– Inleiding
– Via een container naar de rechtzaal
– Anita, Maartens vriendin
– Erica Sant, Maartens moeder en juriste
– Het theater van de macht
– Het Europees Arrestatiebevel
– Wim, Maartens baas
– De steungroep
– Moira van Dijk, (actief) lid steungroep en vriendin
– Oudernetwerk
– Een rechtsschandaal in een ‘modelrechtsstaat’?
– Lukas Moodysson, Zweeds filmmaker
– De mythe over Göteborg en de Zweedse rechtvaardigheid
– The Enemy within: EU plannen tegen grootschalig protest
– Aankomst in Zweden
– Dagboek uit de Zweedse gevangenis
– Eindelijk, het Zweedse proces
– Peter Blok – Maartens vader
– Maarten
– Tijdlijn

De laatste jaren gaan tienduizenden mensen de straat op tijdens internationale top-ontmoetingen als de Eurotop en de G8-bijeenkomst. Demonstranten, antiglobalisten of andersglobalisten, protesteren onder meer tegen (de uitwassen van) het kapitalisme, de afbraak van het sociale stelsel, de militarisering van de Europese Unie, het vluchtelingenbeleid of de invoering van de Euro.

Ook aan de vooravond van de Eurotop, die van 14 tot 16 juni 2001 in het Zweedse Göteborg zou plaatsvinden, maakten velen zich op om te gaan demonstreren. De Nederlander Maarten Blok was een van hen. Van demonstreren is het in zijn geval echter niet gekomen. Al voor de top daadwerkelijk van start ging, werd de school waarin hij overnachtte omsingeld door de politie en een groot deel van de aanwezigen, waaronder Maarten, werd gearresteerd.

lees meer

Maarten Blok is een van de tientallen Nederlanders die in de zomer van 2001 naar het Zweedse Göteborg afreizen om deel te nemen aan de protesten tegen de Eurotop. Vroeg in de ochtend van 14 juni arriveert hij met de boot in de havenstad. Hij besluit de nacht door te brengen in de Hvitfeldtska school omdat daar de medewerkers van de Neder­landse kookgroep Rampenplan verblijven.

‘Ik ken een aantal van hen en had gehoord dat deze plek door de gemeente was aangewezen als slaapplaats voor de demonstranten’, vertelt Maarten. Als hij de volgende ochtend wakker wordt, is het gebouw omsingeld door de politie. De reden hiervoor is onduidelijk. Tot dan toe hadden zich in de stad nog geen ongeregeldheden voorgedaan.

lees meer

‘Ik ben ervan overtuigd dat Maarten is aangeklaagd omdat hij anderen hielp’, stelt Anita, Maartens vriendin. ‘Iemand die in dit soort situaties niet aan zichzelf denkt maar solidair is met anderen, is volgens mij in de ogen van de politie het meest gevaarlijk. Ik denk dat ze wilden laten zien dat anderen niet zo solidair met hem zouden zijn. Dat is dan flink tegengevallen.’

lees meer

‘Gezien de veel grotere belasting van een uitleveringsproces én een strafzaak in een vreemd land voor de betrokkene, zouden de waarborgen voor een uitleveringszaak veel groter moeten zijn’, vindt Erica Sant, naast Maartens moeder ook juriste. ‘De vraag is nu: zou hij het gedaan kúnnen hebben. Lag hij niet in het ziekenhuis op dat moment, of was hij in het buitenland, terwijl in een gewone strafzaak de onschuldpresumptie voorop staat.’

lees meer

De halfjaarlijkse Eurotop in het Zweedse Göteborg stond volgens toenmalig premier Kok in het teken van “uitbreiding van de Europese democratie, het stichten van vrede en de zorg voor de kwaliteit van leven voor de komende generaties”. Voorwaar, een fraaie Orwelliaanse volzin. Ook Kollektief Rampenplan reisde af naar Göteborg om met de gaarkeuken de inwendige mens te versterken. Het liep allemaal anders.

lees meer

De uitlevering van Maarten vond nog plaats onder de ‘oude’ wetgeving rondom uitleveringen. Vanaf mei 2004 is deze wetgeving met de komst van het Europees Arrestatiebevel flink aangepast. De termijn is verkort, de minister van Justitie komt er niet meer aan te pas en voor veel misdrijven geldt niet langer dat ze in beide landen strafbaar moeten zijn gesteld.

Het Europees Arrestatiebevel is een van de maatregelen die de lidstaten van de Europese Unie snel na de aanslagen van 11 september 2001 hebben aangenomen om daadkracht te laten zien tegen het terrorisme. Toch heeft het Europees Arrestatiebevel daar minder mee te maken dan de regeringsleiders ons destijds deden voorkomen. In feite is het een algemene maatregel, die van toepassing is op alle uitleveringen (en dus niet alleen in het kader van terrorisme) binnen de Europese Unie.

lees meer

‘Toen ik Maarten in dienst nam, was bekend dat Zweden om zijn uitlevering had gevraagd’, vertelt Wim Korthof, eigenaar van fietsenwinkel ‘t Mannetje. Hij opende zijn zaak in januari 2004, maar werkte al met hem samen vóór Maarten in 2001 naar Göteborg ging. ‘Het was absurd dat hij was beschuldigd van geweldpleging. Hij is juist degene die rustig blijft in stresssituaties en heethoofden kalmeert. Die zaak rammelde aan alle kanten. Ondertussen kon hij niet in zijn inkomen voorzien, doordat zijn paspoort was afgenomen. Dan moet toch iemand zeggen: kom werken. Eigenlijk ging ik er vanuit dat het zou lukken om die rechtszaak naar Nederland te halen. Dan had hij misschien twee maanden gekregen, wat voor mij als werkgever overkomelijk was geweest.’

lees meer

Een vriendin van Maarten krijgt in januari 2002 een e-mailtje van een jongen uit Nijmegen of ze iemand kent die Maarten Blok heet. Hij heeft bericht gehad van de Zweedse steungroep van Göteborgarrestanten dat er iemand met deze naam wordt gezocht. Maarten neemt daarop contact op met de Zweedse steungroep om te achterhalen wat de aanklacht is. Hij wordt gezocht voor “våldsamt upplopp”, wat zoiets is als aanwezig zijn bij of deelname aan een gewelddadig oproer. De details van de aanklacht blijven nog onduidelijk.

lees meer

‘Het had iedereen uit ons groepje kunnen gebeuren’, zegt Moira van Dijk over wat Maarten in en na Göteborg overkwam. Net als veel andere leden van Steungroep Maarten was ook zij bij de Eurotop aanwezig. ‘Ik zet me in uit solidariteit. Door Maartens zaak aan te kaarten probeer je daarnaast ook aandacht te vragen voor andere onderwerpen, zoals het uitleveringsbeleid.’

lees meer

Een bijdrage van Ebba Junker, actief in het Zweedse Oudernetwerk

Het Oudernetwerk is, de naam zegt het al, een netwerk voor ouders van wie de kinderen op een of andere manier betrokken waren bij de Eurotop in Göteborg in juni 2001. Het netwerk werd korte tijd na de Eurotop opgericht: al in augustus van hetzelfde jaar werden de eerste contacten gelegd. De kern van de groep vormt de Ouderlijst, een open mailinglist.

lees meer

Al voordat Maartens uitlevering aan Zweden dreigt, is er onder een kleine groep mensen in Nederland aandacht voor de rechtszaken in Zweden naar aanleiding van de Eurotop. Een groot deel van de ongeveer 1100 tijdens de Eurotop gearresteerde personen is vrij snel, zonder aanklacht, vrijgelaten. Een deel van hen, niet-Zweden, is uitgezet naar het land van herkomst, onder meer naar Noorwegen, Denemarken, Duitsland, Engeland en Nederland. Uiteindelijk zijn ruim zestig personen veroordeeld voor hun vermeende aandeel in de rellen. Hun rechtszaken waren niet bepaald toonbeelden van objectieve rechtspraak. Uitspraken zijn inconsistent, in verschillende gevallen gebaseerd op verklaringen van aantoonbaar onbetrouwbare politiegetuigen, alsook op basis van vervalst of ‘verdwenen’ bewijsmateriaal. De politieke achtergrond van de verdachten heeft invloed op de hoogte van de, ook in algemene zin, exceptioneel hoge straffen. De Rechtbank in Göteborg lijkt eerder geïnteresseerd in het stellen van afschrikwekkende voorbeelden dan in objectieve rechtspraak.

lees meer

Lukas Moodysson maakte samen met Stefan Jarl ‘Terrorister’. In deze twee uur durende documentaire staat een aantal jongeren centraal die na de Eurotop in 2001 hebben vastgezeten. Ze vertellen over hun politieke idealen, de reden van hun komst naar Göteborg, hun arrestatie, proces en gevangenschap. De film was in Zweden zeer omstreden.

lees meer

Rechtsschandalen zijn er in alle landen, ook in Zweden. Maar als ze in Zweden plaatsvinden, wordt door media en politici gesproken van uitzonderingen, van voorvallen, ondanks een goed systeem en niet vanwege een slecht systeem. Over de schendingen van het recht na de Eurotop in 2001 in Göteborg kan niemand beweren dat het uitzonderingen zijn, daarvoor zijn het er eenvoudigweg  te veel en hebben ze te systematisch plaatsgevonden. Dat is wat de processen van Göteborg maakt tot het grootste rechtsschandaal van het moderne Zweden.

lees meer

Na de uit de hand gelopen bijeenkomsten in onder andere Goteburg en Genua wordt er in diverse actiekringen de vraag gesteld: hoe nu verder?  Maar niet alleen actievoerders worstelen met deze vraag. Ook regeringsleiders, politievertegenwoordigers en inlichtingendiensten beraden zich op de manier waarop ze met ‘tophoppers’ en meer in het algemeen met grootschalige protesten om moeten gaan. Binnen de EU worden in de Raad voor Justitie en Binnenlandse Zaken (de JBZ-raad) vergaande plannen gemaakt om protesten zoals die hebben plaatsgevonden, tegen te gaan. En hoewel de EU in 2001 bij monde van toenmalig voorzitter België in een persbericht laat weten ‘(…) dat een van de doelstellingen van de Europese Unie is, de Unie te handhaven en te ontwikkelen als een ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid’, geven de gepresenteerde plannen blijk van een iets andere insteek.

lees meer