Minister Donner van Justitie (CDA) benadrukte gisteren in een debat met de Tweede Kamer dat de politie alleen om identiteitspapieren mag vragen in het kader van “redelijke uitvoering van haar taken”. Er mogen niet zomaar mensen staande gehouden worden voor controle.

De keuze voor een toonplicht in plaats van een draagplicht is volgens Donner bewust gemaakt, omdat het niet de bedoeling is dat de politie het dragen van een identiteitskaart op zich controleert. Dat zou iemand al verdacht maken als hij geen identiteitsbewijs bij zich heeft.

Het niet tonen van een identiteitsbewijs wordt strafbaar gesteld met een maximale boete van 2.250 euro. Donner is niet van plan die boete te verlagen, zoals de PvdA en SP wilden, want in de praktijk zal die toch vaak lager uitvallen. “We hebben die maxima juist voor de uitzonderlijke gevallen.”

Invoering van identificatieplicht staat sinds de aanslagen in de Verenigde Staten op 11 september 2001 ter discussie. Daarvoor was daar geen Tweede-Kamermeerderheid voor te vinden. Donners voorganger, minister Korthals van Justitie, stelde begin 2002 een beperkte identificatieplicht voor: alleen geldig in een tevoren aangegeven gebied en voor een bepaalde tijd. Maar Donner stelde na zijn aantreden, mede op verzoek van de politie, een algemene identificatieplicht voor. De maatregel is alleen bedoeld om de politie meer middelen in handen te geven om opgelegde taken te kunnen uitvoeren, verzekerde Donner de Kamer.

Donner zegde in antwoord op vragen van PvdA-woordvoerder Wolfsen toe dat hij onderzoekt of de Vreemdelingenrechter achteraf kan toetsen of een illegaal ten onrechte om identiteitspapieren is gevraagd. Ook komt er een klachtenregeling voor burgers die vinden dat ze ten onrechte gecontroleerd zijn. Volgens Donner hebben burgers het recht om aan een agent te vragen naar de aanleiding om identificatie: “Hij zal inderdaad moeten aangeven wat redelijke uitvoering is.”

De Tweede Kamer sloot het debat gisteravond nog niet af. Kamerleden willen van de minister gedetailleerder weten onder welke omstandigheden de politie burgers mag aanhouden voor identiteitscontroles. In het debat gaf Donner aan dat de identificatieplicht wat hem betreft ook kan worden gebruikt om op te treden tegen `ramptoerisme’ of rondhangende jongeren.

“Glad ijs”, volgens VVD-woordvoerster Griffith, die daarin werd bijgevallen door SP, PvdA en SGP.”Om mensen te kunnen verwijderen, is het niet nodig om te weten wie ze zijn”, aldus Griffith.