De nieuwe WIV is een wonderlijke wet. In vergelijking met de oude WIV komt de Nederlandse burger er beroerd van af. De bevoegdheden voor de BVD en MID worden stevig opgerekt, terwijl de controle op de praktijken van de diensten flink terug wordt geschroefd. Verder wordt het de burger praktisch onmogelijk gemaakt zich op een serieuze manier te verzetten tegen onrechtmatig handelen van de Inlichtingendiensten.
Roger Vleugels van de Vereniging Voorkom Vernietiging (VVV), die probeert te voorkomen dat archieven van de Nederlandse Inlichtingendiensten worden vernietigd en inzage in deze archieven wil bewerkstelligen: “In de WIV zie je drie lijnen samenkomen. Ten eerste is het een reparatiewet. De oude wet was lek geprikt door het EHRM. Het Europese Hof wilde een duidelijke wettelijke regeling waarin heel precies staat wanneer Inlichtingendiensten welke bevoegdheden mogen gebruiken. Ten tweede is het een reactie op de Commissie Van Traa. Van Traa wilde dat opsporingsbevoegdheden op een duidelijke manier wettelijk geregeld worden en deed ook een aantal aanbevelingen ten aanzien van de Inlichtingendiensten. Ten derde zagen de BVD en de MID hun kans schoon en dachten ‘Als er toch een nieuwe wet komt dan gaan we een tandje offensiever zitten'”.

Wat verandert er?

De meest in het oog springende verandering is de naam: BVD en MID verdwijnen en worden omgedoopt in Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Deze naamswijziging is bedoeld om de vlag de lading te laten dekken: de Binnenlandse Veiligheidsdienst is niet alleen een Veiligheidsdienst maar ook een Inlichtingendienst en voor de Militaire Inlichtingendienst geldt dit precies andersom.

De meest ingrijpende verandering van de WIV is dat de uitstraling en beschrijving van bevoegdheden veel agressiever is dan voorheen. De AIVD moet een dienst worden die midden in de maatschappij staat en daar ook een duidelijk sturende invloed op moet gaan hebben. In zekere zin is dit een formalisering van de huidige praktijk, anderszins worden een aantal wettelijke beperkingen van bevoegdheden waar de BVD en met name de MID nu nog mee te maken hebben in deze wet geschrapt.

De taakstelling beperkt zich niet langer tot het in de gaten houden van groepen, personen en ontwikkelingen die een gevaar zijn voor de Nederlandse Staat. In de nieuwe WIV wordt veel nadrukkelijker ruimte gemaakt voor het ingrijpen door de diensten. Zo wordt bijvoorbeeld gesproken over daadwerkelijk ingrijpen door een inlichtingendienst om aan geconstateerde bedreigingen van de staat het hoofd te bieden.
Verder wordt ook de samenwerking met politie en justitie geregeld. De afgelopen jaren bleek dit altijd een bron van ruzie en ergernissen: de BVD zat op allerlei informatie die Justitie wilde hebben om een zaak rond te kunnen maken, terwijl de BVD deze informatie niet wilde geven, omdat anders mogelijk haar eigen activiteiten schade opliepen. Zo liepen onder andere de RaRa-zaak en de