NRC Handelsblad 20/10/2003
VIJFENZESTIG PROCENT van de rechters denkt volgens een recente enquête van Vrij Nederland dat de privacy zal verslechteren. Ze worden op hun wenken bediend door het kabinet-Balkenende. Op voorstel van minister Donner (Justitie, CDA) is het akkoord gegaan met een wetsvoorstel dat voorziet in een algemene inlichtingenplicht voor burgers tegenover de politie. De plannen hiervoor zijn onder Donners voorganger Korthals (VVD) opgesteld door een commissie onder voorzitterschap van de Rotterdamse hoogleraar strafrecht Mevis. ,,De ontwikkelingen in de informatietechnologie bieden mogelijkheden waaraan de opsporing niet voorbij kan gaan”, verklaarde Korthals.
De voorstellen van Mevis c.s. zijn in de juridische vakpers met reden neergesabeld als een inbreuk op de basisstructuur van onze strafrechtspleging. Dat geldt trouwens ook voor de grondslagen van de ‘informatiemaatschappij’ die van overheidswege wordt gepropageerd. De comissie-Mevis is geheel voorbijgegaan aan de vraag of de informatiemaatschappij met haar nieuwe mogelijkheden voor de overheid niet juist noopt tot beperking van de staatsbevoegdheden. Zelfs gegevens over sport en spel en hobby’s van de burger zijn niet veilig voor snuffelende politiemensen. Van een afweging is nauwelijks sprake; het belang van het onderzoek heeft absolute voorrang. Een concrete verdenking is in veel gevallen niet meer nodig. De politie kan naar believen het net door de vijver halen.
BEDENKELIJK is niet in de laatste plaats de cumulatie van de voorgestelde inlichtingenplicht met andere verruimingen van politiebevoegdheden. Er is al een wetsvoorstel van Korthals in behandeling dat voorziet in het grootscheeps vorderen van telecommunicatiegegevens. Ook hier is een verdenking niet nodig; een aanslag op de internetvrijheid. Donner kwam onlangs ook al met een wetsvoorstel op een uitgebreide identificatieplicht. Een algemene identificatieplicht mag het nog steeds niet heten van de regering, hoewel de Raad van State terecht opmerkte dat het verschil niet te merken is. Hoe algemeen de inlichtingenplicht waartoe nu besloten is zal uitpakken, is nog niet duidelijk. Het wetsvoorstel moet nog naar de Raad van State en is dus geheim. Dat de regering haar toevlucht zoekt in woordenspelletjes als het gaat om de burgerlijke vrijheden, belooft in elk geval weinig goeds.