In 2007 verscheen het boek Frontdienst, de BVD in de Koude Oorlog, geschreven door huishistoricus Dick Engelen. Engelen heeft als oud medewerker en historicus verschillende stukken in mogen zien. Dit zijn stukken die door de BVD, Binnenlandse Veiligheidsdienst, zijn opgesteld. Het feit dat een buitenstaander de stukken mag inzien roept de vraag op of deze stukken dan in principe openbaar zijn. Het lijkt een beetje op de exercitie van Cees Fasseur in het kader van de Greet Hofmans affaire. Fasseur schreef het boek Juliana & Bernhard waarbij hij gebruik maakte van het rapport van de Commisie-Beel. Dit rapport maakte hij openbaar als bijlage van het boek. Achter in het boek van Dick Engelen moet je tevergeefs zoeken naar de originele bronnen van de historicus. Hoe zijn de feiten dan te interpreteren. Aan de andere kant verwacht je bij openbaarheid van de BVD nu de AIVD dat grote delen van de tekst zwart zijn gemaakt. Niet, ‘openbaar tenzij’, maar ‘niet transparant tenzij’. De beperkte openbaarheid van Frontdienst biedt echter wel weer kansen. De stukken die de historicus heeft ingezien zijn aan de openbaarheid blootgesteld, in de persoon van de historicus, en moeten dus in principe openbaar zijn. Toch maar eens bellen met het ministerie van Binnenlandse Zaken. ‘Zijn de stukken van de voetnoten van het boek over de BVD openbaar?’ Na doorverbonden te zijn krijgen we een mevrouw aan de lijn. Zij vraagt naar het adres waar de cd heen gestuurd kan worden. Enkele dagen later ligt er een witte A5 envelop in de postbus. Aan de buitenkant is alleen een postbus in Den Haag te vinden. Het is duidelijk dat er een cd/dvd hoes in zit. Jansen & Janssen ontvangt geregeld post van onduidelijke afzenders, soms ook volledig anoniem. In de envelop zit een klein briefje met de zin “hierbij ontvangt u de AIVD-publicaties die u heeft opgevraagd.” De notitie is niet ondertekend, wel staat er “met vriendelijke groet afdeling communicatie.” De brief is duidelijk afkomstig van de AIVD, maar een adres specificatie en telefoonnummer is niet vermeld. Het logo is in kleur, niet gedrukt maar afkomstig van een kleurenprinter. In de envelop bevindt zich een cd hoes met cd van het merk imation. De cover van de hoes is een Photoshop creatie waarop “verzoek tot kennisneming … .”voetnoten” (aanhalingstekens van de orginele cover)” staat met als onderschrift “(BA: ‘Frontdienst’; de BVD in de Koude Oorlog)”. Op de cd staat in rode stift “voetnoten frontdienst, oktober ‘08”, de datum van branden waarschijnlijk. Op de achterkant van de hoes staat “ontwerp: 2006 NL” zonder naam, afdeling of instelling. Er moet vanuit gegaan worden dat de hoes is ontworpen door iemand van de afdeling communicatie van de AIVD die ook nog eens persoonlijk de brief en hoes heeft uitgedraaid en de cd heeft gebrand. Zoveel persoonlijke zorg van de AIVD, het is geweldig, alleen zegt dit wel heel veel over de transparantie van deze dienst. De voetnoten die niet bij het boek zijn bijgeleverd worden door een schimmige afdeling op een cd gebrand en in een vage envelop verstuurd met behulp van een frankeermachine. Dit is openheid in de 21ste eeuw in Nederland. Wij stellen u de voetnoten ter beschikking in een rar file. Verwacht geen indrukwekkende boekwerken aan vertrouwelijke dossiers. Als vanouds zijn grote delen van de teksten onleesbaar gemaakt.

De envelop en de cd
de voetnoten in een rar bestand