De uitlevering van Maarten vond nog plaats onder de ‘oude’ wetgeving rondom uitleveringen. Vanaf mei 2004 is deze wetgeving met de komst van het Europees Arrestatiebevel flink aangepast. De termijn is verkort, de minister van Justitie komt er niet meer aan te pas en voor veel misdrijven geldt niet langer dat ze in beide landen strafbaar moeten zijn gesteld.

Het Europees Arrestatiebevel is een van de maatregelen die de lidstaten van de Europese Unie snel na de aanslagen van 11 september 2001 hebben aangenomen om daadkracht te laten zien tegen het terrorisme. Toch heeft het Europees Arrestatiebevel daar minder mee te maken dan de regeringsleiders ons destijds deden voorkomen. In feite is het een algemene maatregel, die van toepassing is op alle uitleveringen (en dus niet alleen in het kader van terrorisme) binnen de Europese Unie.

lees meer

Bouwt de Europese Unie aan een Europees politieregister?

Met de wind in de zeilen van het terrorisme, illegale immigratie en de georganiseerde criminaliteit willen de landen die als eerste het Schengenverdrag ondertekenden hun databanken aan elkaar koppelen. Het is nog geen feit want de nationale parlementen moeten hun fiat nog geven, maar de diverse Ministers nemen alvast een voorschot. “Volgens de Belgische minister van Binnenlandse Zaken, Dewael, moet volgend jaar al blijken bij het WK-voetbaltoernooi in Duitsland hoe succesvol dit verdrag is bij de uitlevering van persoonsgegegevens: kunnen de opsporingsdiensten van omringende landen Duitsland als verdragspartner van voldoende relevante informatie voorzien, en mogelijk een tweede ‘Heizeldrama’ voorkomen?’, kunnen we in het NRC Handelsblad van 30 mei 2005. De Volkskrant voegt daar nog het volgende aan toe ,”zo moeten politiemensen uit diverse landen ook gezamenlijk kunnen optreden, desnoods gewapend. Zij moeten in noodsituaties ongepland op elkaars grondgebied kunnen opereren. Dat gaat ook gebeuren bij het WK voetbal in Duitsland in 2006. Behalve het natrekken van DNA-profielen in databanken van de andere landen, moet het ook mogelijk zijn vingerafdrukken en kentekens van voertuigen uit te wisselen.” Schengen III lijkt een gelopen race?

Commentaar Statewatch op Schengen III
Tekst Schengen III in het engels
Commentaar op SIS II van Statewatch
Analyse Statewatch SIS II en VIS
SIS II Europese Commissie immigratie wetgeving
SIS II Europese Commissie politie en strafrecht as
SIS II Europese Commissie verkeersgegevens (rijbew

Hoofdstuk 1

Een proces van afsluiting

Eén Europa. De slogans, affiches en spotjes op de tv schilderen ons een mooi plaatje voor. Geen grenzen, gelijke rechten en economische groei. Jongeren reizen van Noord naar Zuid, goederen zijn onbeperkt verplaatsbaar, ouderen verzekerd van hun bestaan.
Toch is er een groep die soms letterlijk uit de boot valt: asielzoekers en migranten. Waar critici eind jaren tachtig al voor vreesden wordt met de dag meer waarheid: niet-Europeanen zijn steeds minder welkom in Europa. Het gaat al zover dat zelfs vluchtelingen uit de Balkan niet meer welkom zijn in West-Europa. Toen voormalig vvd-voorman Bolkestein enkele jaren geleden voorstelde om in Europa voortaan alleen nog maar Europese asielzoekers op te vangen, tuimelde half Nederland nog over hem heen. Een paar jaar later, met Bolkestein inmiddels als nationale held door links en rechts geparachuteerd op een ­ niet zo – hoge Europese post, is ook dat al weer een lichtbaken uit lang vervolgen tijden. `De Balkan voor de Balkanvluchtelingen’, luidt nu het credo. lees meer

Hoofdstuk 2

Europees asielbeleid in vogelvlucht

Het lieflijke dorpje Schengen, gelegen aan de Moezel in Luxemburg, kreeg op 14 juni 1985 hoog bezoek. De regeringsleiders van Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk ondertekenden die dag het Akkoord van Schengen. Terugblikkend kan gesteld worden dat daarmee de eerste stap werd gezet op weg naar een gezamenlijk Europees asiel- en migratiebeleid. De regeringsleiders besloten namelijk om hun onderlinge binnengrenscontroles op te heffen. Het doel was om te komen tot een interne markt, waar kapitaal, goederen en personen vrijelijk heen en weer konden bewegen. De grenscontroles werden verplaatst naar de buitengrenzen van het ‘Schengengebied’. lees meer

Hoofdstuk 3

Het Verdrag van Amsterdam

In 1996 start de zogenaamde Intergouvernementele Conferentie (igc) van de Europese Unie. Tijdens een igc staan institutionele en inhoudelijke hervormingen van de Europese Unie centraal. De uitbreiding van de Europese Unie met nieuwe lidstaten staat hoog op de agenda. Allerlei kwesties die raken aan de besluitvorming ­ en daarmee de machtsverhoudingen – binnen de EU nemen een prominente positie in.
Ook het Europese asiel- en migratiebeleid wordt door de regeringsleiders onder de loep genomen. Men wil twee grote kwesties regelen. De eerste is de integratie van Schengen in de Europese Unie. De Schengensamenwerking omvatte inmiddels alle lidstaten van de Europese Unie, met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk en Ierland. lees meer

Hoofdstuk 4

Schengen trekt de teugels aan

Het Verdrag van Amsterdam, inclusief de afspraken over het toekomstige asiel- en migratiebeleid, treedt pas in werking als het verdrag door alle nationale parlementen is geratificeerd. Over de inhoud van het te voeren beleid zegt het Verdrag van Amsterdam feitelijk niet veel. Het geeft alleen aan op welke terreinen er gezamenlijk beleid moet komen.
In welke richting Europese beleidskringen denken wordt wel duidelijk in de winter van 1997, die in het teken staat van de dreigende ‘exodus’ van Irakese Koerden naar Europa. Op dat moment zijn er nog steeds grote verschillen in het asiel- en immigratiebeleid van de lidstaten van de Europese Unie. Sommige lidstaten ontvangen meer asielzoekers, terwijl andere lidstaten een soort gedoogbeleid ten aanzien van illegale immigranten voeren. lees meer

Hoofdstuk5

Het Oostenrijkse strategiedocument

Terwijl binnen Schengen en de JBZ-Raad volop wordt geprobeerd zo veel mogelijk uit de Koerden-crisis te slepen, neemt Oostenrijk op 1 juli 1998 de voorzittershamer van de Raad van de Europese Unie over van Luxemburg. Traditioneel ontving Oostenrijk als vooruitgeschoven post richting Oostblok veel politieke vluchtelingen uit Oost-Europa. Ook na de val van de Muur was Oostenrijk voor veel vluchtelingen de toegangspoort tot Europa. Vanaf 1990 heeft dit geleid tot een zeer strenge wetgeving op het gebied van asiel en immigratie. Zo kent Oostenrijk al jarenlang dalende quota voor gezinshereniging, zeer korte asielprocedures, opvang voor slechts een derde van de asielzoekers en de beruchte Schubhafte, gevangenissen voor illegalen. Asielzoekers en immigranten vormen een constant thema in de Oostenrijkse politiek, waar extreem-rechtse politici als Jürgen Haider bij de laatste verkiezingen een kwart van de stemmen binnensleepten. lees meer

Hoofdstuk 6

Opvang in eigen regio

Terwijl ambtenaren in het Oostenrijks strategiedocument proberen een samenhangende Europese asielstrategie te schetsen, die als leidraad voor de toekomst moet fungeren, wordt Europa geconfronteerd met de hoog oplopende crisis in Kosovo. Het biedt de mogelijkheid om een aantal al ontwikkelde concepten aan de praktijk te toetsen en andere concepten onder de politieke druk van het moment naar voren te schuiven. lees meer

Hoofdstuk 7

Nederland neemt het voortouw

Terwijl in de Kosovo-crisis alle onderwerpen van de Europese asielsamenwerking de revue passeren, werken ambtenaren op de achtergrond gestaag verder aan de zogenaamde geïntegreerde, pijleroverstijgende aanpak waartoe de Europese ministers eind 1998 besloten. Voortbordurend op de aanpak die voor het eerst werd gekozen tijdens de crisis rond de Koerden van eind 1997 (zie hoofdstuk 3) en als praktische invulling en vervanging van het gehavende Oostenrijkse strategiedocument (zie hoofdstuk 4), proberen de Europese landen spijkers met koppen te slaan. Tijdens de speciale asieltop in oktober 1999, waartoe de Europese regeringsleiders in 1998 besloten, moeten alle lijntjes samenkomen en dient de basis gelegd te worden voor het Europese asielbeleid van de volgende eeuw. lees meer

Hoofdstuk 8

Europees asielbeleid in de volgende eeuw

Het valt niet te voorspellen wat de top in Tampere precies zal opleveren. Berichten wijzen erop dat de voorbereidingen traag verlopen en dat de tegenstellingen tussen de eu-lidstaten traditioneel hoog oplopen. Tegelijkertijd kan juist een Europese top verrassingen opleveren. Bij een Europese top schuiven de regeringsleiders aan – er wordt zaken gedaan op hoog niveau. Daar wil nog weleens een stevige koehandel plaatsvinden.

Een bekend voorbeeld is de top van Essen uit 1994, toen premier Kok onverwacht akkoord ging met een uitbreiding van de bevoegdheden van de European Drugs Unit, de voorloper van Europol. Het Nederlandse parlement was maandenlang door de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken verzekerd dat dit niet zou gebeuren. Premier Kok en zijn topambtenaren van Algemene Zaken beslisten echter anders.
Een tweede voorbeeld is de top van Florence (juni 1996), waar de Britse premier Major onverwacht zijn principiële verzet tegen een rol van het Europese Hof van Justitie in de Europol-overeenkomst opgaf. In ruil voor deze knieval kreeg Major de vurig gewenste opheffing van het exportverbod op Britse bse-runderen.
Op een Europese top is in het geheel geen parlementaire invloed mogelijk. De beraadslagingen zijn geheim, in de nachtelijke uurtjes vinden afwegingen plaats waarvan alleen de insiders weten wie wat tegen elkaar heeft afgeruild, en na afloop kan een parlement hoogstens wat napruttelen. Europese toppen zijn de ideale plek om politieke doorbraken te forceren. Het thuisfront kan verteld worden dat onder de enorme druk van de andere lidstaten nationale posities niet langer verdedigbaar waren (er is toch niemand die dat kan controleren), of er kan een beroep worden gedaan op het grote goed van verdergaande Europese integratie, dat niet belast mag worden met veto’s. Maar het omgekeerde kan ook plaatsvinden: blokkade van de Europese besluitvorming uit binnenlandse politieke overwegingen of het tactisch inzetten van het vetorecht omdat de gewenste concessies nog niet binnen zijn. lees meer

Grenzenloos

De Europese Eenwording lijkt aardig in het slop te zijn geraakt. Gekissebis over stemverhouding door de toetreding van Noorwegen, Zweden en Oostenrijk lijkt bijna uit te lopen op een definitieve scheuring tussen een aantal landen. Wat had moeten leiden tot een sterk economisch blok lijkt uiteindelijk toch ten onder te gaan aan nationale belangen. Ook op het gebied van justitiële samenwerking en migratie lijkt het niet erg te vlotten met de totstandkoming van één Europa. Het keer op keer uitstellen van het Verdrag van Schengen en de moeilijkheden rondom de vestigingsplaats van Europol spreken boekdelen. Aan de andere kant zijn een groot aantal beleidsvoorstellen, die op europees niveau zijn voorbereid inmiddels wel al in een groot aantal landen geaccepteerd.
Hoe zat het ook al weer met Schengen?
1 januari 1993 was gepland als magische datum voor de inwerkintreding van de Uitvoeringsovereenkomst van Schengen. Nadat zelfs de streefdatum najaar 1993 niet werd gehaald, is men na februari 1994 maar opgehouden met het noemen van een datum. Problemen met het SIS (het Schengen Informatie Systeem) zouden de oorzaak zijn, maar de tegenwerking van de nieuwe rechtse Franse regering blijkt ook een grote te spelen. Voor de Nederlandse situatie maakt het niet zo veel uit. De wetten die aangepast moesten worden hebben zonder al te veel moeite de parlementaire afweging doorstaan en vooral voor vluchtelingen en migranten is dit goed merkbaar. Zo vloeien de laatste wijzigingen in de vreemdelingenwet voor een groot deel voort uit Schengen: lees meer

gepubliceerd in Grenzenloos, maart 1994 door Wil van der Schans
De Europese Eenwording lijkt aardig in het slop te zijn geraakt. Gekissebis over stemverhouding door de toetreding van Noorwegen, Zweden en Oostenrijk lijkt bijna uit te lopen op een definitieve scheuring tussen een aantal landen. Wat had moeten leiden tot een sterk economisch blok lijkt uiteindelijk toch ten onder te gaan aan nationale belangen. Ook op het gebied van justitiële samenwerking en migratie lijkt het niet erg te vlotten met de totstandkoming van één Europa. Het keer op keer uitstellen van het Verdrag van Schengen en de moeilijkheden rondom de vestigingsplaats van Europol spreken boekdelen. Aan de andere kant zijn een groot aantal beleidsvoorstellen, die op europees niveau zijn voorbereid inmiddels wel al in een groot aantal landen geaccepteerd.

lees meer

‘De nationale parlementen worden gechanteerd’

Uit: Mensen Rechten Magazine nr. 12 december 1992, buro Jansen & Janssen.

Eind oktober lekte een ontwerp-document uit van de ad hoc groep immigration. Dit voorstel onthulde niet alleen hoe ver Europa wil gaan in het tegenhouden van vluchtelingen. Het uitlekken van dit document gaf een zeldzame blik achter de schermen van de Europese besluitvorming. De Ad Hoc groep Immigratie bereidt verdragen voor of – zoals in dit geval – politieke resoluties waar de ministers unaniem over moeten beslissen. Hoewel het om EG-Lidstaten gaat en het een harmonisatie maatregel betreft, is er geen sprake van EG-regelgeving.
In de nu bekend geworden nota gaat het om gemeenschappelijke criteria voor versnelde en versoepelde procedures voor ‘kennelijk ongegronde’ asielverzoeken. De ministers hadden dit pas bij de top in Edinburgh openbaar willen maken.
Het voorstel heeft geen enkele wettelijke basis, maar geeft wel dwingende voorschriften voor nieuw beleid. Zo worden in het diepste geheim vergaande maatregelen bedacht, zonder dat daarop enige controle is.

lees meer

‘De nationale parlementen worden gechanteerd’
Uit: Mensen Rechten Magazine nr. 12

Eind oktober lekte een ontwerp-document uit van de ad hoc groep immigration. Dit voorstel onthulde niet alleen hoe ver Europa wil gaan in het tegenhouden van vluchtelingen. Het uitlekken van dit document gaf een zeldzame blik achter de schermen van de Europese besluitvorming. De Ad Hoc groep Immigratie bereidt verdragen voor of – zoals in dit geval – politieke resoluties waar de ministers unaniem over moeten beslissen. Hoewel het om EG-Lidstaten gaat en het een harmonisatie maatregel betreft, is er geen sprake van EG-regelgeving.
In de nu bekend geworden nota gaat het om gemeenschappelijke criteria voor versnelde en versoepelde procedures voor ‘kennelijk ongegronde’ asielverzoeken. De ministers hadden dit pas bij de top in Edinburgh openbaar willen maken.
Het voorstel heeft geen enkele wettelijke basis, maar geeft wel dwingende voorschriften voor nieuw beleid. Zo worden in het diepste geheim vergaande maatregelen bedacht, zonder dat daarop enige controle is. lees meer

De geheime totstandkoming van Europa

‘De nationale parlementen worden gechanteerd’

Gepubliceerd in Mensen Rechten Magazine, december 1992

Eind oktober lekte een ontwerp-document uit van de ad hoc groep immigration. Dit voorstel onthulde niet alleen hoe ver Europa wil gaan in het tegenhouden van vluchtelingen. Het uitlekken van dit document gaf een zeldzame blik achter de schermen van de Europese besluitvorming. De Ad Hoc groep Immigratie bereidt verdragen voor of – zoals in dit geval -politieke resoluties waar de ministers unaniem over moeten beslissen. Hoewel het om EG-Lidstaten gaat en het een harmonisatie maatregel betreft, is er geen sprake van EG-regelgeving.

In de nu bekend geworden nota gaat het om gemeenschappelijke criteria voor versnelde en versoepelde procedures voor ‘kennelijk ongegronde’ asielverzoeken. De ministers hadden dit pas bij de top in Edinburgh openbaar willen maken.
Het voorstel heeft geen enkele wettelijke basis, maar geeft wel dwingende voorschriften voor nieuw beleid. Zo worden in het diepste geheim vergaande maatregelen bedacht, zonder dat daarop enige controle is.

lees meer