NRC Handelsblad , 25 september 2001
De gevolgen van de aanslagen op Manhattan en Washington, vandaag twee weken geleden, zijn verstrekkend. Een overzicht.
Twee weken geleden werden de VS getroffen door de meest spectaculaire terreuracties uit de geschiedenis. De gevolgen zijn immens en bestrijken een breed terrein.
humanitair
Bij de aanslagen in New York en Washington raken meer dan 6.600 mensen gedood of vermist.
Amerikaanse moslimorganisaties signaleren een toename van gevallen van discrimatie en bedreiging. Moslims en moslimorganisaties in Nederland zijn meer dan twintig keer bedreigd of getroffen door geweld. Bush en Europese regeringsleiders keren zich tegen moslimhaat.
Honderdduizenden Afghanen slaan op de vlucht uit angst voor een Amerikaanse aanval. Hulporganisaties bereiden zich voor op een grote vluchtelingenstroom naar Pakistan.
politiek
VS kondigen oorlog tegen terrorisme aan. Europese partners, waaronder Nederland, beloven hulp voor coalitie tegen internationaal terrrorisme. Coalitie krijgt ook steun van Rusland, China, Japan, Indonesië, de Veiligheidsraad van de VN, de NAVO, de Organisatie van Amerikaanse Staten. Arabische landen keuren de aanval op de VS af, met uitzondering van Irak.
Bush eist uitlevering terroristenleider Osama bin Laden. Gebeurt dat niet dan riskeert Afghanistan niet nader aangeduide maatregelen.
Israël en Palestijnen kondigen bestand aan onder zware druk van VS. Arafat verklaart alle sympathiebetuigen aan Osama bin Laden taboe.
VS heffen sancties op tegen Pakistan en India. Pakistan krijgt ook economische hulp en schuldverlichting als dank voor steun aan VS.
Amerikaans Huis van Afgevaardigden stemt in met betaling 582 miljoen dollar achterstallige contributie aan VN, ter versterking van coalitie tegen terrorisme.
De enige landen die Talibaan hebben erkend, keren zich af van Kabul. Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië verbreken betrekkingen, Pakistan haalt diplomaten terug,
militair
VS bereiden zich voor op militaire operatie in Afghanistan. Vliegtuigen en schepen worden naar de regio gestuurd. Ook de Britse Special Air Service (SAS) is in staat van paraatheid gebracht.
Analisten verwachten dat het defensiebudget van de VS met 13 procent stijgt tot 350 miljard dollar per jaar.
De Talibaan roepen nog eens 300.000 strijders onder de wapenen. Ze sluiten VN-kantoren in Kabul en Kandahar en nemen apparatuur en voedselvoorraad in beslag. Ze verbieden elke communicatie met het buitenland. Op overtreding staat de doodstraf.
Osama bin Laden roept Pakistaanse moslims op `Amerikaanse kruisvaarders’ te doden.
De Russische president Poetin steunt Afghaanse oppositie, verenigd in Noordelijke Alliantie. Hij geeft de voormalige Sovjet-staten Oezbekistan en Tadzjikistan toestemming om hun vliegvelden open te stellen voor de Amerikaanse luchtmacht.
VS bevriezen tegoeden van 27 personen en organisaties die ervan worden verdacht terreurorganisaties te financieren.
veiligheid
VS stellen 40 miljard dollar beschikbaar voor terreurbestrijding en herstel van de schade als gevolg van de aanslagen.
FBI houdt zeker 350 verdachten aan en is op zoek naar nog eens 400 mensen. Bij het grootste politieonderzoek in de historie zijn meer dan 4.000 agenten betrokken.
Bush roept 35.500 reservisten op die onder meer worden ingezet bij de bewaking van strategische doelen.
EU-ministers besluiten tot verscherpte controle aan buitengrenzen, meer informatie-uitwisseling, harder optreden tegen witwassen geld en oprichting van een speciale anti-terrrorisme-eenheid bij Europol, de Europese politiedienst.
Aanhoudingen in VS, Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland. Klopjacht op handlangers Bin Laden in Soedan, Kenia, Tanzania, Zuid-Afrika en Zuid-Amerika.
Opsporings- en veiligheidsdiensten in VS zoals CIA, FBI en NSA krijgen ruimere bevoegdheden.
Veiligheidsmaatregelen op internationale vliegvelden zijn verscherpt.
financieel/economisch
Beurzen kelderen. Dow Jones verliest 15 procent verloren, Nederlandse aandelen 21 procent, voordat beurzen maandag weer opveren.
Consumentenvertrouwen in VS en EU loopt terug.
Prognoses voor economische groei VS en EU worden naar beneden bijgesteld. Analisten voorzien recessie. Centrale banken in VS en Europa verlagen rente om economie te stimuleren.
Burgerluchtverkeer in VS gehalveerd. Luchtvaartmaatschappijen en vliegtuigbouwer Boeing schrappen 120.000 banen. Bedrijfstak krijgt 15 miljard dollar noodhulp.
Verzekeringsmaatschappijen zetten molestdekking om in oorlogsdekking. Lidstaten van Europese Unie nemen onverzekerbare risico’s van luchtvaartmaatschappijen zoals KLM over om te voorkomen dat vliegverkeer tot stilstand komt.
Grote herverzekeringsmaatschappijen verwachten miljardenclaims en zware verliezen. Zij voorzien een sanering van de branche.
Toerisme en theaterbezoek in New York lopen sterk terug. Ook elders in het land klagen hotels en restaurants over wegblijven klanten. Internationaal toerisme maakt zich op voor rampjaar.
Beursautoriteiten in VS, Duitsland en Nederland onderzoeken of terroristen op grote schaal geld hebben gediend door met voorkennis in aandelen te handelen, inspelend op een daling van de koersen na de terreuracties.
meningsvorming
Francis Fukuyama: ,,Naar alle waarschijnlijkheid zullen de Verenigde Staten na deze aanvallen tevoorschijn komen als een ander land – sterker verenigd, minder egocentrisch en veel sterker aangewezen op de hulp van hun vrienden (..) Misschien worden zij ook wat meer een gewoon land, een land met concrete belangen en heuse zwakke plekken, in plaats van een land dat denkt in zijn eentje te kunnen uitmaken in wat voor een wereld het leeft. (..) Wat dit betreft waren de aanvallen (..) op Wall Street een heilzame les. De gewichtloosheid van de Nieuwe Economie biedt geen bescherming tegen neerstortend beton. (..) Microsoft of Goldman Sachs zullen geen vliegdekschepen of F-16’s naar de Golf sturen om Osama bin Laden op te sporen; dat doen alleen de strijdkrachten.”
Robert D. Kaplan: ,,Een van de onjuiste overtuigingen uit het tijdperk van de globalisering is dat economische macht belangrijker is geworden dan militaire macht. Integendeel. Hoe groter de economische macht, hoe meer militaire macht nodig is om die te beschermen, juist wegens de afgunst en wrok die een dergelijke economische macht oproept. Je kunt alleen spreken over de nieuwe machtsbasis die de financiële markten vormen, als de feitelijke veiligheid van die markten vaststaat.”
Susan Sontag: ,,Waar blijft de erkenning dat dit geen `laffe’ aanval was op de `beschaving’, de `vrijheid’, de `mensheid’ of de `vrije wereld’, maar een aanval op het land dat zichzelf heeft uitgeroepen tot supermogendheid, een aanval die werd uitgevoerd als gevolg van bepaalde Amerikaanse belangen en daden?”
Domique Moïsi: ,,Zeker is dat we een nieuwe wereld zijn ingegaan. In het Westen zullen de mensen merken dat hun leven is veranderd, van de wijze waarop ze reizen tot de wijze waarop ze werken. (..) Het terrorisme heeft een slag gewonnen door Amerika te verrassen. Het kan de oorlog niet winnen tenzij het erin slaagt het Westen gesloten, onverdraagzaam en wantrouwend te maken.”
Paul Scheffer: ,,Het politieke streven moet gericht zijn op een nieuwe verhouding tot de instabiele landen die ons deel van de wereld omringen. Het gevoel van wrok in de islamitische wereld moet serieus worden genomen. Begrijpt men de tegenstellingen tussen gematigde moslims en fundamentalisten niet, dan is het risico groot dat men in de uitnodiging van het terrorisme trapt. (..) Te denken dat we met militaire middelen kunnen ontsnappen aan de afhankelijkheden die onze wereld kwetsbaar maken is een misverstand. Deze `nieuwe oorlog’ kan gemakkelijk eindigen zoals de War on drugs, die met veel animo werd begonnen om in de loop der jaren te verzanden in ontwrichtende interventies, zonder erg veel resultaat.”