Reizigers die in het openbaar vervoer geen geldig kaartje hebben en zich niet kunnen legitimeren, zullen op een dubbele straf moeten rekenen: voor het zwartrijden en voor het niet kunnen tonen van een identiteitsbewijs.

Minister Hirsch Ballin (justitie) maakte dat gisteravond bekend na de ministerraad over het “wetsvoorstel identificatieplicht’, dat voor advies aan de Raad van State wordt gestuurd.

De identificatie kan gebeuren aan de hand van een paspoort, een rijbewijs als de nationaliteit niet van belang is, of met een nieuw te ontwikkelen identiteitskaart: de ID-kaart. Die kaart zal ook als Europese reiskaart geldig zijn.

Geen ID-kaart: mee met politie

Hirsch Ballin zei dat met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, die zelf een servicekaart ontwikkelt, zal worden overlegd of die gemeentelijke kaart en de ID-kaart kunnen worden gecombineerd.

Wie geen officieel ID-bewijs kan tonen, zal als anonieme verdachte naar het politiebureau kunnen worden meegenomen voor een nader onderzoek naar de identiteit. Iemand die de kaart in bepaalde situaties niet bij zich heeft, maar hem wel snel in zijn bezit kan krijgen omdat de kaart thuis of in een bureau op zijn werk ligt, kan dan alsnog voldoen aan de verplichting om het identiteitsbewijs te tonen.

Hirsch Ballin erkende dat de identificatieplicht “in de buurt van een draagplicht’ komt. De minister: “We moeten naar een situatie waarin het gewoon is dat iedereen een identiteitsbewijs bij zich heeft.’

De identiteit zal ook aangetoond moeten kunnen worden bij financiele instellingen, zoals banken (bij het openen van een effectendepot, de huur van safeloketten en de aanschaf van niet op naam gestelde spaarbewijzen), bij de belastingdienst bij het aanvragen van een sofinummer, bij de sociale diensten en bij de notaris voor het laten opmaken van akten.

D66 heeft met instemming gereageerd op het voorstel voor een identificatieplicht. De PvdA-fractie ging in de loop van gisteravond twijfelen aan de aanvankelijke instemming met het wetsvoorstel, nadat kennis was genomen van de interpretatie die minister Hirsch Ballin van justitie aan bepaalde onderdelen van het voorstel had gegeven na afloop van het kabinetsberaad.

M. Rabbae, directeur van het Nederlands Centrum Buitenlanders, is teleurgesteld dat de identificatieplicht in meer situaties gaat gelden dan alleen om zwart werken, zwart rijden, zwart-geldtransacties en voetbalvandalisme tegen te gaan. Hij noemde de uitbreiding tot onder meer de loketten van de sociale dienst en het vreemdelingentoezicht riskant.

A. Kruyt, directeur van het Landelijk Bureau Racismebestrijding, vreest dat de maatregelen in de praktijk neerkomen op een verkapte algemene identificatieplicht. Hij is bang dat daardoor de spanning tussen de politie en mensen uit etnische minderheden zal toenemen.