Terrorisme en terrorismebestrijding zijn nauw verbonden met het proces dat ertoe leidt dat iemand besluit zich op te blazen in een overvolle trein. Analisten bij de AIVD doen naarstige pogingen om te duiden wie de stap tot gewapend verzet neemt en wie er over filosofeert, denkt en praat. In de wetenschap en in de media komen ook regelmatig publicisten, columnisten en andere zelf benoemde deskundigen aan het woord die pogen het proces tot radicalisering, zoals dat vaak genoemd wordt, te duiden en te verklaren. Uitgangspunt is eigenlijk altijd dat radicaal denken fout of problematisch is en automatisch leidt tot gewelddadige actie. In deze gedachte zou het niet passen de gewapende strijd van de Tsjetsjeense rebellen onder leiding van guerrillaleider Basajev te ondersteunen, video’s ervan te bekijken en daarover in het hele land lezingen te geven in achterafzaaltjes. Ook de uitspraak van Abdul-Jabbar van der Ven dat hij niet rouwig zou zijn om de dood van Tweede-Kamerlid Geert Wilders, wordt in dit perspectief als radicaal beschouwd. Terwijl anderzijds het volstrekt niet problematisch is dat minister van Financiën Zalm de Pakistaanse president Musharaff publiekelijk feliciteert met de buitenrechtelijk executie van een van terrorisme verdachte persoon, met de nadruk op verdachte, want van enige normale rechtsgang is in Pakistan geen sprake. In alle gevallen gaat het om de verheerlijking van geweld, hoewel de bewoordingen van Abdul-Jabbar van der Ven eigenlijk zedig zijn in vergelijking met de twee andere voorbeelden.
Op 18 april 2005 organiseerden we een rondetafelgesprek over de bestrijding van terrorisme waarvoor we een breed scala aan mensen hadden uitgenodigd. Mensen met kennis over strafrecht, inlichtingendiensten, de islam en radicaliseringsprocessen. Terrorismebestrijding wordt helaas te vaak slechts door één bril bekeken, met dit gesprek wilden wij de verschillende disciplines bij elkaar brengen. Helaas zegde een deel van die mensen af, een ander deel kon, ondanks grote interesse die avond niet aanwezig zijn. Aanwezig waren uiteindelijk Jacco Pekelder, onderzoeker van het Duitsland Instituut, Bob de Graaff, historicus van de Universiteit Utrecht, Cees Wiebes, specialist op het gebied van inlichtingendiensten van de Universiteit van Amsterdam, Thijl Sunier, antropoloog van de Universiteit van Amsterdam, Paul de Hert, strafrechtdeskundige van de Universiteit van Leiden, en Shervin Nekuee, redacteur van het blad EUtopia.
Hoe verdedig je een rechtsstaat tegen de dreiging van het terrorisme? Wat is de dreiging van het terrorisme? Welke organisaties heb je erbij nodig? Wat is de kwaliteit van die organisaties? Welke wettelijke maatregelen zijn er nodig? Hoe ver mag de overheid gaan in haar optreden? Wat zijn de gevolgen op langere termijn? En wie dragen de lasten? Het zijn vragen die beantwoord moeten worden in een tijd waarin aan de ene kant veel geëist wordt van de weerbaarheid van de samenleving en aan de andere kant verworvenheden van de rechtsstaat op de tocht staan.
Vandaag verschijnt bij uitgeverij Papieren Tijger het boek Onder Druk, Terrorismebestrijding in Nederland van onderzoeksburo Jansen & Janssen.
Sinds de aanslagen van 11 september 2001 heeft de bestrijding van terrorisme het hart van de politiek bereikt. Twee dagen na de spectaculaire aanslagen in Amerika valt de Nederlandse politie een woning in Rotterdam binnen en arresteert vier personen op verdenking van terroristische activiteiten. De informatie is afkomstig van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
De arrestaties vormen de opmaat van enkele fel bekritiseerde rechtszaken, een lawine aan wetsvoorstellen en de publieke en politieke roep om hard optreden tegen terroristen. De druk wordt extra vergoot door de aanslagen in Madrid en Londen, en de moord op Theo van Gogh. Verschillende malen worden in Nederland verdachte terroristen gearresteerd en weer vrijgelaten.
In het boek onderzoekt bureau Jansen en Janssen de maatregelen die de Nederlandse overheid de afgelopen vier jaar heeft genomen. Veel wetgeving lijkt vooral bedoeld om aan de roep om hard optreden tegemoet te komen, zonder dat is aangetoond dat politie en justitie met de bestaande wetgeving niet uit de voeten zouden kunnen. Bovendien verlagen de nieuwe wetten de eisen die aan de bewijsvoering worden gesteld en krijgt geheime AIVD-informatie een prominente rol in het strafproces.
AIVD-informatie blijkt echter vaak van twijfelachtige aard, zo blijkt uit onderzoek van Jansen & Janssen. Informanten zijn onbetrouwbaar, informatie wordt verkeerd geanalyseerd, tapverslagen worden lange tijd niet vertaald of verdwijnen op raadselachtige wijze. Soms leidt politieke druk ertoe dat inlichtingenrapportages worden aangepast of selectief gebruikt. Internationaal is de situatie al zo dat wie op de zogenaamde VN- of EU-terreurlijsten komt te staan, geen enkele mogelijkheid heeft om een onafhankelijke rechter te laten oordelen over de juistheid van de beschuldigingen.
Burgerrechten staan onder druk door de overhaaste invoering van antiterreurwetten, goedgekeurd door politici die vaak niet al te veel kennis van zaken blijken te hebben. Ook de media spelen hun rol in het aanjagen van angstbeelden door slordig met feiten en informatie om te springen.
Of de bestrijding van terrorisme hiermee gediend is, is maar helemaal de vraag. Er is te weinig aandacht voor onderliggende factoren van radicalisering en rekrutering. Dit complexe vraagstuk, waarin nationale en internationale politiek, cultuur. religie en identiteit een rol spelen, wordt onder het vloerkleed geveegd met de dooddoener dat er geen begrip voor terrorisme mag bestaan.
‘Alles wat nu wordt voorgesteld werkt eerder contraproductief,’ concludeert een van de deskundigen die deelnamen aan speciaal voor het boek georganiseerde rondetafelgesprek.
Boekgegevens
Onder Druk, Terrorismebestrijding in Nederland
ISBN: 90-6728-188-3
Prijs € 18,50
Hoofdstuk 2:
De AIVD, hofleverancier van informatie
01 Onder Druk, terrorismebestrijding in Nederland
02 Vaste verbindingen
03 Terrorisme in dienst van de grootmachten
04 Open Brief aan Koningin Beatrix
05 Website over Louis Sévèke’
06 Bezwaarschrift tegen afname DNA gegrond verklaard
07 Wetsvoorstel Politiegegevens (TK 30327)
08 Mujahedien in Bosnië
09 Kwaliteit inlichtingendiensten kan voortaan vooraf
10 Human Rights Watch World Report 2006
11 Mink K.
12 Donateurs gezocht!
Op 20 januari verschijnt bij uitgeverij Papieren Tijger het boek Onder Druk, Terrorismebestrijding in Nederland van onderzoeksburo Jansen & Janssen.
Sinds de aanslagen van 11 september 2001 heeft de bestrijding van terrorisme het hart van de politiek bereikt. Twee dagen na de spectaculaire aanslagen in Amerika valt de Nederlandse politie een woning in Rotterdam binnen en arresteert vier personen op verdenking van terroristische activiteiten. De informatie is afkomstig van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
De arrestaties vormen de opmaat van enkele fel bekritiseerde rechtszaken, een lawine aan wetsvoorstellen en de publieke en politieke roep om hard optreden tegen terroristen. De druk wordt extra vergoot door de aanslagen in Madrid en Londen, en de moord op Theo van Gogh. Verschillende malen worden in Nederland verdachte terroristen gearresteerd en weer vrijgelaten.
Op 21 december zond de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatie Johan Remkes het rapport “Vaste verbindingen” naar de Tweede Kamer. Het rapport is samengesteld door de Werkgroep gegevensverstrekking – burgemeesters. Deze werkgroep werd op 26 februari 2005 ingesteld. De burgemeesters Cohen en Deetman hadden na de arrestaties van leden het Hofstadnetwerk geklaagd over het gebrek aan inlichtingen dat ze van de kant van de AIVD hadden gekregen. Cohen verbaasde zich omdat hij de informatie nodig achtte voor de handhaving van de openbare orde. Deetman was vooral niet te spreken over de informatie uitwisseling rondom de inval in de Atheunisstraat, waarbij een lis van het Haagse arrestatieteam gewond raakte, terwijl de AIVD de woning afluisterde. Ook de Commissie Bestuurlijke Evaluatie AIVD (CBE) noemde de uitwisseling van informatie met ‘belangendragers’ problematisch. De AIVD dient zijn informatie meer te delen met anderen, stelde de CBE. “De AIVD moet zich steeds bezinnen op de mogelijkheid en de geschikte momenten om verzamelde informatie te exploiteren”, Aldus de CBE.
Vertaling van het artikel “Terrorismus im Dienste der Großmächte?”
Van Salima Mellah, uit Algeria-Watch, Infomappe 32 van September 2005
De aanslagen in Londen in juli 2005 versterkten in Europa de vrees dat er meer bommen zouden volgen. De oplopende conflicten tussen aan de ene kant de Europese staten onderling en met de VS aan de andere kant, de steeds ingewikkelder situatie in Afghanistan, Syrië, Libanon en Irak en de meedogenloze concurrentie om de greep op de oliereserves, maken nieuwe aanslagen waarschijnlijk. In Europa en de VS wordt de grote aanscherping van de veiligheidspolitiek, het uithollen van burgerrechten, het uitkleden van rechten van immigranten en asielzoekers sinds 2001 gelegitimeerd met een beroep op terrorismebestrijding. lees meer
Beste Beatrix
Als Autonoom en fel gekant tegen het koninklijke huis hebben wij vaak kritiek op het gebrek aan moderniteit van de monarchie met haar erfopvolging. Toch hebben we uw werk altijd op haar waarde weten te schatten. We leefden mee met de tenenkrommende teksten die u bij diverse aangelegenheden heeft moeten voorlezen, waarbij u probeerde al uw ziel en zaligheid daar in te leggen. We leefden mee op de momenten dat we wisten dat het u aan het hart ging, niet met de rode pen een streep door de tekst te kunnen halen. Het ging ons ook aan het hart dat u met uw kwaliteiten niet de mogelijkheid had zelf uw teksten te schrijven, componeren en van flair te voorzien. lees meer
De website www.louisseveke.nl wil informatie toegankelijk maken over de op 15 november 2005 vermoorde Louis Sévèke. Het gaat hier om informatie over het leven van Louis, zijn eigen geschriften en informatie over de moord en de gevolgen daarvan. Familie en vrienden van Louis, die samen een soort van steungroep hebben geformeerd, willen via deze site hun doen en laten bekend maken. Tevens hebben ook anderen mensen de mogelijkheid een bijdrage te leveren aan deze site of commentaar te geven op een artikel.
Website over Louis Sévèke’
In oktober heeft de regering een wetsvoorstel ingediend dat ter vervanging van de Wet Politieregisters dient. De regering ziet ontwikkelingen op het vlak van informatie- en communicatietechnieken, ontwikkelingen binnen de politie (bv naar een landelijke informatiehuishouding) en de complexiteit van de samenleving waardoor de behoefte informatie te delen met derden is toegenomen als belangrijkste argument om de Wet Politieregisters te wijzigen. Knelpunten zouden, wat de regering betreft, zitten in het vastleggen van gegevens van personen die (nog) niet als verdachte zijn aangemerkt. Volgens de regering eisen bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen, zoals inzicht in terroristische activiteiten, uitbreiding van de mogelijkheden tot opslag en verwerking van persoonsgegevens, ook van niet verdachte personen.
Ten tijde van de burgeroorlog in Bosnië onderzocht de BVD, de voorloper van de AIVD, de betrokkenheid van Mujahidien bij het conflict. In januari 1996 bracht de dienst een rapport uit onder de titel ‘Mujahidien in Bosnië”. De BVD concludeerde dat ‘aansturing van de Mujahedien door anderen nooit zijn bewezen, dat de getalsterkte relatief laag was (200) en dat er in die periode geen terroristische dreiging uitging van de Mujahedien.
Rapport: “Mujahedien in Bosnië”
Wat is de kwaliteit van inlichtingen- en veiligheidsrapporten waarmee politici, bedrijven en non-gouvernementele organisaties werken? Nagenoeg niemand weet het. Maar daar komt verandering in. Promovendus Giliam de Valk nam Nederlandse inlichtingen-rapporten onder de loep en concludeert dat er nog veel te verbeteren valt. Hoe dat moet, vertelt hij ook. De Valk promoveert op 27 oktober aan de RUG.
De Valk onderzocht inlichtingenrapporten van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (nu AIVD) uit de jaren tachtig. Bijvoorbeeld over antidemocratische elementen in de antikernenergie beweging. En over ‘Stop de neutronenbom’, een mantelorganisatie van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Deze rapporten waren afkomstig van Directie B, de afdeling ‘antidemocratische bewegingen’ in de wandelgangen. Andere kwamen van de hand van de veel kleinere Stafafdeling Buitenlandse Politiek, bijvoorbeeld over China en de Sovjet-Unie.
“Practice what I preach, not what I do” is never terribly persuasive. Yet the U.S. government has been increasingly reduced to that argument in promoting human rights. Some U.S. allies, especially Britain, are moving in the same disturbing direction, while few other powers are stepping in to fill the breach.
This hypocrisy factor is today a serious threat to the global defense of human rights. Major Western powers historically at the forefront of promoting human rights have never been wholly consistent in their efforts, but even their irregular commitment has been enormously important. Today, the willingness of some to flout basic human rights standards in the name of combating terrorism has deeply compromised the effectiveness of that commitment. The problem is aggravated by a continuing tendency to subordinate human rights to various economic and political interests.
Human Rights Watch World Report 2006
Veel ophef deze week over het bericht in de Telegraaf dat de AIVD een uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar Mink K. We hebben in 2002 in het hoofdstuk ‘Verboden vruchten’ van het boek Snuffelstaat uitgebrid aandacht besteed aan deze zaak. Destijds was er al een groot vermoeden van betrokkenheid van de AIVD/RID bij het onderzoek. Zo werd tijdens het process van Mink K. duidelijk dat zijn organizer was gekraakt door de RID, dat zijn vingerafdrukken waren opgevraagd op papier van de RID en dat een oud-RID’ er was opgenomen in het onderzoeksteam van de politie.
Het proces kan met de nieuwe onthullingen nog een vreemd staartje krijgen. Tijdens het proces bleek dat de toenmalige procureur-Generaal De Wijkerslooth alle informatie die Mink K. had doorgegeven aan Officier van Justitie Fred Teeven (waarmee hij een deal had gesloten) had doorgegeven aan de BVD. In de deal met Teeven had Mink K. nu juist bedongen dat de informatie niet aan derden mocht worden doorgespeeld. Mink K. was bang voor een afrekening van het criminele milieu.
Nadat de Haagse rechtbank Mink K.’s verzoek had gehonoreerd ging de staat in hoger beroep en op 9 september 2001 bepaalde het Haagse gerechtshof dat de BVD de gegevens niet hoefde te vernietigen. De motivatie komt na het lekken van het MIKADO-onderzoek naar de Telgraaf wel in een ander daglicht te staan: Het aan de BVD doorgeven van de informatie over de gesprekken van Mink K. met Teeven kan voor K. geen groter gevaar op kan leveren. ‘Door de bijzondere positie van de BVD
in ons staatsbestel en de in de WIV geregelde geheimhoudingsverplichting
van diens ambtenaren wordt het gevaar voor verdere verspreiding van de door K. verstrekte informatie in voldoende mate ingedamd.’
Verboden vruchten