• Buro Jansen & Janssen is een onderzoeksburo dat politie, justitie, inlichtingendiensten, de overheid in Nederland en Europa kritisch volgt. Een grond-rechten kollektief dat al 30 jaar publiceert over uitbreiding van repressieve wetgeving, publiek-private samenwerking, bevoegdheden, overheids-optreden en andere staatsaangelegenheden.
    Buro Jansen & Janssen Postbus 10591, 1001EN Amsterdam, 020-6123202, 06-34339533, signal +31684065516, info@burojansen.nl (pgp)
    Steun Buro Jansen & Janssen. Word donateur, NL43 ASNB 0856 9868 52 of NL56 INGB 0000 6039 04 ten name van Stichting Res Publica, Postbus 11556, 1001 GN Amsterdam.
  • Publicaties

  • Migratie

  • Politieklachten

  • Bijlage VI – 10.4 Onafhankelijkheid, beleid en hirarchie

    10.4 Onafhankelijkheid, beleid en hirarchie

    De rol(opvatting) van de rechter-commissaris kan alleen worden
    begrepen tegen de achtergrond van de
    onafhankelijkheid van de zittende magistratuur. Artikel 113 van de
    Grondwet draagt de berechting van strafbare feiten aan de
    rechterlijke macht (in enge zin, dus uitgezonderd de leden van het
    OM) op. Artikel 117 GW bepaalt dat de leden van de rechterlijke
    macht, met rechtspraak belast, voor het leven worden benoemd.
    Noot Vooral hierdoor is de onafhankelijkheid
    gewaarborgd. Hoewel volgens artikel 51 RO de leden van de
    rechterlijke macht bij Koninklijk besluit worden benoemd en
    bevorderd, laat de uitvoerende macht het benoemingsbeleid in de
    praktijk aan de zittende magistratuur zelf over.

    De hirarchie die bijna elke organisatie kent in vormgeving en
    uitvoering van haar hoofdtaak, ontbreekt op de rechtbanken. De
    rechterlijke bevoegdheden zijn niet gegeven aan de president van de
    rechtbank of aan de arrondissementsrechtbank, maar aan de
    individuele rechter of aan de rechtbank, waarmee wordt bedoeld een
    kamer van drie rechters die over een bepaalde zaak oordeelt. Het
    beheer ligt in handen van het ministerie van Justitie en de tussen
    het ministerie en de rechterlijke macht geschoven Directie
    gerechtelijke diensten. Hirarchie in rangen is wel in de rechtbank
    aanwezig, maar dient bijna uitsluitend het proces van maken van
    vonnissen. Op elke drie rechters in een rechtbank is er n
    vice-president, die als voorzitter van een kamer functioneert.
    Enkele jaren geleden is de functie van cordinerend vice-president
    geschapen (artikel 4 Wet op de samenstelling van de burgerlijke
    gerechten). De inhoud van die functie is het cordineren van
    respectievelijk de afdelingen bestuursrecht, civielrecht en
    strafrecht binnen een rechtbank. Die functie slaat een brug tussen
    de functie van vice-president en die van president.

    De onafhankelijke positie van de rechter maakt dat het niet
    wenselijk is dat hij binnen de organisatie wordt beoordeeld op de
    inhoud van zijn beslissingen. Die kunnen weliswaar door de hogere
    rechter worden vernietigd, maar dat blijft zonder gevolgen voor de
    lagere rechter. Voor het overige is de controle op rechters gering.
    Sinds enige tijd zijn op de meeste rechtbanken
    functioneringsgesprekken ingevoerd. Deze worden gevoerd door de
    (cordinerend) vice-presidenten. Het is nog niet duidelijk wat de
    gevolgen hiervan zijn. Ook binnen het kabinet van de
    rechters-commissarissen onbreekt hirarchie. Elke
    rechter-commissaris handelt en beslist zelfstandig. Over lastige
    zaken vindt soms vrijblijvend overleg plaats tussen
    rechters-commissarissen onderling. Controle van de rechter op de
    rechter-commissaris wordt bemoeilijkt door het feit dat het
    toetsing ex tunc betreft.

    Soms wordt geprobeerd door middel van een discussie met de hele
    sectie strafrecht van de rechtbank mensen met sterk afwijkende
    standpunten die repercussies hebben voor het hele strafproces, over
    te halen om een ander standpunt in te nemen. Het gaat dan om vragen
    als hoeveel informatie over het hele opsporingsonderzoek nodig is
    om te kunnen beslissen over een machtiging voor een telefoontap en
    of de politie voorafgaand aan een huiszoeking de woning binnen mag
    gaan om de verdachte aan te houden en in de woning te blijven om de
    komst van de rechter-commissaris af te wachten. Het komt ook wel
    voor dat belangrijke nieuwe regelgeving wordt aangekondigd en
    toegelicht met interne nota’s; wellicht kan dit ook gezien worden
    als het bevorderen van eenheid van benadering. De rechtbank
    Amsterdam kent de functie van kabinetscordinator. In andere
    kabinetten worden praktische problemen bij de dagelijkse leiding
    over het kabinet soms overgelaten aan de langst fungerend
    rechter-commissaris (oudste in rang). Er wordt benadrukt dat deze
    geen zeggenschap heeft over zijn collega’s. Zijn functie is
    cordinerend en organisatorisch van aard. Van verdergaand
    inhoudelijk beleid is nergens sprake, dat is ook niet gewenst,
    gelet op het belang dat aan onafhankelijkheid wordt gehecht.


    vorige        
    volgende        
    inhoudsopgave en zoeken