In de strijd tegen het terrorisme neemt de strijd tegen terreurgeld een belangrijke rol in. De achterliggende gedachte is simpel: wie de terroristen kan droogleggen, bant het terrorisme uit. Elke aanslag kost geld voor voorbereidingen, reis- en verblijfskosten, wapens, munitie, explosief materiaal en andere benodigdheden. Het is niet al te moeilijk een boodschappenlijst voor een gemiddelde terrorist op te stellen. Het blijft echter moeilijk een exacte raming te maken van de gemaakte kosten van een terreurdaad. Over de aanslagen van 11 september lopen de ramingen
uiteen van enkele honderdduizenden tot enkele miljoenen dollars. Bij de
aanslagen op vier forensentreinen in Madrid waren deskundigen het eens dat deze ‘slechts’ enkele tienduizenden euro’s hadden gekost. In rapporten van de Europese Unie wordt er dan ook op gewezen dat vooral kleinere, zelfstandig opererende cellen geen gebruik hoeven te maken van ingewikkelde, internationale financiële webben. Dit soort cellen zijn ook op financieel gebied zelfvoorzienend: baantjes en kleine criminaliteit zorgen voor het benodigde geld.
Met een grote advertentie van de Nederlandse Vereniging van Banken werden we op 17 april jl. op de hoogte gebracht van iets wat we al een jaar weten. De VS vragen bij SWIFT, het kantoor dat de internationale overboekingen regelt, klantgegevens op in het kader van de bestrijding van terrorisme. Nu zijn de banken natuurlijk wettelijk verplicht ons van dit feit op de hoogte te stellen, maar het blijft vreemd dat dit pas nu gebeurd, en niet in 2001, vanaf het moment dat SWIFT de gegevens doorgaf.
Onderzoeksrechters in Italië zetten hun tanden in onwettige praktijken van geheime diensten
In het artikel ‘Telecom Italia, afluisteren, voetbal en CIA vluchten’ verschenen in Observant 43 op 7 november 2006 wordt het verhaal van de ontvoering van Nasar Osama Mustafa Hassan of Hassan Mustafa Osama Nasr beter bekent als Abu Omar opgetekend. In het artikel wordt aangegeven dat de Italiaanse justitie 35 mensen verdenkt van betrokkenheid bij de ontvoering waarvan er 26 de Amerikaanse nationaliteit hebben. In juni 2005 was nog een arrestatiebevel uitgevaardigd door de onderzoeksrechter Chiara Nobili uit Milaan ten aanzien van 13 agenten van de CIA.
De hardliners in het islamdebat lijken vergeten te zijn dat de wereld complexer in elkaar zit en niet lijkt op de wereld van films als the lord of the rings. Goed en slecht zijn diffuser dan ‘goeden’ plegen te proclameren. De zaak van Jamil al-Banna, een 55 jarige Jordaanse vluchteling in het Verenigd Koninkrijk, onderstreept de diffuse werkelijkheid van terrorismebestrijding. Zonder bewijs worden mensen opgepakt, gemarteld en jaren vastgehouden. Nu is het te simpel om te zeggen dat Osama Bin Laden gewonnen heeft, zoals sommige tegenstanders van anti terrorisme maatregelen beweren. Nee, de zaak van al-Banna toont iets anders aan. De ‘ander’, hij of zij die niet tot ‘onze’ groep behoort, is potentieel verdacht. Na verdenking volgt straf, waarbij een inhoudelijke toetsing wordt weggelaten of marginaal wordt uitgevoerd.
Bij de ontwikkelingen van de afgelopen jaren op het gebied van veiligheid, valt op dat de roep om maatregelen veelal tot een cirkelredenering leidt. Als de criminaliteit daalt dan helpen de maatregelen en moeten er meer worden ingevoerd om nog meer effect te oogsten. En als ze niet helpen moeten er ook meer worden ingevoerd omdat ze blijkbaar nog niet helpen. Feiten lijken allang geen rol meer te spelen. Omgekeerde bewijslast, sancties met het oog op mogelijke toekomstig gedrag en disciplinering van mogelijke risicogroepen vormen meer en meer de kern van het veiligheidsdenken. 6
Op 9 april 2002 advocaat Lynne Stewart is thuis gearresteerd. Zij is de eerste advocaat in de Verenigde Staten die wordt beschuldigd van het ondersteunen van terrorisme en het overtreden van de speciale beperkingen (Special Administrative Measures) die de Amerikaanse instantie die over de gevangenissen gaat heeft opgelegd aan Omar Abdel-Rahman.
Joost de Haas schrijft de volgende dag in de Telegraaf onder de kop ‘Justitie VS spoort terreurcomplot op’ dat Stewart de Egyptenaar Omar Abdel-Rahman zou hebben geholpen bij het doorgeven van opdrachten aan zijn volgelingen in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Egypte. Wat het ‘terreurcomplot’ precies inhoudt wordt nooit duidelijk. De storm van artikeltjes over de steun van Lynne Stewart aan terroristen luwt de volgende dag al weer. De overheid roept ‘terreurcomplot’, de kranten schrijven het over en daarmee is de kous af, berichtgeving in de 21ste eeuw.
lees meer
Wat ligt er in essentie aan de basis van de zaak tegen Lynne Stewart die binnen zowel rechts als links Amerika een verhitte discussie heeft losgemaakt?
Is het de doorgeschoten oorlog tegen het terrorisme die ertoe heeft geleid dat ten eerste alle gespreken tussen Stewart en Abdel-Rahman werden afgeluisterd? Gesprekken tussen een advocaat en een cliënt zijn ook in Nederland een gevoelig punt. Als die gesprekken niet meer kunnen plaatsvinden zonder het luisterend oor van de staat waar is dan nog de eerlijke rechtsgang, is vaak het argument.
lees meer
Op 31 januari 2007 debatteerde het Europees Parlement over de het doorgeven van bankgegevens van SWIFT aan de VS. In juni 2006 werd bekend dat SWIFT op verzoek van de VS bulk data doorgaf over internationale financiële transacties. Eind 2006 concludeerden zowel de Belgische Privacycommissie als de privacywaakhond van de Europese Unie dat de datatransfer naar de VS onvoldoende waarborgen voor de privacy van klanten geeft. Bovendien sprak men de angst uit dat er mogelijk misbruik van de gegevens wordt gemaakt voor economische spionage. De harde conclusies in Europa hebben in Nederland nog niet geleid tot harde actie. Het College Bescherming Persoonsgegevens bevraagt de financiële instellingen naar hun werkwijze. De Nederlandse bank verwijst slechts naar gedateerde kamerantwoorden uit september 2006 door minster Zalm.
lees meer
Artikel in het november themanummer over terrorisme van Ethiek & Maatschappij
Uit de inleiding over ons artikel:
Onder de vermeende terroristische dreiging lijken bewoners van Westerse samenlevingen in toenemende mate bereid om verworven vrijheden op te geven in ruil voor een gevoel van veiligheid. In deze sfeer is er een cascade op gang gebracht van elkaar snel opvolgende maatregelen die geleidelijk aan de democratie en de rule of law uithollen.
Rick van Amersfoort en Wil van der Schans stellen vast dat waar het in de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw nog mogelijk was in het openbaar begrip te uiten voor vormen van wat toen ‘gewapende strijd’ heette, dit in het huidige klimaat al snel als ‘sympathie voor terroristische organisaties’ wordt aangemerkt met alle politiële en justitiële consequenties vandien. Alle vormen van radicalisme dreigen nu verdacht te
worden en – met name waar het radicale moslimjongeren betreft – als eerste stadium van een ontwikkeling te worden gezien die automatisch tot gewelddadige acties zullen leiden. In het voetspoor van filosofen als Richard Rorty en Slavoj Žižek wijzen Van Amersfoort en Van der Schans op het gevaar dat de Westerse Open Societies hierdoor lopen om terug te glijden in een situatie van verlicht absolutisme, waarin de rol van verlicht despoot vervuld wordt door diegenen die voor de openbare veiligheid verantwoordelijk zijn en die bij iedere vorm van radicalisme reageren met een strafrechtelijke reflex.
INHOUD
THEMANUMMER
TERRORISME
samengesteld door Harry van den Bouwhuijsen
Inleiding 3
Artikels
Ger GROOT Het taaie ongemak
De paradoxen van het terrorisme 6
Harry VAN DEN Geen Woorden maar Daden
BOUWHUIJSEN Beknopte geschiedenis van het terrorisme 15
Teun VAN DE VOORDE Terrorisme in de context van academisch onderzoek:
Een leeg concept? 34
Rick VAN AMERSFOORT Gewapende strijd in de 21ste eeuw 50
en
Wil VAN DER SCHANS
Alderik VISSER Opvoeding, media en geweld: Over de grenzen van
het jongste beschavingsoffensief 76
Standpunten & Kanttekeningen
Anton DERKS De ontmaskering voorbij 94
Ethiek & Maatschappij thema terrorisme november 20
TERRORISMEBESTRIJDING: HET BESTUURSRECHT AAN ZET, DE RECHTSSTAAT IN GEVAAR?
Uit
Nederlandse Juristen Blad
2006 nr 44
Karianne Albers is universitair docent staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht.
Raymond Schlössels is hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen
lees meer
Op 9 april 2002 advocaat Lynne Stewart is thuis gearresteerd. Zij is de eerste advocaat in de Verenigde Staten die wordt beschuldigd van het ondersteunen van terrorisme en het overtreden van de speciale beperkingen (Special Administrative Measures) die de Amerikaanse instantie die over de gevangenissen gaat heeft opgelegd aan Omar Abdel-Rahman.
Joost de Haas schrijft de volgende dag in de Telegraaf onder de kop ‘Justitie VS spoort terreurcomplot op’ dat Stewart de Egyptenaar Omar Abdel-Rahman zou hebben geholpen bij het doorgeven van opdrachten aan zijn volgelingen in de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Egypte. Wat het ‘terreurcomplot’ precies inhoudt wordt nooit duidelijk. De storm van artikeltjes over de steun van Lynne Stewart aan terroristen luwt de volgende dag al weer. De overheid roept ‘terreurcomplot’, de kranten schrijven het over en daarmee is de kous af, berichtgeving in de 21ste eeuw.
Wat ligt er in essentie aan de basis van de zaak tegen Lynne Stewart die binnen zowel rechts als links Amerika een verhitte discussie heeft losgemaakt?
Is het de doorgeschoten oorlog tegen het terrorisme die ertoe heeft geleid dat ten eerste alle gespreken tussen Stewart en Abdel-Rahman werden afgeluisterd? Gesprekken tussen een advocaat en een cliënt zijn ook in Nederland een gevoelig punt. Als die gesprekken niet meer kunnen plaatsvinden zonder het luisterend oor van de staat waar is dan nog de eerlijke rechtsgang, is vaak het argument.
Op 31 januari 2007 debatteerde het Europees Parlement over de het doorgeven van bankgegevens van SWIFT aan de VS. In juni 2006 werd bekend dat SWIFT op verzoek van de VS bulk data doorgaf over internationale financiële transacties. Eind 2006 concludeerden zowel de Belgische Privacycommissie als de privacywaakhond van de Europese Unie dat de datatransfer naar de VS onvoldoende waarborgen voor de privacy van klanten geeft. Bovendien sprak men de angst uit dat er mogelijk misbruik van de gegevens wordt gemaakt voor economische spionage. De harde conclusies in Europa hebben in Nederland nog niet geleid tot harde actie. Het College Bescherming Persoonsgegevens bevraagt de financiële instellingen naar hun werkwijze. De Nederlandse bank verwijst slechts naar gedateerde kamerantwoorden uit september 2006 door minster Zalm.
Mullah Krekar, Najmuddin Faraj Ahmad, lijkt er niet genoeg van te krijgen de grenzen van de Westerse democratische rechtstaat op te zoeken. Tijdens het Deense cartoon-drama zei hij in de media ‘de oorlog is begonnen’ terwijl allerlei andere moslim-leiders verdraagzaamheid predikten. In juni 2006 zei hij in een Koerdische krant dat Osama Bin Laden een goede moslim is. De vraag is of het spel nu uit is nadat een Noors hof van beroep in november 2006 heeft bepaald dat Krekar uitgeleverd kan worden aan Irak.
Artikel in het november themanummer over terrorisme van Ethiek & Maatschappij
Uit de inleiding over ons artikel:
Onder de vermeende terroristische dreiging lijken bewoners van Westerse samenlevingen in toenemende mate bereid om verworven vrijheden op te geven in ruil voor een gevoel van veiligheid. In deze sfeer is er een cascade op gang gebracht van elkaar snel opvolgende maatregelen die geleidelijk aan de democratie en de rule of law uithollen.
Rick van Amersfoort en Wil van der Schans stellen vast dat waar het in de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw nog mogelijk was in het openbaar begrip te uiten voor vormen van wat toen ‘gewapende strijd’ heette, dit in het huidige klimaat al snel als ‘sympathie voor terroristische organisaties’ wordt aangemerkt met alle politiële en justitiële consequenties vandien. Alle vormen van radicalisme dreigen nu verdacht te
worden en – met name waar het radicale moslimjongeren betreft – als eerste stadium van een ontwikkeling te worden gezien die automatisch tot gewelddadige acties zullen leiden. In het voetspoor van filosofen als Richard Rorty en Slavoj Žižek wijzen Van Amersfoort en Van der Schans op het gevaar dat de Westerse Open Societies hierdoor lopen om terug te glijden in een situatie van verlicht absolutisme, waarin de rol van verlicht despoot vervuld wordt door diegenen die voor de openbare veiligheid verantwoordelijk zijn en die bij iedere vorm van radicalisme reageren met een strafrechtelijke reflex.
INHOUD
THEMANUMMER
TERRORISME
samengesteld door Harry van den Bouwhuijsen
Inleiding 3
Artikels
Ger GROOT Het taaie ongemak
De paradoxen van het terrorisme 6
Harry VAN DEN Geen Woorden maar Daden
BOUWHUIJSEN Beknopte geschiedenis van het terrorisme 15
Teun VAN DE VOORDE Terrorisme in de context van academisch onderzoek:
Een leeg concept? 34
Rick VAN AMERSFOORT Gewapende strijd in de 21ste eeuw 50
en
Wil VAN DER SCHANS
Alderik VISSER Opvoeding, media en geweld: Over de grenzen van
het jongste beschavingsoffensief 76
Standpunten & Kanttekeningen
Anton DERKS De ontmaskering voorbij 94