Van Dam wijst erop dat zijn dienst een “strak afgebakende rol” heeft, waarvan de bevoegdheden “tot achter de komma” geregeld zijn. Op eigen initiatief zal de dienst daarom geen onderzoek instellen. “We mogen niet eens naslag doen op internet.” Dan zou de dienst zich immers al ‘actief’ opstellen richting de politiek. “De partijvoorzitter is zelf verantwoordelijk voor de screening.”
NRC weblog 12 november 2010
Met onthullingen over het criminele verleden van het PVV Tweedekamerlid Eric Lucassen en de fraude door zijn collega James Sharp duikt in alle media de vraag op waarom potentiele leden van de Tweede Kamer niet gescreend worden door de AIVD.
Er wordt natuurlijk wel degelijk ‘gescreend’ door de AIVD. In de aanloop naar de verkiezingen schreef de dienst aan Geert Wilders dat PVV kandidaat Gidi Markuszower een risico zou hebben gevormd voor de integriteit van Nederland en betrokken zou zijn geweest bij een organisatie die informatie heeft overgedragen aan een buitenlandse mogendheid.
Ook andere partijen zijn door de AIVD in het verleden op de hoogte gesteld van malversaties van leden met een bestuurlijke functie. In Amsterdam zond de AIVD een ambtsbericht over de VVD’er Henk Rieske, fractievoorzitter van een stadsdeelraad. In een ambtsbericht aan de VVD schreef de AIVD dat Rieske actief en bewust betrokken was bij het helen van illegaal gegenereerde gelden.
In 1997 zocht het PvdA-bestuur zelf contact met de AIVD met de vraag om het net gekozen Beverwijkse gemeenteraadslid Faiz Yerlibucak te screenen. Hij werd door enkele leden beschuldigd van lidmaatschap van de extreemrechtse Gijze Wolven. Het AIVD onderzoek pleitte hem juist vrij.
De partijen kunnen bij ernstige twijfel aankloppen bij de AIVD en als de AIVD zelf iets tegenkomt over mogelijk malafide kandidaten dan worden de partijen ook geinformeerd. Deze manier van screenen wordt nog steeds toegepast.
In tegenstelling tot wat AIVD woordvoerder Sander van Dam tegen NRC Handelsblad zegt mag de AIVD zich dus best wel ‘actief’ opstellen richting de politiek.
Belangrijkste wettelijke taak is immers het verrichten van onderzoek met betrekking tot organisaties en personen die door de doelen die zij nastreven, dan wel door hun activiteiten aanleiding geven tot het ernstige vermoeden dat zij een gevaar vormen voor het voortbestaan van de democratische rechtsorde, dan wel voor de veiligheid of voor andere gewichtige belangen van de staat.
Misschien wel fijn dus dat de AIVD voorkomt dat figuren als Markuszower geen kans krijgen in de politieke arena. Maar laat de dienst zich inderdaad beperken tot die ernstige figuren. In het open politieke debat gecombineerd met grondig journalistiek werk wordt de waarheid over kleinere vissen toch wel achterhaald.