of The Treasury. En tot slot natuurlijk de ouderwetse consumentenmarkt zoals General Motors Corp. en Starbucks. Met een klein aantal leden van de raad van bestuur dekt Facebook haar contacten in verleden en heden af. Uiteindelijk is en blijft het gewoon een bedrijf, misschien wel een private inlichtingendienst, maar zonder winst zullen op een gegeven moment de aandeelhouders weglopen en valt het om.
Alternatieven?
Wat er met de vergaarde persoonlijke data gebeurt zodra het bedrijf failliet gaat, is onduidelijk. De overname van Whatsapp door Facebook liet zien dat gebruikers zich plots beducht waren voor hun persoonlijke informatie en op zoek gingen naar ‘alternatieven’.
Aan de bestaande alternatieven kleven eigenlijk dezelfde bezwaren als aan Facebook. Google Hangouts maakt onderdeel uit van een andere multinational, net als Imessenger. Bij Telegram werd geroepen dat het een Russische app is, maar waarom dat slechter is dan een Amerikaanse Whatsapp, los van de technische mankementen, blijft onduidelijk.
Uiteindelijk gaat het niet meer om een discussie over privacy, burgerrechten en/of bigdata. Facebook verzamelt namelijk niet zelf de data, zij verkrijgt het van haar gebruikers/agenten en die staan de persoonsgebonden informatie geheel vrijwillig af. Los van groepsdruk is er geen sprake van drang en dwang.
De Facebook inlichtingendienst stelt indirect solidariteit en de minderheid centraal. Hoe solidair zijn wij met mensen die misschien wel op de foto willen maar niet getagd wllen worden. Die wel iets schrijven maar niet geliked willen worden. Die wel op de foto willen maar zich niet op Facebook geplaatst willen zien. Het debat rond Facebook gaat ook over pluriformiteit versus uniformiteit. Over allemaal hetzelfde, Facebook, of iedereen iets anders.
Facebook registreert in meer of mindere mate het volgende van jou:
Je cursor bewegingen, geo-locatie, meta-data van foto’s en films (type, sluitertijd, geo-locatie indien gps aanstaat, auteur), biometrische gegevens (scan van het gezicht, matched zeer goed), chat gegevens en tekst die je zelfs niet verstuurd hebt, likes, vrienden, politieke kleur, seksuele oriëntatie, school, afkomst, ip-adressen van ingelogd zijn, wanneer je op je scherm van de smart device kijkt, welke smart devices waarmee je op Facebook bent, wanneer je achter de computer zit, hoelang je achter de computer zit, leeftijd, voormalige werkgevers en huidige, partner, familie, vrienden, ex-vriendinnen, muziek, boeken, films, series, games, sport, interacties tussen alle vrienden groepen, welke websites je bezoekt als je ingelogd bent, welke content je bekijkt op Facebook zelf, andere biometrische gegevens (zoals stappen, algehele conditie met sport applicaties).
Find this story at 30 June 2014

Van nieuwsblog.burojansen.nl

Poll: Facebook’s secret mood experiment: have you lost trust in the social network?
It already knows whether you are single or dating, the first school you went to and whether you like or loathe Justin Bieber. But now Facebook, the world’s biggest social networking site, is facing a storm of protest after it revealed it had discovered how to make users feel happier or sadder with a few computer key strokes.
It has published details of a vast experiment in which it manipulated information posted on 689,000 users’ home pages and found it could make people feel more positive or negative through a process of “emotional contagion”.
In a study with academics from Cornell and the University of California, Facebook filtered users’ news feeds – the flow of comments, videos, pictures and web links posted by other people in their social network. One test reduced users’ exposure to their friends’ “positive emotional content”, resulting in fewer positive posts of their own. Another test reduced exposure to “negative emotional content” and the opposite happened.
The study concluded: “Emotions expressed by friends, via online social networks, influence our own moods, constituting, to our knowledge, the first experimental evidence for massive-scale emotional contagion via social networks.”
Lawyers, internet activists and politicians said this weekend that the mass experiment in emotional manipulation was “scandalous”, “spooky” and “disturbing”.
On Sunday evening, a senior British MP called for a parliamentary investigation into how Facebook and other social networks manipulated emotional and psychological responses of users by editing information supplied to them.
Jim Sheridan, a member of the Commons media select committee, said the experiment was intrusive. “This is extraordinarily powerful stuff and if there is not already legislation on this, then there should be to protect people,” he said. “They are manipulating material from people’s personal lives and I am worried about the ability of Facebook and others to manipulate people’s thoughts in politics or other areas. If people are being thought-controlled in this kind of way there needs to be protection and they at least need to know about it.”
A Facebook spokeswoman said the research, published this month in the journal of the Proceedings of the National Academy of Sciences in the US, was carried out “to improve our services and to make the content people see on Facebook as relevant and engaging as possible”.
She said: “A big part of this is understanding how people respond to different types of content, whether it’s positive or negative in tone, news from friends, or information from pages they follow.”
But other commentators voiced fears that the process could be used for political purposes in the runup to elections or to encourage people to stay on the site by feeding them happy thoughts and so boosting advertising revenues.
In a series of Twitter posts, Clay Johnson, the co-founder of Blue State Digital, the firm that built and managed Barack Obama’s online campaign for the presidency in 2008, said: “The Facebook ‘transmission of anger’ experiment is terrifying.”
He asked: “Could the CIA incite revolution in Sudan by pressuring Facebook to promote discontent? Should that be legal? Could Mark Zuckerberg swing an election by promoting Upworthy [a website aggregating viral content] posts two weeks beforehand? Should that be legal?”
It was claimed that Facebook may have breached ethical and legal guidelines by not informing its users they were being manipulated in the experiment, which was carried out in 2012.
The study said altering the news feeds was “consistent with Facebook’s data use policy, to which all users agree prior to creating an account on Facebook, constituting informed consent for this research”.
But Susan Fiske, the Princeton academic who edited the study, said she was concerned. “People are supposed to be told they are going to be participants in research and then agree to it and have the option not to agree to it without penalty.”
James Grimmelmann, professor of law at Maryland University, said Facebook had failed to gain “informed consent” as defined by the US federal policy for the protection of human subjects, which demands explanation of the purposes of the research and the expected duration of the subject’s participation, a description of any reasonably foreseeable risks and a statement that participation is voluntary. “This study is a scandal because it brought Facebook’s troubling practices into a realm – academia – where we still have standards of treating people with dignity and serving the common good,” he said on his blog.
It is not new for internet firms to use algorithms to select content to show to users and Jacob Silverman, author of Terms of Service: Social Media, Surveillance, and the Price of Constant Connection, told Wire magazine on Sunday the internet was already “a vast collection of market research studies; we’re the subjects”.
“What’s disturbing about how Facebook went about this, though, is that they essentially manipulated the sentiments of hundreds of thousands of users without asking permission,” he said. “Facebook cares most about two things: engagement and advertising. If Facebook, say, decides that filtering out negative posts helps keep people happy and clicking, there’s little reason to think that they won’t do just that. As long as the platform remains such an important gatekeeper – and their algorithms utterly opaque – we should be wary about the amount of power and trust we delegate to it.”
Robert Blackie, director of digital at Ogilvy One marketing agency, said the way internet companies filtered information they showed users was fundamental to their business models, which made them reluctant to be open about it.
“To guarantee continued public acceptance they will have to discuss this more openly in the future,” he said. “There will have to be either independent reviewers of what they do or government regulation. If they don’t get the value exchange right then people will be reluctant to use their services, which is potentially a big business problem.”
Robert Booth
The Guardian, Monday 30 June 2014
Find this story at 30 June 2014
© 2014 Guardian News and Media Limited or its affiliated companies. All rights reserved.