10.14 Toekomstige enqutes
De commissie heeft enkele aanbevelingen geformuleerd voor
toekomstige enqutes.
A. Geen geheimhoudingsplicht
De commissie heeft langdurig overleg gevoerd met de regering over
het gebruik van het geheime deel van de rapportage van de
commissie-Wierenga. Uiteindelijk heeft dat overleg geleid tot een
in de praktijk bevredigende oplossing. De commissie heeft voor haar
oordeelsvorming gebruik kunnen maken van het gehele rapport van de
commissie-Wierenga.
Voor de toekomst is echter noodzakelijk te regelen dat een
enqutecommissie in haar onderzoek geen geheimhoudingsverplichtingen
kunnen worden tegengeworpen die niet het belang van de staat raken.
Het enkele feit van een belofte tot geheimhouding is niet gelijk te
stellen met een staatsbelang. De commissie is van oordeel dat een
door of namens de overheid gegeven belofte van geheimhouding moet
wijken voor de bevoegdheden van een enqutecommisie. Zou dat niet
het geval zijn, dan zouden de bevoegdheden van de Wet op de
Parlementaire Enqute simpelweg door de overheid zijn te ontwijken
door een beroep op gedane beloften.
Dit principe lijdt slechts uitzondering indien qua inhoud
werkelijk het belang van de staat in het geding is. Daarvan was in
het geval van de geheime bijlagen van de rapportage van de
commissie-Wierenga in het geheel geen sprake. Dit laat onverlet dat
elke enqutecommissie prudent dient om te gaan met vertrouwelijke
gegevens. Van meer was in het geval van de rapportage van de
commissie-Wierenga geen sprake.
B. Besloten verhoor onder ede
De Wet op de Parlementaire Enqute dient naar het oordeel van de
commissie te worden gewijzigd. De commissie meent dat het mogelijk
moet zijn om in zeer uitzonderlijke gevallen van een besloten
verhoor onder ede een openbaar verslag te publiceren. De commissie
heeft zich, in tegenstelling tot voorgaande enqutecommissies, op
het standpunt gesteld dat artikel 18b, eerste lid, van de Wet op de
Parlementaire Enqute niet de mogelijkheid biedt tot het openbaar
maken van een verslag van een besloten verhoor.
C. Draaiboek
De commissie meent dat het noodzakelijk is ten behoeve van
omvangrijke onderzoeken een draaiboek samen te stellen voor de
organisatie van een dergelijk onderzoek. De commissie heeft de
indruk dat door het ontbreken van een dergelijk draaiboek te vaak
het wiel opnieuw moet worden uitgevonden. Inmiddels heeft de Tweede
Kamer ruime ervaring met het doen van onderzoeken. Het is zaak om
de opgedane ervaringen vast te leggen voor toekomstig
onderzoek.
D. Staf
De commissie heeft goede ervaringen met de ondersteuning door
een beperkte, deskundige staf en een gering aantal externe
onderzoekers. Op die manier heeft de commissie de mogelijkheid
maximale controle uit te oefenen op de inhoud en de uitvoering van
de onderzoeken.
E. Permanente ruimte
Om kosten en tijd te kunnen besparen acht de commissie het
wenselijk voor toekomstige parlementaire onderzoeken dat de Kamer
permanent kan beschikken over een goed beveiligde en geoutilleerde
ruimte op of rond het Binnenhof.
F. Vertrouwelijkheid
De commissie is van oordeel dat het bij parlementaire
onderzoeken mogelijk moet zijn gebruik te maken van informatie die
bij openbaarmaking gevaar kan opleveren voor personen en zaken die
het belang van de staat raken, zonder dat die informatie per
definitie ter kennis gebracht wordt van alle leden van de Kamer. De
commissie stelt voor artikel 18b, derde lid, Wet op de
Parlementaire Enqute op dat punt te wijzigen.
G. Archief
De commissie acht het wenselijk dat na de beindiging van het
onderzoek van een onderzoekscommissie het archief niet vernietigd
hoeft te worden, maar dat na consultatie van de Registratiekamer
een regeling wordt getroffen vergelijkbaar met de regeling en het
besluit Politieregisters om inzage te verschaffen in de
gegevens.
H. Belang van de staat
De commissie heeft veel tijd besteed aan overleg met de
bewindspersonen over de inhoud van het begrip het belang van de
staat. Het is de commissie gebleken dat er zeer verschillende
interpretaties van dit begrip mogelijk zijn. De commissie acht het
wenselijk dat de Kamer en de regering zich buigen over de vraag hoe
het belang van de staat, zoals bedoeld in de Wet op de
Parlementaire Enqute, moet worden uitgelegd.
I. Attenderingsbulletins
De commissie heeft goede ervaringen opgedaan met de
attenderingsbulletins in de vorm van weekberichten en dagberichten,
die werden samengesteld door de documentalisten. Op die manier werd
de commissie constant op de hoogte gehouden van actuele
ontwikkelingen op haar onderzoeksterrein.
J. Verhoren
Het is de commissie goed bevallen alle commissieleden te laten
participeren in het verhoren van getuigen. Het vergt de nodige
afstemming tussen de leden voor en tijdens het verhoor, maar het
verlevendigt de discussie en draagt bij aan een maximale
waarheidsvinding.
K. Persbriefing
Het verdient aanbeveling om na elke verhoordag een korte
persbriefing te verzorgen voor de media. Tijdens deze briefings
kunnen vragen worden gesteld over de verhoren van die dag en de
verhoren voor de komende dagen.
L. Verhoren op televisie
De verhoren van de commissie zijn rechtstreeks op de televisie
uitgezonden. De commissie geeft toekomstige onderzoekscommissies
het advies om de visuele media de vrijheid te geven de verhoren
rechtstreeks uit te zenden. Tijdens de verhoren is niet gebleken
van een verstorend effect van de rechtstreekse uitzendingen.
M. Internationaal onderzoek
De commissie heeft over het algemeen alle medewerking gekregen
die noodzakelijk was voor het uitvoeren van dit onderzoek. Zij
heeft (te) weinig tijd gehad om goed onderzoek te doen naar het
optreden van buitenlandse opsporingsdiensten in Nederland. Zij is
echter gestoten op onwil van de in Nederland functionerende
medewerkers van de Amerikaanse Drugs Enforcement Administration
(DEA) om de commissie verder voor te lichten na een eerste gesprek
op 6 maart 1995. De DEA stelt zich op het standpunt dat de
diplomatieke status van de betrokken medewerkers hen vrijwaart van
enige verplichting om gehoor te geven aan de op basis van de Wet op
de Parlementaire Enqute gedane verzoeken. De DEA wilde slechts via
tussenkomst van de CRI eventuele vragen schriftelijk beantwoorden.
De commissie is van oordeel dat voor de toekomst opheldering
gewenst is over de vraag of in Nederland verblijvende personen met
diplomatieke status kunnen weigeren om een enqutecommissie
informatie te geven.
Lijst van verhoren
Amerongen, W.C. van
Chef van de afdeling georganiseerde criminaliteit bij de
regiopolitie Brabant Zuid-Oost
Bakker, G.J.C.M.
Teamleider douanerecherche bij de Fiscale inlichtingen- en
opsporingsdienst
Barendregt, B.N.
Commissaris van politie en hoofd van de Afdeling cordinatie
criminele inlichtingen van de
Divisie centrale recherche
informatie
Beaufort, jhr. mr. L.A.R.J. de
Hoofdofficier van justitie te Haarlem Beek, mr. G.P. van der
Als officier van justitie
gedetacheerd bij de directie Politie van het
ministerie van Justitie, waar hij
projectleider georganiseerde
criminaliteit was, vanaf 1 augustus
1995 officier van justitie te
Rotterdam
Blijswijk, mr. drs. J.A.M. van
Hoofd van de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst te
Haarlem
Blok, mr. J.A.
Hoofdofficier van justitie te ‘s-Gravenhage
Bovenkerk, prof. dr. F.
Hoogleraar criminologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht
Brand, J.L.
Hoofdcommissaris van politie, korpschef van de regiopolitie
Haaglanden en voorzitter van de
Raad van Hoofdcommissarissen.
Brinkman, mr. drs. L.C.
Voormalig voorzitter van de CDA-fractie in de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, was voorzitter
van de commissie voor de
inlichtingen- en veiligheidsdiensten
Broere, A. Teamchef van
het arrestatieteam van het regiokorps
Rotterdam-Rijnmond
Bruinsma, prof. dr. G.J.N.
Bijzonder hoogleraar bestuurskundige criminologie aan
de Universiteit Twente
Bunt, prof. dr. H.G. van de
Hoogleraar criminologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam
en
hoofd van het Wetenschappelijk
Onderzoek- en Documentatie
Centrum van het ministerie van
Justitie
Burg, mr. V.A.M. van der
Lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor het CDA en
voorzitter van de vaste commissie
voor Justitie van de Tweede Kamer
Capelle, mr. M.A.A. van
Officier van justitie te Groningen Corstens, prof. mr. G.J.M.
Hoogleraar straf- en
strafprocesrecht aan de Katholieke Universiteit
Nijmegen, vanaf 1 oktober 1995
raadsheer bij de Hoge Raad der
Nederlanden
Craemer, mr. R.W.M.
Plaatsvervangend hoofdofficier van justitie in het
arrondissement
Amsterdam en fungerend
hoofdofficier van justitie voor de
politieregio Gooi- en Vechtstreek
Dijkstal, H.F. Minister
van Binnenlandse Zaken, daarvoor lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal voor de VVD
en lid van de vaste commissies voor
de Politie en voor Justitie
Docters van Leeuwen, mr. A.W.H.
Procureur-generaal bij het Gerechtshof te Den Haag en
voorzitter van het College van
procureurs-generaal
Dros, mr. O.R. Chef van
het Kernteam Randstad Noord en Midden
Duijne, dr. P.C. van
Onderzoeker bij het ministerie van Justitie
Fijnaut, prof. dr. C.J.C.F.
Hoogleraar criminologie en strafrecht aan de Erasmus
Universiteit Rotterdam en aan de
Katholieke Universiteit Leuven
Gelderman, mr. E.F.G.M.
Vice-president van de rechtbank te ‘s-Hertogenbosch in de functie
van
cordinerend rechter-commissaris
zware, georganiseerde criminaliteit
Gemert, drs. ing. W.M. van
Hoofd van het Landelijk rechercheteam bij het Korps
Landelijke Politiediensten
Gerding, mr. R.A.F.
Plaatsvervangend hoofdofficier van justitie te Rotterdam
Gonsalves, mr. R.A.
Procureur-generaal bij het gerechtshof te ‘s-Hertogenbosch
Gonzales, mw. mr. drs. I.E.W.
Officier van justitie te Haarlem, tevens officier van
justitie zware
criminaliteit en kernteamofficier
Groot, mr. F.C.V. de Tot
medio 1995 officier van justitie voor de criminele
inlichtendiensten
in het arrondissement Den Haag (
de korpsen Haaglanden en Hollands
Midden), daarna officier van justitie
bij het Landelijk bureau openbaar
ministerie
Groot, mr. R. de Officier
van justitie voor de criminele inlichtingendienst te
Rotterdam, tevens hoofd van de unit
fraude, economie en milieu en
zware criminaliteit
Hellemons, A.A.M. Hoofd
van de Dienst technische operationele ondersteuning van de
Divisie ondersteuning van het Korps
Landelijke Politiediensten
Helten, drs. N.H.E. van
Directeur Democratische rechtsorde bij de Binnenlandse
veiligheidsdienst
Hiddema, mr. Th.U.
Advocaat te Maastricht Hirsch Ballin, prof. mr. E.M.H.
Lid van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal en hoogleraar
Internationaal Recht aan de
Katholieke Universiteit Brabant,
voormalig minister van Justitie
Hondt, mr. E.M. d’
Burgemeester van Nijmegen en voorzitter van het
Korpsbeheerdersberaad
Huisman, H.M. Hoofd van
het Douane
informatiecentrum
IJzerman, P.D. Korpschef
van de regiopolitie Twente
Jansen, H.A. Commissaris
van politie bij de regiopolitie Rotterdam-Rijnmond,
hoofd van de regionale recherche
dienst waaronder ook het kernteam
Rotterdam-Rijnmond/Zuid-Holland
Zuid ressorteert
Jansen, mr. J.M.
Hoofdofficier van justitie te ‘s-Hertogenbosch, voorzitter van
de
Centrale toetsingscommissie
Karstens, R. Hoofd van de
Afdeling nationale cordinatie politile infiltratie bij de
Divisie centrale recherche
informatie
Kloosterman, A.
Observatierechercheur
Koers, mr. J. Officier
van justitie te Arnhem, hoofd van de Unit zware
criminaliteit
Korthals, mr. A.H. Lid
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor de VVD,
woordvoerder voor
justitie-aangelegenheden
Kuijper, K. Commissaris
van politie, hoofd van de rijksrecherche bij het parket
procureur-generaal te Amsterdam
Langendoen, K.P.
Projectleider/plaatsvervangend teamleider bij het Kernteam
Randstad Noord en Midden
Lith, A. Chef van het
district Rijn en IJssel van de regiopolitie Utrecht,
voormalig teamleider van het
interregionale rechercheteam
Noord-Holland/Utrecht
Looijen, J. van
Plaatsvervangend chef van de criminele inlichtingendienst van
het
regiokorps Amsterdam-Amstelland
Maan, mr. A.C. Officier
van justitie zware, georganiseerde criminaliteit te
Amsterdam
Molen-Maesen, mw. mr. P.M.H. van der
Landelijk terreur en BVD Officier van justitie,
voorheen CID-officier
van justitie te Utrecht
Mosterd, A.M. Hoofd van
de criminele
inlichtingendienst van de
politieregio Hollands Midden
Naey, prof. dr. J.
Hoogleraar politierecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Nordholt, drs. E.E.
Korpschef van het regiokorps Amsterdam-Amstelland
Patijn, mr. A.
Raadadviseur bij de Directie Wetgeving van het ministerie van
Justitie
Paulissen, W.J.A.
Commissaris van politie, districtschef Regiopolitie
Brabant-Noord,
voormalig teamleider van het
Kernteam Zuid
Pieters, mr. J.J.Th.M.
Officier van justitie zware criminaliteit en criminele
inlichtingendienst te
‘s-Hertogenbosch
Putten, F. van der Hoofd
van de regionale criminele inlichtingendienst van de
regiopolitie Gooi- en Vechtstreek
Randwijck, mr. R.C.J. Graaf van
Procureur-generaal bij het
gerechtshof te Amsterdam
Riessen, J.C. van
Commissaris van politie, lid van de korpsleiding in de functie van
hoofd
justitile bedrijfsvoering bij de
regiopolitie Amsterdam-Amstelland
Rutten-Roos, mw. mr. A.
Vice-president bij het gerechtshof te Amsterdam
Schmitz, mw. mr. E.M.A.
Vanaf augustus 1994 staatssecretaris van Justitie, daarvoor
burgemeester
van Haarlem en korpsbeheerder van
de politieregio Kennemerland
Snijders, mr. ing. J.W.P.
Officier van justitie criminele inlichtingendienst te Haarlem
Sorgdrager, mw. mr. W.
Minister van Justitie, voorheen procureur-generaal bij het
gerechtshof te Den Haag en te
Arnhem en officier van justitie te
Almelo
Spoel, mr. Tj.E. van der
Advocaat-procureur te Rotterdam Steeg, M. van
Adjudant van politie, teamleider bij de
criminele inlichtingendienst
Stoffelen, mr. P.R.
Voormalig lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor de
PvdA, woordvoerder voor politie- en
justitieaangelegenheden
Straver, mr. M.A.
Hoofdcommissaris van politie en korpschef van de regiopolitie
Kennemerland
Suyver, mr. J.J.H.
Secretaris-generaal bij het ministerie van Justitie
Teeven, mr. F. Officier
van justitie te Amsterdam Teijlingen, D. van
Chef van de criminele inlichtingendienst van
het
regiokorps Amsterdam-Amstelland
Theeuwes, H.J.C.M.
Hoofdinspecteur van politie en
beleidsmedewerker/plaatsvervangen
d hoofd van de Afdeling cordinatie
criminele inlichtingen van de
Divisie centrale recherche
informatie
Thijn, drs. E. van
Voormalig minister van Binnenlandse Zaken en
burgemeester van Amsterdam,
korpsbeheerder van de politieregio
Amsterdam-Amstelland
Valente, mr. J.M. Sinds 1
juli 1995 officier van justitie te Middelburg, voorheen officier
van
justitie te Amsterdam
Veen, mr. O.C.W. van der
Officier van justitie te Haarlem, hoofd van de Unit
specialismen,
waaronder georganiseerde
criminaliteit, criminele inlichtingen
en kernteam
Velt-Meijer, mw. mr. J.M.E. In ‘t
Voorzitter van de strafkamer bij de rechtbank te
Rotterdam in de zaak
Ramola
Vondel, J. van Voormalig
informantenrunner bij de regionale criminele
inlichtingendienst van de
regiopolitie Kennemerland
Voort, mr. C.V. van der
Officier van justitie te ‘s-Gravenhage Vrakking, mr. J.M.
Hoofdofficier van justitie te
Amsterdam
Waard, mr. T. de
Advocaat, tot 1 december 1995 Algemeen Deken van de
Nederlandse orde van advocaten
Welten, B.J.A.M.
Commissaris van politie bij de regiopolitie
Amsterdam-Amstelland,
chef van de Dienst centrale
recherche, tevens verantwoordelijk
voor het kernteam
Amsterdam-Amstelland/Gooi- en
Vechtstreek
Wiarda, mr. J. Korpschef
van het regiokorps Utrecht Wierenga, H.
Voorzitter van de Bijzondere Onderzoekscommissie
IRT
Willems, mr. J.H.M.
Vice-president van het gerechtshof te Amsterdam
Wilzing, J. Korpschef van
de regiopolitie IJsselland
Wit, mr. L.A.J.M. de
Hoofdofficier van justitie te Rotterdam
Woelders, W.H. Chef van
het kernteam
Amsterdam-Amstelland/Gooi en
Vechtstreek
Wolffensperger, mr. drs. G.J.
Voorzitter van de D66-fractie in de Tweede Kamer der
Staten-Generaal, daarvoor
woordvoerder voor
justitie-aangelegenheden
Wooldrik, mr. H.P. Hoofd
van de directie Politie van het ministerie van Justitie, tevens
belast met de leiding van de
directie Staats- en Strafrecht
Wortel, mr. J. Officier
van justitie te Amsterdam Zwanenburg, mr. A.
Secretaris van de Centrale
toetsingscommissie
Lijst van enige afkortingen
ACC Adviescommissie
criminaliteit
ACCI Afdeling cordinatie
criminele inlichtingen AID
Algemene inspectiedienst
AMvB Algemene maatregel
van bestuur
ANCPI Afdeling nationale
cordinatie politile infiltratie
ARI Afdeling recherche
informatie
AT arrestatieteam
AWB Algemene wet op het
binnentreden
AWD Algemene wet inzake
de douane
BBRP Besluit beheer
regionale politiekorpsen BFO
Bureau financile ondersteuning
BKA Bundeskriminalamt
BTW Belasting toegevoegde
waarde
BVD Binnenlandse
veiligheidsdienst
CBO Cordinerend
beleidsoverleg
CIAD Centrale
inlichtingen- en analysedienst van de Economische
controledienst
CID criminele
inlichtingendienst
CRC cordinerend
rechter-commissaris
CRI Divisie centrale
recherche informatie CTC
Centrale toetsingscommissie
DBRZ Dienst bijzondere
recherchezaken
DEA Drugs enforcement
administration
DIC Douane
informatiecentrum
DRZ Dienst
recherchezaken, ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en
Milieubeheer
DTOO Dienst technisch
operationele ondersteuning ECD
Economische controledienst
EG Europese
gemeenschap
EHRM Europees hof voor de
rechten van de mens EVRM
Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de
fundamentele
vrijheden
Finpol Financile
politiedesk
FIOD Fiscale
inlichtingen- en opsporingsdienst GW
Grondwet
gvo gerechtelijk
vooronderzoek
HR Hoge Raad
IDB Inlichtingen- en
veiligheidsdienst buitenland IRT
Interregionale team, of Interregionaal rechercheteam
IVBP Internationaal
verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten
Kbb
Korpsbeheerdersberaad
KLPD Korps landelijke
politiediensten
Kmar Koninklijke
marechaussee
LBOM Landelijk bureau
openbaar ministerie LCA
Landelijk contact arrestatieteams
LCO Landelijk contact
observatie
LCGO Landelijk
cordinatiepunt
grensoverschrijdende observatie
LCID Landelijke criminele
inlichtingendienst LIPO
Landelijk informatiepunt observatie
LRT landelijk
rechercheteam
LSOP Landelijk selectie-
en opleidingsinstituut politie
MBT Milieubijstandsteam,
ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en
Milieubeheer Adviescommissie criminaliteit
MID Militaire
inlichtingendienst
MOT Melding
ongebruikelijke transactie
NCID Nationale criminele
inlichtingendienst NJ
Nederlandse jurisprudentie, uitspraken in burgerlijke en
strafzaken
OM openbaar
ministerie
OT observatieteam
PIT politieel infiltratie
team
PW Politiewet 1993
RAC Recherche
adviescommissie
RBT recherche
bijstandsteam
RCID Regionale criminele
inlichtingendienst RID
Regionale inlichtingendienst
RRT Regionaal
rechercheteam
sfo strafrechtelijk
financieel onderzoek Sr
Wetboek van Strafrecht
STO Sectie technische
ondersteuning
Sv Wetboek van
Strafvordering
VROM Ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelije Ordening en Milieubeheer
WODC Wetenschappelijk
onderzoek- en
documentatiecentrum
WWB Wet wijziging
binnentredingsbepalingen WED
Wet op de economische delicten
WIV Wet op de
inlichtingen- en
veiligheidsdiensten